تاریخ مطبوعات و روزنامه فارسی

تب‌های اولیه

1 پست / 0 جدید
تاریخ مطبوعات و روزنامه فارسی

[h=1][/h]

[h=2]«تاریخ مطبوعات ایران» کتابی است که فرید قاسمی پزوهشگر، روزنامه نگار، مورخ و دانشنامه نگار ملقب به پدر تاریخ مطبوعات ایران آن را نوشته و مروری است بر وضع روزنامه نگاری در طول دوره های تاریخ در ایران.[/h]

تاریخ مطبوعات ایران به انضمام پیشینه مطبوعات جهان. سید فرید قاسمی و دکتر یونس شکر خواه. نشر تهران.چاپ اول. تهران: 1390. 1100 نسخه.193 صفحه. قیمت: 5500تومان.
«به طور کلی دوره رزم آرا، روزگار فشار مضاعف بر مطبوعات بود. افزون بر مجاری رسمی، نیروهای خیابانی نیز وارد معرکه شدند. توقیف نشریه های جبهه ملی سبب شد نمایندگان همفکرشان در مجلس متحصن شوند. جدال دولت با مجلس و مطبوعات می رفت که به یک بحران بدل شود. توقیف و حبس از سوی دولت، نطق آتشین و تحصن مجلس نشینان و انتشار روزنامه های تک شماره ای که یکی پس از دیگری توقیف می شدند به وسیله روزنامه نگاران استمرار داشت[1]
تاریخ مطبوعات ایران در واقع مجموعه ای از گفتارهایی است برای دانشجویان رشته های ارتباطات، کتابداری و اطلاع رسانی، تاریخ و کتابداران بخش نشریه های ادواری شماری از کتابخانه ها.
این کتاب به رخدادهای مهم و دهه پایانی قاجار تا انقلاب می پردازد. فهرست منابع مراجعه برای مطالعه بیشتر دانشجویان و علاقمندان و نوشتاری از دکتر یونس شکر خواه درباره تاریخ مطبوعات جهان و پیشینه روزنامه نگاری جهان به این کتاب اضافه شده است.
تاریخ مطبوعات ایران فراز و نشیب های فراوانی را پشت سر گذاشته است. برای این که بدانیم مطبوعات ایران چه جایگاهی دارد و در حال حاضر با چه مشکلاتی رو به رو است و همچنین برای مقایسه مطبوعات ایران با روزنامه نگاری جهانی، ضروری است تا به تاریخ مطبوعات در ایران بپردازیم و بدانیم اساسا آنچه در ابتدا به نام روزنامه منتشر می شد تا چه اندازه می توان مطبوعات یا روزنامه نامیدش، چه کسانی و با چه اهدافی اقدام به بازکردن روزنامه کردند و نگاهی که مردم، روشنفکران و حکومتیان به روزنامه داشتند هر کدام چه ویژگی ها و چه تفاوت هایی با هم داشته است. همه این نکته ها برای ما روشن تر می کند که جایگاه فعلی ما در میان مطبوعات جهان کجا است و کجا می باید باشد.
این کتاب با درآمدی درباره ثبت و اطلاع رسانی آغاز می شود. از زمانی که بشر برای ثبت دانسته های خود سنگ نگاری را انتخاب می کند و تجربه های خود را بر گل و خشت ثبت می کند تا هنگامی که کاغذ اختراع می شود و صنعت کاغذ نگاری شروع می شود.
صنعت کاغذ نگاری را ایرانیان از چینی ها آموخته و در شهر های اصفهان و تبریز و تهران و قزوین اولین چاپ ها را بر روی کاغذ انجام می دهند. با رونق کاغذ سازی در اصفهان کاغذ چینی منسوخ می شود و اولین مطبوعات ایرانی در عصر ناصری بر روی کاغذ روسی به چاپ می رسد.
تاریخ مطبوعات ایران فراز و نشیب های فراوانی را پشت سر گذاشته است. برای این که بدانیم مطبوعات ایران چه جایگاهی دارد و در حال حاضر با چه مشکلاتی رو به رو است و همچنین برای مقایسه مطبوعات ایران با روزنامه نگاری جهانی، ضروری است تا به تاریخ مطبوعات در ایران بپردازیم
تاریخ چاپ نیز از اولین مهرها شروع می شود که قدمتی برابر پنج هزار سال دارد که سه هزار و پانصد سال در ایران پیشینه دارد اما به مفهوم امروزی آن از عهد صفویه آغاز می شود. نخستین چاپخانه ایران نیز در اصفهان شروع به کار می کند. در این درامد آمده است سیاحانی که برای اولین بار به ایران آمده اند از روزنامه های دستنویس دیوارکوب یا خطی که به شیوه حک و پرس نشر می یافت یاد کرده اند. در روزگار قاجار ولی روزنامه نگاری به مفهوم امروزی در سه گونه سنگی، حروفی و ژلاتینی منتشر می شده است. کتاب سپس به سر آغاز بحث خود می رسد و از اولین روزنامه نگاران شروع به کار کردند می گوید. در این کتاب کلکته را اولین شهری می داند که زادگاه روزنامه نگاری فارسی است. در واقع اولین نشریات فارسی زبان در شهرهای آگره، پنجاب، بمبئی، تفلیس و اسلامبول منتشر می شده است. در واقع این شهر ها در زمینه مطبوعات فارسی از شهرهای ایران پیشی دارند.
فصل بعدی کتاب درباره روزگار ناصری و فعالیت های روزنامه نگاری در این دوره است. یعنی زمانی که ناصر الدین شاه به سلطنت نشست. نخستین بار پس از تاج گذاری این امریکایی ها بودند که می خواستند در ارومیه نشریه بسازند و از شاه اجازه آن را گرفتند. در سه سال سلطنت وی سه نشریه مجوز انتشار گرفتند. سومین نشریه در سال 1267 پایه گذاری یک تشکیلات مطبوعاتی دولتی بود که با افت و خیز های بسیار تا به امروز در بدنه اجرایی کشور وجود دارد.
فصل بعدی کتاب نیز درباره عهد مظفری است. زمانی که ناصرالدین شاه به قتل می رسد و مظفرالدین میرزا تاج گذاری می کند. اندک مجال تنفسی در این عهد به روزنامه نگاران داده می شود و آن هم به میزان نگاه صدراعظم هایش بستگی داشت.
فصل پنجم به دو دهه پایانی دوره قاجار می پردازد و می گوید محمد علی شاه بدون دعوت روزنامه نگاران بود که تاج گذاری کرد. ایام پهلوی اول و پهلوی دوم و سپس دهه انقلاب و وضعیت روزنامه نگاران در این دوره ها مطالبی است که باید کتاب را خواند تا دید چه اتفاقاتی برای روزنامه نگاری ایران رخ داده است.
این کتاب شامل نه فصل است که عبارتند از : سر آغاز، روزگار ناصری، عهد مظفری، دو دهه پایانی قاجار، ایام پهلوی اول، زمانه پهلوی دوم، دوره انقلاب و مطالعه بیشتر.
پیشینه مطبوعات جهان به قلم دکتر یونس شکر خواه نیز در پایان به این کتاب پیوست شده است. در پایان کتاب نیز فهرستی از قدیمی ترین مطبوعات جهان ضمیمه شده است.
« در سال های جنگ بسیاری از روزنامه نگاران حرفه ای به موضوعات غیر سیاسی گرایش پیدا کردند و سیاسی نویسی فارسی در برونمرز رونق گرفت. دوره جدید حیات نشریه های ورزشی، سینمایی، سرگرمی، خانوادگی و اقتصادی از همان سال ها آغاز شد و دگرگونی زندگی بعضی از گردانندگان این نشریه ها از حیث مالی سبب گردید که شیوه کارشان مورد تقلید قرار گیرد و در زمینه های موضوعی موفق، به لحاظ کمی شمار نشریه ها فزونی یابد[2]
پی نوشت:
[1] صفحه 109 کتاب
[2] صفحه 146 کتاب