جمع بندی سوال مهم در مورد حلالیت

کارشناس بحث: استاد بصیر

باسلام و عرض ادب
اگر در شرایط مساعد روحی نبودید و به زور و اجبار، رضایت دادید، این رضایت کافی نیست، اما اگر در شرایط اختیار و انتخاب، رضایت داده اید، دیگر نمی توان جلوی آنها را گرفت. ولی اگر واقعا راضی نیستید می توانید به آنها بگویید من راضی نیستم و در آن لحظه، مجبور شده بودم و تا هنگامی که شما تصمیم به ترک این کار نکنید و پشیمان از خطای خود نباشید من شما را نمی بخشم.
ولی بهترین کار این است که اگر واقعا شرمساری و پشیمانی را در آنها دیده اید، از خطای آنها در گذرید تا خدا هم ان شاءالله از خطاهای شما چشم پوشی کند.

باسلام
یعنی وقتی کسی رو ببخشیم دیگه نمیتونیم بخششمون رو پس بگیریم؟

سلام و عرض ادب
وقتی شخصی را بخشیدیم و از او گذشت کردیم، و آن شخص تکلیفش روشن شد، دیگه معنایی نداره که دوباره برگردیم و ابراز نارضاتی بکنیم.

باسلام و عرض ادب
اینی که میفرمایید؛ درست
ولی آیا این دلیل شرعیست؟ شرعاً کسی را که بخشیدیم نمیتوانیم بخشش خود را باز پس بگیریم؟

باسلام و احترام
شرعی بودن این مساله را باید علمای فقه و احکام نظر بدهند.

[="Tahoma"][="Black"]

با عرض سلام و احترام و تشکر از سؤال شما

در فرض سؤال باز پس گرفتن بخششی که انجام شده ، وجه شرعی ندارد .

همیشه سلامت و موفق باشید

پی نوشت:
استفتاء از دفتر آیت الله خامنه ای در قم[/]

دوست عرزيز درسته كه شما از اون دو نفر خيلي دل خور و ناراحتيد اما اينرو بدونيد كه خداي عالم در بخشش و عفو، بزرگ منشي و عزت و بركات معنوي بسياري قرار داده و شما با نبخشيدن، خودتون رو ازين بركات محروم نكنيد.

به چند آيه و روايت در مورد فضيلت عفو وبخشش اشاره ميشود:

خداوند عالم می فرماید: «خذ العفوَ و امُرْ بالعرف» یعنی: «طریقه عفو و بخشش رانگهدار و امر به معروف کن» .[1]

و نیز فرموده است: «و لیعفوا و لیصفحوا» یعنی: «باید عفو و گذشت نمایند» . [2]

و نیز فرموده است: «و أن تعفوا اقرب للتقوی»یعنی: «اگر عفو نمائید به تقوی و پرهیزکاری نزدیکتر است» . [3]

حضرت پیغمبر - صلی الله علیه و آله - فرمودند: «به خدائی که جان من در قبضه قدرت اوست که سه چیز است اگر از من قسم خواهند بر آنها قسم می خورم:
یکی آنکه: صدقه دادن از مال هیچ کم نکند.
دوم آنکه: هیچ کس از ظلمی که به او شده عفو نمی کند از برای خدا مگر اینکه خداعزت او را در روز قیامت زیاد می فرماید.
سیم اینکه: هیچ کس نیست یک دری از سئوال بر خود نگشاید مگر اینکه یک دری از فقر و احتیاج بر او گشوده می شود» . [4]

و نیز از آن حضرت مروی است که: «عفو و گذشت زیاد نمی کند مگر عزت را پس گذشت کنید تا خدا شما را عزیز گرداند» . [5]

و آن جناب به عقبه فرمودند که: «می خواهی ترا خبر دهم به افضل اخلاق اهل دنیاو آخرت؟ نزدیکی کن به هر که از تو دوری کند. و بخشش کن به کسی که ترا محروم سازد. و گذشت کن از آن کسی که به تو ظلم نماید» . [6]

مروی است که: «موسی - علیه السلام - عرض کرد که: پروردگارا کدام یک از بندگان تو نزد تو عزیزترند؟ فرمود: آنکه در وقت قدرت و توانائی عفو نماید» . [7]

و حضرت سید الساجدین - علیه السلام - فرمودند که: «در روز قیامت خدای - تعالی - اولین و آخرین را در بلندی جمع می کند، سپس منادی ندا می کند که کجایند اهل فضل؟ پس طایفه ای بر می خیزند. ملائکه گویند که: چه چیز است فضل شما؟ گویندتوسل می جستیم به هر که از ما دوری می کرد. و عطا می کردیم به هر که ما را محروم می ساخت. و گذشت می کردیم از هر که به ما ظلم می نمود. ملائکه گویند: راست گفتیدکه اهل فضل اید، داخل بهشت شوید» . [8]

و حضرت امام محمد باقر - علیه السلام - فرمودند که: «پشیمانی بر عفو بهتر وآسان تر است از پشیمانی بر انتقام و عقوبت» . [9]

و همین قدر فضل و شرافت از برای عفو و گذشت کافی است که از نیکوترین صفات پروردگار است، و در مقام ثنا و ستایش او را به این صفت جمیله یاد می کنند. حضرت امام زین العابدین - علیه السلام - در مناجات خود می گوید: «انت الذی سمیت نفسک بالعفو فاعف عنی» یعنی: «توئی که خود را به عفو و گذشت نام برده ای پس در گذر از من» . [10]

امام صادق(ع) در تعریف عفو می­فرمایند: عفو کردن و از تقصیر گذشتن با وجود قدرت و انتقام، طریقه پیامبران و متقیان است و معنی عفو آن است که هر گاه از کسی جرمی و تقصیری نسبت به تو واقع شود، پیِ او نروی و به او اظهار نکنی و از ظاهر و باطن فراموش کنی و احسان را به او زیاده­تر از پیش کنی.[11]

رسول اکرم(ص) می­فرمایند:«عفو و گذشت سبب سلامت روح و آرامش جان و طول عمر خواهد شد».[12]

پیامبر اکرم(ص) می­فرمایند: هر کس قدرت (بر انتقام) دارد گذشت کند، خداوند در روز لغزش از او درگذرد.[13]

«عفو و گذشت سبب عزت و آبرو می­گردد. چرا که عفو چیزی جز عزت بر انسان نمی­افزاید»[14]

روایت شده است که رسول خدا(ص) فرمود: آنگاه که بندگان در صحرای محشر گرد آورده شوند، آواز دهنده­ای ندا می­دهد آن کس که مزدش با خداست برخیزد و به بهشت رود. گفته می­شود: چه کسی مزدش با خداست؟ می­فرمایند: بخشایندگان مردم.[15]

[1] اعراف، (سوره 7) ، آیه 199
[2] نور، (سوره 24) ، آیه 22
[3] بقره، (سوره 2) ، آیه 237
[4] کنز العمال، ج 6، ص 574 و 575 خ 16983
[5] کنز العمال، ج 3، ص 375، خ 7012. قریب به این مضمون در کافی، ج 2، ص 108، ح 5. وبحار الانوار، ج 71، ص 401، ح 5
[6] کافی، ج 2، ص 107، ح 2.
[7] محجة البیضاء، ج 5، ص 319. و احیاء العلوم، ج 3، ص 158
[8] کافی، ج 2، ص 107 و 108، ح 4
[9] کافی، ج 2، ص 108، ح 6.
[10] دعای شانزدهم صحیفه سجادیه (دعاء تضرع در طلب عفو از عیوب) .
[11] ترجمه مصباح الشریعة، انتشارات پیام حق، چاپ اول، ج1، ص374
[12] ميزان الحكمة ج3حدیث 13184
[13] میزان الحکمه، دارالحدیث،قم، چاپ پنجم 1384، ج8، ص3837
[14] اصول کافی، ترجه سيد جواد مصطفوی، ج23، ص108
[15] تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1379، چاپ نوزدهم ج20، ص467

سلام علیکم،
اگر یک نفر نخواد کسی را ببخشه و به دروغ بگه بخشیدم، یا اصلاً قصد داشته که ببخشه می‌گوید بخشیدم ولی بعد نتواند، چون آن طرف مقابل وظیفه‌ی شرعیش را که گرفتن حلالیت بوده را انجام داده طبیعی هست که دیگر نشود که شخص مظلوم پیش خودش بخشش را پس بگیرد و همچنان دلخور باشد و انتظار هم داشته باشد که هنوز بر عهده‌ی شخص خطاکار حقی برای او باشد ...
اما یک سؤال، اگر برود و به آن شخص خطاکار بگوید که سعی کرده او را ببخشد ولی نتوانسته و نمی‌تواند چی؟ باز هم حقی برای او بر گردن آن شخص گناهکار نخواهد بود؟ آن شخص خواهد فهمید که وظیفه‌اش درست انجام نشده و برای رفع ناراحتی این شخص سعیش کافی نبوده و نتوانسته جبران مافات کند ...

پس‌نامه: در مورد بخشش هدیه هم پس گرفتن داریم (البته با شرایطش)، در مورد بخشش خطا مشابه آنرا نداریم؟

[="Tahoma"][="Black"]

با عرض سلام و احترام و تشکر از سؤال شما

1. اگر قبلا بخشیده باشد پاسخ همان است که عرض شد اما اگر قبلا نبخشیده ، گفتن این جملات به او مانعی ندارد.

2. این مسئله را نمی توان با هدیه دادن قیاس کرد و احکام آنها متفاوت است.

همیشه سلامت و موفق باشید[/]

دوست عزيز گرچه پس گرفتن هديه از نظر شرعي با حفظ شرائط ايراد شرعي ندارد اما در حوزه اخلاق پس گرفتن هديه درست نيست . پيامبر اكرم صلوات الله عليه ميفرمايند:
كسى كه بخشش خود را پس بگيرد، مانند كسى است كه استفراغش را بخورد.[1][=MOSAWI]
[1]

سوال :
گفت منو می بخشی چند بار تکرار کرد منم یه ثانیه گفتم باشه فقط همین ولی اصلا نبخشیدمش چون تو شک بودم اینه گفتم از طرفی به خاطر کارهاش دیگه یه جورایی شدم.
طوری که روی اعصابم اثر می ذاشت من اصلا نبخشیدمش و حلالش نکردم چون بهم صدمه روحی زد. حکمش چیه؟

پاسخ:
باسلام و عرض ادب
اگر در شرایط مساعد روحی نبودید و به زور و اجبار، رضایت دادید، این رضایت کافی نیست، اما اگر در شرایط اختیار و انتخاب، رضایت داده اید، دیگر نمی توان جلوی آنها را گرفت. ولی اگر واقعا راضی نیستید می توانید به آنها بگویید من راضی نیستم و در آن لحظه، مجبور شده بودم و تا هنگامی که شما تصمیم به ترک این کار نکنید و پشیمان از خطای خود نباشید من شما را نمی بخشم.
ولی بهترین کار این است که اگر واقعا شرمساری و پشیمانی را در آنها دیده اید، از خطای آنها در گذرید تا خدا هم ان شاءالله از خطاهای شما چشم پوشی کند.
وقتی شخصی را بخشیدیم و از او گذشت کردیم، و آن شخص تکلیفش روشن شد، دیگه معنایی نداره که دوباره برگردیم و ابراز نارضاتی بکنیم.