آیا جدا خواندن نماز در پنج وقت یک حکم الزامی است ؟

تب‌های اولیه

3 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
آیا جدا خواندن نماز در پنج وقت یک حکم الزامی است ؟

آیاجداخواندن نمازدرپنج وقت یک حکم الزامی است ؟ یکی ازایرادهای اهل سنت به شیعه اینست که چرا نمازهای ظهر وعصر ومغرب و عشا راجمع می خوانند

.ما در این نوشتار در صدد آنیم تا ثابت کنیم که جدا خواندن نمازهایک حکم استحبابی است نه الزامی (اماغالب فقهای اهل سنت انجام نماز را در پنج وقت واجب می شمرند)

از نظر فقهای شیعه در عین تاکید بر افضلیت نماز در پنج وقت و جدا از هم مساله ترخیص و اجازه در انجام نمازها در سه وقت یک عطیه الهی برای تسهیل در امر نمازوتوسعه بر مردم محسوب میشود و آن را هماهنگ با روح اسلام که شریعت سمحه و سهله است می دانند و تجربه نشان داده که تاکید بر نماز در پنج وقت گاه سبب فراموشی اصل نماز میشود. زندگی در عصر ما دگرگون شده ووضع بسیاری ازكارگران در کارخانه ها و کارمندان در ادارات و محصلین و دانشجویان در کلاسهای درس اجازه نمازدرپنج وقت را نمی دهد.هر گاه طبق روایاتیکه ازپیامبر اکرم (ص) نقل شده وائمه شیعه (ع)برآن تاکید دارند به مردم اجازه داده شود که جمع میان دو نماز کنند گشایشی در کارآنهادر امر نماز واقع میشود و نماز خوان زیاد خواهد شد در غیر این صورت تارک الصلواه رو به فزونی میرود و شاید به همین دلیل گفته میشود که بسیاری از جوانان اهل سنت نماز را ترک کرده اند در حالی که تارک نماز در میان پیروان شیعه کمتر است

**روایات جمع میان دو نماز

در منابع معروف اهل سنت مانند صحیح مسلم و بخاری وسنن نسائی وترمذی و موطامالک ومسند احمد وکتب دیگر که همه از منابع مشهور اهل سنت است حدود سی روایت درباره جمع میان نمازظهرو عصر یا مغرب وعشا نقل شد است که این روایات عمدتا به پنج راوی معروف برمیگردد:
1-ابن عباس
2-جابربن عبدالله انصاری
3-ابوایوب انصاری
4-عبدالله بن عمر
5-ابوهریره
که بخشی از آنها را ذکر میکنیم :
1-ابوالزبیراز سعید بن جبیر ازابن عباس نقل میکند: رسولخدا(ص)نماز ظهر وعصر را هر دو با هم بجا آورد در حالی که نه ترسی بود ونه سفری.
ابوالزبیر میگوید از سعید پرسیدم چرا پیامبر(ص)چنین کاری کرد ؟سعید گفت من نیز همین سئوال را از ابن عباس پرسیدم در جواب گفت :مقصود حضرت این بود که هیچ یک از امتش به زحمت نیفتد
1. (صحیح مسلم ج 2ص151)
2-احمد بن حنبل شبیه همین معنا را در کتاب مسند خود ج1ص223 از ابن عباس نقل کرده است

3-جابر بن زید میگوید:ابن عباس گفت :

پیامبراکرم (ص)هفت رکعت با هم و هشت رکعت با هم نماز خواند (صحیح بخاری ج 1ص 140 باب وفت العصر )

4-جابر بن عبد الله میگوید رسول خدا(ص)میان نماز ظهروعصر ومغرب وعشاراجمع کرد تا اجازه وترخیص برای امت باشد حتی درآنجا که خوف یا مشکل دیگری نباشد(معانی الآثارج1 ص161
5-عبد الله بن مسعود نیز نقل میکند :رسولخدا(ص)در مدینه میان نمازظهرو عصر و مغرب وعشا جمع کرد کسی ازعلت آن پرسید حضرت فرمود :من این کار را کردم تا امت من به زحمت نیفتد(المعجم الکبیر طبرانی ج10ص219ح10525

تقریبا در تمام احادیث بالا روی دو نکته تاکید شده است:

1-پیامبر جمع میان دو نماز را در حالی انجام داد که مشکل خاصی مانند باران یا سفر یا ترس از دشمن وجود نداشت :Gol:

2-هدف آن حضرت توسعه بر امت و رفع عسر و حرج بوده است. :Gol:

آیا با این حال سزاوار است بعضی اشکال تراشی کنند و بگویند این جمع ها مربوط به موارد اضطراری بوده است ؟چرا چشم خود را ببندیم و پیش داوری های خود را بر سخنانصریح رسول خدا(ص)مقدم بشماریم:Gol:

ازشگفتیهای این مساله آن است که در قرآن هم در دوآیه هنگامی که سخن از اوقات نماز به میان میآید فقط سه وقت برای نمازهای شبانه روز ذکر شده آیه اول در سوره هود آیه 114است (و اقم الصلاه طرفی النهاروزلفا من اللیل )طرفی النهار(دو طرف روز ) اشاره به نماز صبح است که در آغاز روز انجام میشود ونماز ظهر وعصراست که وقت آنها تا غروب ادامه دارد:Gol:

اما زلفا من اللیل با توجه به این که زلف (به گفته مختار الصحاح و راغب در مفردات )جمع زلفه است که به معنای بخشهایی از اوایل شب است آن هم اشاره به وقت نماز مغرب وعشاست آیه دوم در سوره اسراء آیه 78 است:Gol:
البته فضیلت داشتن نماز ذر پنج وقت جای هیچ انکار نیست ما هم هر وقت زمان توفیق رفیقمان شد رعایت پنج وقت را می کنیم سخن در وجوب آنست (برگرفته از کتاب شیعه پاسخ می دهد نوشته آیت الله مکارم):Gol:

یکی از ایراداتی که عده ای از روی ناآگاهی نسبت به سنت فعلی پیامبر(ص) مطرح می کنند این است که چرا شیعیان همچون اهل تسنن برخی نمازهای پنجگانه را در وقت فضیلت خویش اقامه نمی کنند بلکه به عکس میان آنها قایل به جمع هستند و مثلا نمازهای ظهر و عصر یا مغرب و عشاء را با هم به جای می آورند؟ برخی حتی پا را از این فراتر گذارده و به شیعه نسبت بدعتگذاری در دین داده اند؟
پاسخ اجمالی به مساله فوق این است که اولا باید دانست که نماز جزء فروع دین است و در مسائل فرعی نیز همواره میان دانشمندان، نحله ها و مذاهب اسلامی اختلاف وجود داشته و دارد اما صرف این اختلاف دلیل بر حقانیت گروهی نسبت به گروه دیگر نمی باشد همانطور که پیشوایان و علمای اربعه اهل سنت نیز با هم اختلاف زیادی در این مسائل دارند بلکه آنچه مهم است ادله طرفین است، پس باید ادله را بررسی کرد، ثانیا: چنانکه مذکور خواهد افتاد شیعه در این مساله از هر اهل تسننی سنی تر است؛ چه آنکه روایاتی که خود علمای بزرگ اهل تسنن در معتبرترین کتابهای خویش آورده اند گواه بر آن است که سنت حضرت ختمی مرتبت (ص) نیز چنین بوده که میان نمازهای یاد شده جمع می کردند.
به هر روی، جمع خواندن پاره ای از نماز های یومیه و نیز عدم جمع میان آنها سنت جاری رسول الله در صدر اسلام و نیز ائمه هدی علیهم السلام بوده و نمی توان چشم را بر واقعیات تاریخ بست و به کثیری از مسلمانان چنین نسبتی ناروا روا داشت، نه شیعیان و نه حتی اهل تسنن هیچ کدام در این مساله بدعت گذار نبوده و نیستند جز اینکه اهل تسنن به دلایلی خاص قایل به تفکیک و اقامه نمازهای یاد شده در وقت فضیلت خویشند وشیعه به دلایلی دیگر از جمله رفع حرج، توسعه و تسهیل امت به سنت جمع خوانی پیامبر تمسک جسته است

اما پاسخ مستوفی وادله نقلی:
چنانکه گفته شد "علاوه بر منابع شیعیان، در منابع معروف اهل تسنن مانند صحیح بخارى و صحیح مسلم، سنن ترمذى، موطأ مالك، مسند احمد، سنن نسائى، مصنف عبدالرّزّاق و...، حدود سى روایت درباره جمع میان نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشاء، نقل شده است كه در آن ها حضرت رسول(صلى الله علیه وآله) در حالى كه در شهر بودند و هیچ خوف و ضرورتى نیز وجود نداشت جمع بین دو نماز كرد.
اكنون به برخى از روایت هایى كه اهل تسنن در مورد جمع بین دو نماز واجب آورده اند به اختصار اشاره مى كنیم تا معلوم شود كه همه مسلمانان به صحت این عمل معتقدند و این كار از بدعت هاى شیعیان محسوب نمى شود:
1. احمد بن حنبل در مسندش از ابن عباس نقل مى كند كه گفت: رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در مدینه مقیم بود و مسافر نبود، با این حال هم نماز ظهر و عصر (8 ركعت) و هم نماز مغرب و عشاء (7 ركعت) را با هم خواندند.1
2. مالك در موطأ از ابن عباس روایت كرده كه گفت: رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نماز ظهر و عصر و نماز مغرب و عشاء را به صورت جمع (با هم) به جاى آوردند در حالى كه نه خوفى وجود داشت و نه سفرى در كار بود.2
3. مسلم در صحیحش در باب جمع بین دو نماز در حضر مى گوید: ابن عباس گفت: رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نماز ظهر و عصر را با هم و نماز مغرب و عشاء را با هم به جاى آورد بى آن كه خوفى باشد یا در حال مسافرت باشد.3
4. و همچنین ابن عباس مى گوید: رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در مدینه جمع بین دو نماز ظهر و عصر و دو نماز مغرب و عشاء كرد بدون خوف و باران. مى گوید: به ابن عباس گفتم: چرا چنین كرد؟ گفت: براى این كه امتش در مشقت نیفتند.4
روایات در این زمینه حتى در منابع اهل تسنن زیاد است ولى ما به جهت رعایت اختصار به همین مقدار بسنده مى كنیم.
تقریباً در تمام احادیث بالا كه در كتب معروف و منابع درجه اول اهل تسنن نقل شده و سند آن ها به جمعى از بزرگان صحابه مى رسد، روى دو نكته تأكید شده است:
نخست این كه رسول خدا(صلى الله علیه وآله) جمع میان دو نماز را در حالى انجام داد كه مشكل خاصّى مانند باران یا سفر، یا ترس از دشمن، وجود نداشت.
دیگر این كه هدف آن حضرت «توسعه بر امّت» و «رفع عسر و حرج» بوده است. "5
هر چند اخبار و روایات بسیاری در این باب نقل شده، لیکن همین که بابی به نام «جمع بین الصلاتین» اختصاص یافته و احادیث مربوطه در این باب نقل گردیده، محکم ترین دلیل و برهان بر جواز جمع خواندن نماز است. زیرا اگر غیر از این می بود باید باب مخصوصی به نام «جمع بین الصلاتین فی السفر» یا «جمع بین الصلاتین فی الحضر» اختصاص می دادند تا احادیث مربوطه را تفکیک نمایند.

از طرفی دیگر، بخاری همین احادیث را در صحیح خود آورده، لیکن به دلایل نامعلومی و با زبردستی آن ها را از محل «جمع بین الصلاتین» به محل دیگری مثل «باب تأخیر الظهر إلی العصر من کتاب مواقیت الصلاة» و «باب ذکر العشاء والعتمة» و «باب وقت المغرب» انتقال داده است.6
اصولا جواز جمع میان دو نماز در برخى از موارد، مورد اتفاق همه فقهاى اسلام قرار دارد. در عرفه و مزدلفه همه فقها جمع میان نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشاء را جایز مى‏دانند، همچنانكه گروه زیادى از فقهاى اهل سنت جمع بین دو نماز را در سفر مجاز مى‏شمرند. تمایز شیعه از دیگران آن است كه گام فراتر نهاده و با استناد به ادله فوق (در عین قبول افضلیت انجام نمازها در وقت فضیلت‏ خویش) جمع میان دو نماز را مطلقا جایز مى‏داند. حكمت این امر نیز، همان‏گونه كه در احادیث ‏بیان شده است، تسهیل امر بر مسلمانان است، و خود پیامبر گرامى در موارد زیادى بدون عذر (مانند سفر، بیمارى و غیره) بین دو نماز جمع مى‏كرده تا كار را براى امت آسان سازد، كه هر كس بخواهد بین نمازها جمع كند و هر كس بخواهد آنها را جدا از یكدیگر انجام دهد.7
گاهى تصور مى‏شود مقصود از جمع این است كه نماز اول را در آخرین وقت(فضیلت) آن (مثلا هنگام رسیدن سایه شاخص به اندازه خود)، و نماز دوم را در اولین وقت عصر بخواند. با این كار، فرد نمازگزار در حقیقت هر دو نماز را در وقت ‏خود خوانده است، گرچه یكى در پایان وقت و دیگرى در آغاز آن انجام گرفته است.
این پندار با ظاهر روایات مخالف است. زیرا همان‏طور كه گفته شد، كیفیت جمع میان دو نماز همان است كه همه مسلمانان در عرفه و مزدلفه انجام مى‏دهند، بدین‏گونه كه در عرفه هر دو نماز را در وقت ظهر، و در مزدلفه هر دو را در وقت عشاء مى‏خوانند. بنابراین، جمعى كه در لسان رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم آمده است ‏باید ناظر به چنین جمعى باشد، نه جمعى كه یكى از نمازها در آخر وقت و دیگرى در اول وقت صورت پذیرد.8
نماز جزء فروع دین است و در مسائل فرعی نیزهمواره میان دانشمندان، نحله ها و مذاهب اسلامی اختلاف وجود داشته و دارد اما صرف این اختلاف دلیل بر حقانیت گروهی نسبت به گروه دیگر نمی باشد همانطور که پیشوایان و علمای اربعه اهل سنت نیز با هم اختلاف زیادی در این مسائل دارند بلکه آنچه مهم است ادله طرفین است، پس باید ادله را بررسی کرد

به هر حال جمع خواندن پاره ای از نماز های یومیه و نیز عدم جمع میان آنها سنت جاری رسول الله در صدر اسلام و نیز ائمه هدی علیهم السلام بوده و نمی توان چشم را بر واقعیات تاریخ بست و به کثیری از مسلمانان چنین نسبتی ناروا روا داشت، نه شیعیان و نه حتی اهل تسنن هیچ کدام در این مساله بدعت گزار نبوده و نیستند جز اینکه اهل تسنن به دلایلی خاص قایل به تفکیک و اقامه نمازهای یاد شده در وقت فضیلت خویشند و شیعه به دلایلی دیگر از جمله رفع حرج، توسعه و تسهیل امت به سنت جمع خوانی پیامبر تمسک جسته است چنانکه در پاره ای از روایات منقول از پیامبر(ص) به حکمت این عمل نیز اشاره شده است از جمله:
در روایتی آمده است: «جمع النبی‏صلى الله علیه و آله و سلم بین الظهر و العصر وبین المغرب والعشاء فقیل له فی ذلك فقال صنعت هذا لئلا تحرج امتی‏»: پیامبر(ص) نماز ظهر و عصر و نیز مغرب و عشاء را به جمع خواند. از ایشان حکمت این کار پرسیده شد، فرمودند: چنین كردم تا مبادا امتم به رنج و تعب بیفتد.9

مآخذ:
1-مسند احمد بن حنبل، جلد 1، صفحه 221.2-موطأ مالك، جلد 1، صفحه 144، حدیث 4.
3-صحیح مسلم، جلد 1، صفحه 489، حدیث 49.
4-صحیح مسلم، جلد 1، صفحه 490، حدیث 51.
5-همراه با راستگویان، صفحه 379.
6- ر.ک: شبهای پیشاور، سلطان الواعظین
7- منشور عقاید امامیه صفحه 273
8-همان
9- شرح زرقانى بر موطا مالك، ج 1، باب الجمع بین الصلاتین فى الحضر و السفر، ص 294.
منبع : شکوری_ کارشناس گروه دین و اندیشه تبیان

برکات جمع بین الصلاتین

در حالی که مخالفان شیعه در موضوع جمع بین الصلاتین به ما ایراد می گیرند که این خلاف سنت است،
امام عسکری علیه السلام برای حل مشکل عباس ناقد ،وی رابه جمع بین الصلاتین راهنمایی می کند.
او می گوید تمام اموالم بر اثر حادثه ای از دستم رفت و تمام دوستان - آشنایان وهمکاران از اطرافم پراکنده شدند
ومن خیلی ناراحت و پریشان احوال شدم.در این وضعیت به محضرامام عسکری علیه السلام پناه بردم امام علیه السلام به من فرمود: اجمع بین الصلاتین الظهر و العصر تری ما تحب.
الکافی جلد 3ص287باب جمع بین الصلاتین
نماز ظهر وعصر رابدون فاصله و پشت سر هم بخوان ،آنچه را دوست داری می بینی.(وبه خواسته ات می رسی)
برگرفته ازماهنامه مبلغان شماره 126

موضوع قفل شده است