چه کسانی هم در دنیا هم در آخرت بدبخت و شقی هستند؟هر دو دنیا برای آنها جهنم است؟

[=arial]

با سلام و عرض ادب

ضمن تقدیر و تشکر از پرسش زیبای شما قبل از پاسخ لازم است تعریفی از خوشبختی داشته باشیم؛ خوشبختی عبارت است از: رضایت کلی از زندگی و خشنودی از وضعیت خویشتن. به طور کلی، خوشبختی یا سعادت، حالت و وضعیتی است که با: لذت، آسایش، موفقیت و نیل به آرزوها، و همچنین: سُرور، بهجت، و رضایت و خشنودی از جریان امور، همراه است.( برگرفته از کتاب: توحید و تکامل (به ضمیمه سعادت)، مرتضی مطهری، ص 29)
خوشبختی و بدبدختی نسبت به دیدگاه ها و عقاید افراد، مختلف است، می توان این دیدگاه ها را به چهار دسته تقسیم کرد:
الف: افرادی که دید مادی دارند و خوشبختی را منحصر در دنیای مادی می دانند تمام تلاش اینگونه افراد، رفع حوائج مادی بوده و در دنیا به لذات دنیوی خود رسیده اند.
ب: افرادی که دید روحانی دارند و خوشبختی را منحصر دنیای ماوراء می دانند این گونه افراد اگر چه در دنیا ازمواهب مادی و لذات مادی بی بهره بوده اند امّا با توجه به اینکه آخرت را ابدی می دانند برای آبادی دنیای اخروی مصمم هستند.
ج: افرادی که خوشبختی را نه منحصر در دنیا می دانند و نه منحصر در آخرت، بلکه تمام نعمات الهی اعم از مادی و معنوی را موهبت الهی می دانند لذا هم دنیای خوبی داشتند و هم آخرت خوبی.
د: افرادی که در اثر تنبلی و سستی و یا جهل، نه به لذات دنیوی رسیده اند و نه لذات اخروی و معنوی، لذا از لذات هر دو جهان بی نصیب مانده اند.

حال ببینیم کدام یک از این چهار دسته جزو بدبخت ترین مردم دنیا هستند! علی الظاهر دسته چهارم جزو بدبخت ترین مردم باشند؛ از رسول خدا (صل الله علیه و اله) روایت است که فرمود: «الفَقرُ ذُلٌّ فِي الدُّنيا» فقر در دنیا ذلت و خواری است. (إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏1، ص: 194) حال اگر شخص فقیر نسبت به آخرت بی خیال باشد و زندگی ابدی خود را نیز ویران کند چنین کسی خسر الدنیا و الآخره بوده، هم در دنیا بدبخت است هم در آخرت، چرا که نه در دنیا به لذات و خواسته های خود رسیده و نه در آخرت از نعمات اخروی بهره مند شده است.
مطلب دیگر اینکه داشتن مال و منال و دنیای خوب، بد نیست آنچه بد است و ائمه از آن نهی فرمودند دلبستگی به زرق و برق دنیا است، لذا ممکن است شخصی هم دنیای خوب داشته باشد و هم آخرت خوب، چون در عین حال که مال و منال، قدرت و شوکت دارد اما هیچ گونه دلبستگی به آن ها ندارد و در همه چیز خدا را در نظر می گیرد.
خداوند کسی را بدبخت و شقی نیافرید، این خود انسان است که خود را بدبخت و شقی می کند، اگر کسی هم از مواهب دنیوی بی بهره شد و هم از مواهب اخروی ، مقصر خود اوست؛ اینکه فرمودید کثیر مومنین فقیر نعمات مادی هستند؛ فرمایش صحیحی است، اما اگر کمی دقت شود عامل اصلی فقر مومنین (به غیر از استثنائات و آزمون الهی) خود مومنین هستند، شما تصور بفرمایید چرا در کشوری که مملوّ از منابع وسیع نفتی، گازی و ... است، اکثریت مردم آن در فقر بسر ببرند این ناشی از عدم استفاده بهینه و عدم برنامه ریزی صحیح است لذا تبعات از تبعات برنامه نادرست این می شود که عده ای در اوج غنا و بی نیازی و عده ای نیز در اوج فقر زندگی می کنند.
هدف از بیان این مثال تفهیم این مطلب بود که خداوند نعمات خود را بدون منّت بر مومنین عطا فرموده فرموده اما بسیاری از مسلمین شکر گزار نیستند لذا از نعمات الهی بی بهره می مانند. « إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَ لكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لا يَشْكُرُون‏» (یونس 60) در حقيقت، خدا بر مردم، داراى بخشش است ولى بيشترشان سپاسگزارى نمى‏كنند.

با سلام و عرض ادب

برادر بزرگوار برخورداری از مال و منال ممکن است برای برخی افراد نقمت باشد نه نعمت، اینطور نیست که افرادی همچون فرعون و صدام و امثالهما که غرق در لذات مادی بودند این ها نعمت برای ان ها باشد، بلکه طبق فرمایش خداوند سبحان، خداوند اینگونه افراد را به حال خود واگذار کرده و هر روز بر طغیان خود می افزایند.
داشتن ثروت و مواهب مادّی زمانی خوب است که اولا دل بستگی در وجود انسان نباشد، ثانیا ثروت و مادیات موجب دوری انسان از خدا و فراموشی دستورات خداوند سبحان نشود و الا همین مواهب الهی به نقمت تبدیل می شوند و در قیامت چیزی جز حسرت و پشیمانی بر جای نخواهند گذاشت.
مطلب دیگر اینکه اگر ما آخرت ابدی را با دنیای محدود مقایسه کنیم، این دنیا قابل قیاس با عظمت آخرت نیست؛ لذا خوشبختی و بدبختی را نسبت به آخرت باید سنجید، هر مسلمانی در جهت آبادانی آخرت خویش تلاش کرد و با مجاهده، آخرت را آباد کرد خوشبخت است اما در مقابل کسی که فکر و ذهنش جمع اوری ثروت بوده و آخرت خود را وبران کرده است چنین کسی اگر چه در دنیا به لذات دنیوی زودگذر رسیده است اما اخرت ابدی را ویران کرده است پس چنین کسی هم خوشبخت نیست.
خوشبخت کسی است که چه فقیر باشد و چه غنی (و ثروتمند) هیچ تفاوتی به حالش نکند اگر ثروت داشت در راه خدا انفاق می کند تمام همّ و غمّش آخرت و آباد کردن آخرت است و اگر ثروت نداشت بازهم تفاوتی به حالش ندارد و برای آبادی اخرت کوشش می کند.
اما در این بین افرادی هستند که علی رغم اینکه از مواهب مادّی هیچ بهره ای ندارد، چون حبّ دنیا در سر دارند از مواهب اخروی نیز محروم می شود و حبّ دنیا مانع رسیدگی به آخرت می شود فلذا خسر الدنیا و الآخره می شوند.
فرعون و امثال آن اگر چه دنیای خوبی داشتند و به لذات مادی و بی ارزش خود رسیدند اما اگر عذاب ابدی او لحظه ای تصور شود چنین لذتی ارزش آن را ندارد که انسان زندگی ابدی خود تباه سازد.

دطبق روایات اکثریت مردم بعد از مدتی عذاب بالاخره بهشتی خواهند شد(مدت عذاب بستگی به اعمال افراد دارد) افرادی مانند فرعون و صدام و ... در این دنیا کاری کرده اند که راهی برای ورود به بهشت ندارد و تا ابد آتش خشم الهی دامن گیر ان ها خواهد شد.
امّا افرادی که با خدا و اهل بیت به عمد دشمنی نداشتند رحمت الهی شامل حال انان شده و بعد از مدتی بهشتی خواهند شد؛ با توجه به اینکه خوشبختی در آخرت ملاک است به نظر بدبخت ترین انسان ها کسانی هستند که خوشبختی ابدی را فدای لذات زودگذر مادی کردند.
مطلب دیگر اینکه اگر کمی از افق بالاتر به این قضیه نگاه کنیم؛ افرادی همانند صدام و فرعون و ... در همین دنیا نیز بدبخت بوده اند اما از بدبختی خود بی خبر بودند، چون طبق فرمایش رسول خدا صل الله علیه و آله کسی که گناه می کند هم اکنون در آتش جهنم می سوزد اما خود خبر ندارد.
لذا از این افق، فرد گناه کار هم در دنیا بدبخت است و هم در آخرت چرا که به آتش گناه خود می سوزد و خود بی خبر از همه چیز است، از این بالاتر فرد گناه کار بدین جهت نیز بدبخت است که لذات معنوی را نه در این دنیا خواهد چشید و نه در آخرت و چه بدبختی از این بالاتر که انسان در قیامت حسرت یک لحظه سجده برای خدا را بخورد امّا افسوس که دیگر راهی برای بازگشت وجود ندارد.

حاضر:welcome:
سؤال کننده محترم، داشتن مال و بودن در رفاه را برابر و معادل با بودن شخص در بهشت دانسته است. در حالی که بسیاری از انسان ها در این دنیا در رفاه و ثروت فراوان نیستند، ولی زندگی برای آنان بهشت است؛ زیرا معیار بهشت بودن، داشتن مال و رفاه نیست، بلکه دیدگاه ها و نگرش ها فرق می کند و به نظر می رسد که معیار اصلی، آرامش است.
شاید شخصی در این دنیا در فقر باشد و در آن دنیا هم در جهنم باشد. بنابراین، هیچ دلیل و لزومی ندارد که هر شخصی که در این دنیا در فقر و سختی بود و از رفاه برخوردار نبود، در آن دنیا در بهشت باشد. به همین دلیل، از معصومین روایت شده است که برخی از اشخاصی که روزه می گیرند، تنها تشنگی و گرسنگی برای آنان می ماند و هیچ سودی از آن نمی برند.
از سوی دیگر، فقر و نداری را نباید معادل با بدبختی دانست و همچنین بدبختی را نباید معادل با فقر و تهی دست به حساب آورد. چه بسیار انسان هایی که در این دنیا، ثروتمند هستند، ولی بدبخت هستند و چه بسیار اشخاصی که در این دنیا، فقیر و تهی دست هستند، ولی خوشبخت هستند. پس نباید فقر و تهی دستی را معیار بدبختی دانست.
خداوند در آیه «قال اهبطا منها جمیعاً بعضکم لبعض عدو فإما یأتینکم منی هدیً فمن اتبع هدای فلایضل و لایشقی» (طه: 20/ 123) معیار عدم بدبختی را پیروی از هدایت خودش ذکر می کند، به طور طبیعی، معیار بدبختی، نافرمانی از هدایت خداوند است.
خداوند در آیه «قد أفلح من تزکی* و ذکر اسم ربه فصلی» (اعلی: 87/ 14 ـ 15) معیار رستگاری و خوشبختی را پاک بودن و یاد اسم خدا کردن می داند.
بنابراین، نباید فقر و تهی دستی را معادل بدبختی دانست و این گونه جمله ساخت که آیا کسی که در این دنیا فقیر است و بدبخت است در آن دنیا بدبخت است و به جهنم می رود. یا این که آیا کسی که در این دنیا مال و ثروت دارد، در آن دنیا هم بهشت دارد.
هیچ دلیلی معتبری هم وجود ندارد که خداوند هر کسی را که بخواهد به بهشت ببرد، او را در این دنیا فقیر می کند؛ بلکه خداوند به ظرفیت بندگان و مصالح عمومی جامعه نگاه می کند و ثروت را به یک بنده مؤمن و باتقوا می دهد و به مؤمن و باتقوای دیگر نمی دهد.