حضرت فاطمه علیهاالسلام ؛ فرشته زمینی
تبهای اولیه
[="Black"]بی تو...
بی تو تنهایی سخت است ای عشق من،ای تمام هستی من. بی تو بودن معنا ندارد. بی تو، چراغ زندگیام خاموش است. بی تو، گذران قافله عمر دلگیر است. بی تو، زینب تنها می شود، حسین می میرد. بی تو، بیت الاحزان مدینه تنها میشود. بی تو، آسمان چگونه ببارد، زمین چگونه تاب بیاورد. بی تو، مدینه سر بر بالین کدام دوست نهد. بی تو، ستارگان خاموشند. بی تو، دیگر صدای ضجه و ناله نمی آید. زهرا جان! ریحانه رسول! بی تو، خورشید غمگنانه غروب می کند. ای بی همتا!... آسمان چگونه پهلویت را دید و نگریست، و زمین چگونه صورتت را دید و در هم نشکست. ای برترین بانو! عارفانه عروج کردی و چشم در چشم رسول دوختی. عاشقانه پر کشیدی و در آغوش برترین بشر آرام گرفتی![/]
[="Black"]کوثر قرآن
سرور بانوان دو عالم، حضرت صدیقه طاهره، زهرای مرضیّه، عطای خدای رحمان، کوثر پرثمر قرآن و همتای امیر مؤمنان است. آن حضرت در بیستم جمادی الثانی سال پنجم بعثت، در مکه پا به عرصه گیتی نهاد و در دوران حضور پدرش در مکه، سختی های آن بزرگوار را در راه تبلیغ دین مبین اسلام دید و خود نیز سه سال از کودکی را در شرایط جانکاه و طاقت فرسای شعب ابی طالب گذراند. زهرا علیهاالسلام در آن هنگام فریاد کودکان را میشنید و خودش هم طعم گرسنگی را میچشید و از این رهگذر، درس شکیبایی و مقاومت را فرا میگرفت. ایشان به سبب ایثارگری فراوان در راه پدر، لقب «امّ ابیها»، را از آن خود کرد. در خردسالی مادرش خدیجه را از دست داد و قلب کوچکش فراق مادر را احساس کرد. ایشان از هیچ اقدامی برای یاری پدرش دریغ نمیورزید و در سال سیزدهم بعثت، پس از هجرت پیغمبر به مدینه، با سن اندک خود، مسیر صدها کیلومتری مکه تا مدینه را پیمود و همراه امیرمؤمنان علی علیهالسلام و دیگر زنان، خود را به آن حضرت رساند.[/]
[="Black"]ادب حضرت زهرا علیهاالسلام
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم پس از رحلت حضرت خدیجه، با ام سلمه ازدواج کرد و فاطمه را به همسر وفادار خود سپرد تا از وی نگهداری کند. ام سلمه میگوید: پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم فاطمه را به من سپرد تا درتربیتش کوشش کنم. من هم از تربیت و راهنمایی او دریغ نداشتم، ولی به خدا سوگند، او از من باادبتر و داناتر بود.[/]
[="Black"]برتر از حضرت مریم علیهاالسلام
امام صادق علیهالسلام فرمود: فاطمه علیهاالسلام از آن جهت محدَّثه نامیده شده که فرشتگان از آسمان فرود میآمدند و مانند حضرت مریم به وی میگفتند: ای فاطمه «خدا تو را برگزید و پاکیزه گردانید و تو را بر زنان عالم برتری داد.» ای فاطمه «در پیشگاه پروردگارت فروتنی و سجده کن وبا رکوع کنندگان رکوع نما» و بدین ترتیب، وی با فرشتگان نیز سخن میگفت. شبی فاطمه علیهاالسلام به فرشتگان فرمود: مگر مریم، دختر عمران برگزیده و برتر از تمام زنان عالم نیست؟ آنها گفتند: مریم تنها سرور زنان عالم در زمان خود بود، ولی خدا تو را سرور زنان در زمان خودت و زمان مریم و نیز زنان اولین و آخرین قرار داده است.[/]
[="Black"]حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام از نگاه معصومان
از نگاه پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله وسلم
r سلمان فارسی میگوید: رسول خدا صلیاللهعلیهوآلهوسلم به من فرمود: ای سلمان! هر کس دخترم فاطمه را دوست بدارد، در بهشت در کنار من خواهد بود و هر کس او را دشمن بدارد، در آتش جهنم خواهد بود. ای سلمان! دوستی فاطمه در صد جایگاه به حال انسان سودمند است که راحتترین این جایگاه ها، عبارت است از مرگ و قبر و میزان و سنجش [اعمال] و محشر و [پل] صراط و حسابرسی. هر کس دخترم فاطمه از او راضی باشد، من هم از او خشنود میگردم و هر کس من از او خشنود باشم، خداوند از او خرسند خواهد بود. هر کس فاطمه از او خشمگین باشد، من بر او خشم میگیرم و هر کس من بر او خشم گیرم، خداوند بر او غضب میکند. ای سلمان! وای بر کسی که به فاطمه و به فرزندان و شیعیانش ظلم کند.
r اگر همه خوبیها و فضیلتها در شخصیتی جمع گردد، آن شخص فاطمه است بلکه او بزرگتر از این توصیفهاست. به درستی که دخترم فاطمه در بزرگواری و کرامت، بهترین فرد بر روی زمین است.
r جُمَیع میگوید: همراه با عمهام به نزد یکی از همسران پیغمبر رفتیم. از او پرسیدند: چه کسی نزد پیامبر از همه محبوبتر بود؟ گفت: فاطمه علیهاالسلام . پرسیدند: از مردان چه کسی؟ گفت: همسر فاطمه.[/]
[="Black"]آخرین وصیت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم
پیامبر گرامی اسلام در لحظات آخر عمر شریفش، در کنار وصیتهای دیگر خود به امیرمؤمنان علیهالسلام ، بر وجود فاطمه زهرا علیهاالسلام نیز تأکید کرد. امام کاظم علیهالسلام میفرماید: به پدرم گفتم: پس از رفتن فرشتگان از حضور پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم چه اتفاقی افتاد؟ فرمود: پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم در این هنگام علی و فاطمه و حسن و حسین علیهمالسلام را طلبید و به امسلمه فرمود: کنار در بایست و نگذار کسی نزدیک بیاید. سپس آن حضرت با یک دست، دست فاطمه را گرفت و مدت طولانی بر سینه گذاشت و با دست دیگرش دست علی علیهالسلام را بر سینه نهاد. همه آنها گریه کردند. پس از آن، دست فاطمه علیهاالسلام را در دست علی علیهالسلام قرار داد و به علی علیهالسلام فرمود: «ای ابا الحسن! این (فاطمه) امانت خدا و رسولش محمد نزد توست. حق خدا و امر مرا در مورد فاطمه رعایت کن که چنین خواهی کرد. ای علی! سوگند به خدا فاطمه سرور زنان بهشت از پیشینیان و آیندگان است. سوگند به خدا این همان مریم کبراست. سوگند به خدا همواره آنچه از خدا برای فاطمه و شما خواستم، خواسته هایم را اجابت کرد. ای علی! آنچه را در شأن فاطمه سفارش کردم انجام بده. من اموری را به فاطمه سفارش کردم که جبرئیل به آن امر کرده بود».[/]
[="Black"]بهترین خانه ها
دو نفر از یاران پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم میگویند: پیغمبر آیه 36 سوره نور را قرائت کرد: «خانه هایی که خدا رخصت داده (قدر و منزلت) آنها والایی یابد و نامش در آنها یاد شود». مردی برخاست و عرض کرد: ای رسول خدا! اینها کدام خانه هاست؟ فرمود: «خانه پیامبران». دیگری برخاست و با اشاره به خانه علی علیهالسلام و فاطمه علیهاالسلام گفت: ای رسول خدا! آیا این خانه هم جزو آنهاست؟ فرمود: «آری، از بهترین آنهاست».[/]
[="Black"]نام فاطمه علیهاالسلام
بیشتر امامان معصوم به سبب احترام و علاقهای که به مادرشان حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام داشتند، نام یکی از دختران خود را به یاد آن حضرت، فاطمه میگذاشتند. امیرمؤمنان علی علیهالسلام ، امام حسن مجتبی علیهالسلام ، امام سجاد علیهالسلام ، امام جعفر صادق علیهالسلام و امام جواد علیهالسلام ، یک دختر خود را فاطمه نامیدند. امام حسین علیهالسلام و امام موسی کاظم علیهالسلام نیز یکی از دختران خود را فاطمه کبرا و دختر دیگر را فاطمه صغرا نام نهادند.[/]
[="Black"]از نگاه امام علی علیهالسلام
برترین بانو
امام علی علیهالسلام نه فقط در زمان حیات حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام بلکه پس از شهادت آن حضرت نیز نام ایشان را به بزرگی یاد میکرد و وجود حضرت را مایه افتخار خود میدانست. آن حضرت در یکی از نامههای خود در پاسخ به معاویه چنین مینویسد: «شما چگونه با ما برابرید، در حالی که پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم از ما و دروغگوی رسوا (ابوجهل) از شما؛ حمزه از ما و ابوسفیان از شما؛ دو سرور جوانان اهل بهشت از ما و کودکان در آتش افکنده از شما؛ و بهترین زنان جهان (حضرت زهرا علیهاالسلام ) از ما و زن هیزم کش دوزخیان (همسر ابولهب و عمه معاویه) از شماست».[/]
[="Black"]احترام به فرزندان فاطمه علیهاالسلام
امیرمؤمنان علی علیهالسلام به سبب احترامی که برای حضرت فاطمه علیهاالسلام قائل بود، پس از بازگشت از جنگ صفین، در وصیتی درباره اموال شخصی خود، فرزندان حضرت زهرا علیهاالسلام را سرپرست تعیین فرمود و نوشت: «سرپرستی این اموال به عهده فرزندم حسن بن علی است.... اگر برای او حادثهای رخ داد و حسین زنده بود، سرپرستی آن را پس از برادرش به عهده گیرد و کار او را تداوم بخشد. پسران فاطمه (امام حسن و حسین علیهماالسلام ) از این اموال به همان مقدار سهم دارند که دیگر پسران علی خواهند داشت. من سرپرستیِ اموالم را به پسران فاطمه واگذاردم تا خشنودی خدا و نزدیک شدن به رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم و بزرگداشت حرمت او و احترام پیوند خویشاوندی ایشان را فراهم آورم».[/]
[="Black"]غربت حضرت فاطمه علیهاالسلام در دعای امام علی علیهالسلام
کَفْعَمی، از دانشمندان بزرگ شیعه در قرن نهم است. او کتاب دعایی به نام مصباح دارد که آن را از 240 منبع گرد آورده است. او میگوید: این کتاب را از منابع مورد اعتماد گرد آوردهام، چنانچه گذشت زمان، در اعتبار آن تأثیر نمیگذارد و از آن نمیکاهد. وی در این کتاب ارزشمند، دعایی از امیرمؤمنان علیهالسلام آورده که حضرت در بخشی از این دعای باعظمت، مظلومیت حضرت زهرا علیهاالسلام را در قالب مناجات و دعا بازگو میکند.[/]
[="Black"]از نگاه امام حسن مجتبی علیهالسلام
سخنانی که با یاد حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام بر زبان فرزندان آن حضرت جاری شده است، نشان از بزرگی شخصیت ایشان دارد و آن بزرگواران، یکی از افتخارات خود را فرزندی حضرت زهرا علیهاالسلام میدانستند. زیاد، یکی از فرمانداران ستمگر معاویه، اهانتها و گستاخیهای بیشرمانهای به ساحت مقدس امام حسن مجتبی علیهالسلام روا میداشت، ولی آن حضرت در پاسخ، فقط خود را فرزند زهرای پاک معرفی میکرد و زیاد را فرزند مادر بدکارش میدانست.[/]
[="Black"]برخورد با دشمنان حضرت فاطمه علیهاالسلام
امام حسن مجتبی علیهالسلام در زمانهای گوناگون، با استدلالهای محکم ،دشمنان مادرش، حضرت زهرا علیهاالسلام را رسوا میکرد. آن حضرت خطاب به مغیرة بن شعبه فرمود: «تو بودی که فاطمه دختر رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم را مجروح کردی. تو برای تحقیر رسول خدا و مخالفت با فرمان او، مرتکب این جنایت شدی؛ در حالی که رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرموده بود: ای فاطمه! «تو سرور زنان اهل بهشتی».[/]
[="Black"]از نگاه امام حسین علیهالسلام
امام حسین علیهالسلام از کودکی به مادرش فاطمه زهرا علیهاالسلام علاقه فراوانی داشت و در کنار او آرام میگرفت. حضرت زهرا علیهاالسلام نیز در لحظات آخر عمر شریف خود، ضمن سفارش به امام علی علیهالسلام برای رسیدگی به همه فرزندانش، امام حسین علیهالسلام را مخصوص و جداگانه نام برد. امام حسین علیهالسلام نیز پیش از خاکسپاری مادرش، خود را به پیکر پاک او انداخت و با چشمانی اشک آلود نجوا کرد: «وای بر ما! ناراحتی ما برای فقدان جدمان محمد مصطفی صلی الله علیه وآله وسلم و مادرمان فاطمه زهرا علیهاالسلام هیچ گاه خاموش و برطرف نخواهد شد». امیرمؤمنان علی علیهالسلام میفرماید:«ناگهان ندایی آسمانی به گوش رسید که امام حسن علیهالسلام و امام حسین علیهالسلام را از روی فاطمه علیهاالسلام بردار که به خدا سوگند فرشتگان آسمانها را به گریه درآوردند».[/]
[="Black"]رجز حماسی
یکی از پرشورترین یادآوریهای امام حسین علیهالسلام از مادر عزیزش، در لحظه بسیار حساس و سرنوشت ساز حرکت به سوی کربلاست. حضرت در آن هنگام، با زیباترین و شایستهترین کلمات، پاکی، عصمت و بزرگی مادر خود، حضرت زهرا علیهاالسلام را بیان میدارد. آن حضرت همچنین در روز عاشورا که هر کسی بار رجزخوانی، افتخارات خود را بیان میکرد، افتخار خود را حضرت فاطمه علیهاالسلام دانست و فرمود: «فاطمه علیهاالسلام مادر من است که از سلاله رسول خداست».[/]
[="Black"]از نگاه امام سجاد علیهالسلام
امام سجاد علیهالسلام در روایات خود، مظلومیت مادرش فاطمه زهرا علیهاالسلام را برای یارانش بازگو میفرمود و آنان را از ناگواری های آن حضرت آگاه میکرد. آن حضرت، از جمله راویان خطبه فدکیه حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام به شمار میآید. امام سجاد علیهالسلام در خطبه آتشینی که مجلس یزید را بر هم زد، فاطمه زهرا علیهاالسلام را مایه مباهات خود معرفی کرد و فرمود: «سرور بانوان جهان، فاطمه بتول علیهاالسلام از ماست».[/]
[="Black"]از نگاه امام محمد باقر علیهالسلام
طلب شفا به نام حضرت زهرا علیهاالسلام
امام باقر علیهالسلام هنگامی که در بستر بیماری میافتاد، آبی خنک میطلبید. سپس جرعهای چند از آن مینوشید و بعد با صدای بلند و از ته دل، مادرش فاطمه زهرا علیهاالسلام را صدا میزد و میفرمود: «ای فاطمه! ای دختر محمد صلی الله علیه وآله وسلم». علامه مجلسی میگوید: شاید آن حضرت با این ندا میخواست با واسطه قرار دادن حضرت زهرا علیهاالسلام از خدا شفا بگیرد.[/]
[="Black"]نوشاخه نبوت
امام باقر علیهالسلام درباره مقام معنوی حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام فرمود: «درخت نبوت، درختی است که ریشه آن رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم، شاخه آن امیرمؤمنان علیهالسلام ، نوشاخه آن فاطمه علیهاالسلام میوههای آن حسن و حسین علیهماالسلام هستند. این درخت، کلید حکمت، معدن معرفت، جایگاه رسالت، مکان آمد و شد فرشتگان، موضع سرّ الهی و امانتی است که بر آسمانها و زمین عرضه شده است».[/]
[="Black"]از نگاه امام صادق علیهالسلام
سَکونی، از یاران امام صادق علیهالسلام نزد حضرت رفته و از دختر دار شدن خود، ایشان را با خبر کرد. وی میگوید: امام به من فرمود: چه نامی برایش انتخاب کردهای؟ عرض کردم: فاطمه. آنگاه امام آه عمیقی از ته دل کشید و سه بار این نام را به یاد مادرش تکرار کرد و بعد به من فرمود: «حال که چنین نامی بر دخترت نهادهای، مبادا او را بزنی. نام او نامی عزیز و محترم است. تو نیز همواره احترام نامش را داشته باش».[/]
[="Black"]سوختن شمع
بانوی دو عالم، حضرت زهرا علیهاالسلام بعد از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم، تمام غم ها و دردها را در حمایت از ساحت مقدس ولایت به جان خرید و همچون شمعی در اندکزمان سوخت و آب شد. امام صادق علیهالسلام در توصیف حال غمانگیز آن حضرت بعد از فراغ پدر گرامیاش چنین میفرماید: «بعد از پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم، حضرت زهرا علیهاالسلام مدام در بستر افتاده بود. جسم ایشان ضعیف و ناتوان گشته و گوشت بدنشان آب شده بود».[/]
[="Black"]دعای آزادی
بَشّار مَکاری، از یاران امام صادق علیهالسلام میگوید: در کوفه به حضور حضرت رسیدم. طَبَقی از خرما نزد ایشان بود. فرمود: بیا و بخور. عرض کردم گوارا باد! قربانت گردم، در راه حادثهای دیدم و گریه گلویم را گرفت. حضرت فرمود: چه حادثهای دیدهای؟ گفتم: یکی از گماشتگان حکومت را دیدم که بر سر زنی میزد و او را به سوی زندان میبرد و آن زن با صدای بلند میگفت: به خدا و رسولش پناه میبرم. امام فرمود: چرا آن زن را میزد؟ عرض کردم: از مردم شنیدم که میگفتند پای آن زن لغزید و به زمین افتاد و گفت: «ای فاطمه! خدا ظالمان بر تو را از رحمت خود دور سازد.» گماشتگان حکومت دستگیرش کردند و زدند. امام صادق علیهالسلام به محض شنیدن این سخن گریه کرد؛ به گونهای که دستمال و محاسن شریفش از اشک تَر شد، سپس فرمود: «ای بشّار! با هم به مسجد سهله برویم و برای نجات آن بانو دعا کنیم و از خدا بخواهیم او را حفظ کند».[/]
[="Black"]از نگاه امام کاظم علیهالسلام
امام کاظم علیهالسلام از پدرش روایت کرد که رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم در حال احتضار، انصار را خواست و به آنان فرمود: «ای گروه انصار! وقت جدایی فرا رسید. بدانید که درِ خانه فاطمه علیهاالسلام ، درِ خانه من و خانه او، خانه من است. هر که حرمت او را هتک کند، به خدا بیاحترامی کرده است». عیسی از یاران امام کاظم علیهالسلام میگوید: آن حضرت در این هنگام بقیه سخنش را قطع کرد و بسیار گریست و سه بار فرمود: «به خداقسم حرمت خدا را حفظ نکردند». امام کاظم علیهاالسلام در روایت دیگری فرمود: «فاطمه علیهاالسلام ، صدیقه شهیده است».[/]
[="Black"]از نگاه امام رضا علیهالسلام
دو نفر از یاران امام رضا علیهالسلام میگویند: نزد آن حضرت رفتیم. ایشان در سجده بود و سجده اش طول کشید. هنگامی که سرش را بلند کرد، گفتیم: چرا سجده را طولانی کردید؟ فرمود: «هر که این دعا را در سجده شکر بخواند، همچون مجاهدان روز بدر در کنار رسول خدا پاداش دارد». گفتیم: آن دعا چیست؟ حضرت دعایی را خواند و در بخشی از آن، مظلومیت مادرش، حضرت زهرا علیهاالسلام را نیز بیان کرد.[/]
[="Black"]سوگند به مادر
یکی از فضلای حوزه که مشکل بزرگی برایش پیش آمده بود، برای زیارت و توسل به امام رضا علیهالسلام عازم حرم ایشان میشود. از قضا به علامه طباطبایی رحمه الله برمیخورد که ایشان هم قصد حرم کرده بودند. بیدرنگ به طرفش میرود و با چشمی پر اشک و دلی پرسوز، از ایشان میخواهد دعایی به او بیاموزد که حاجتش روا شود. علامه میگوید: «وقتی وارد حرم میشوی، یکی از مؤثرترین و بهترین دعاها این است که حضرت را به مادرش زهرا علیهاالسلام قسم بدهی که حاجتت را از خدا بخواهد. چون حضرت به مادرش زهرا علیهاالسلام علاقه فراوانی دارد، سوگند دادن به مادرش بسیار مؤثر خواهد افتاد».[/]
[="Black"]از نگاه امام جواد علیهالسلام
نیابت از حضرت فاطمه علیهاالسلام
یکی از یاران امام جواد علیهالسلام میگوید: به حضرت عرض کردم: تصمیم گرفته بودم به نیابت از شما و پدرتان طواف کنم. ولی به من گفتند: به نیابت از اوصیا طواف نمیکنند. حضرت فرمود: هر چه میتوانی طواف کن، جایز است. سه سال بعد دوباره به حضرت عرض کردم: پیشتر از شما درباره طواف به نیابت شما و پدرتان اجازه گرفتم و طواف بسیار کردم. سپس چیزی بر دلم افتاد و به آن عمل کردم. پرسید: چه بود؟ گفتم: یک روز از جانب رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم طواف کردم. حضرت سه بار فرمود: درود خدا بر پیامبر. سپس روز دوم به نیابت از امیرمؤمنان علی علیهالسلام ، روز سوم امام حسن علیهالسلام ، روز چهارم امام حسین علیهالسلام تا روز نهم به نیابت از پدرت علی بن موسی الرضا علیهالسلام و روز دهم به نیابت از شما سَرورم. اینان کسانیاند که به ولایتشان معتقدم. حضرت فرمود: در این صورت به دینی معتقدی که خدا، جز آن را از بندگانش نمیپذیرد. عرض کردم: گاهی هم از سوی مادرتان حضرت فاطمه علیهاالسلام طواف کرده ام. گاهی هم نه. حضرت فرمود: این را بیشتر انجام بده. این برترین کاری است که انجام میدهی، ان شاء اللّه.[/]
[="Black"]زیارت روزانه
قلب امام نهم حضرت جواد علیهالسلام از مهر و محبت مادرش حضرت زهرا علیهاالسلام لبریز بود. آن حضرت هر روز ظهر در مدینه به مسجد پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم میرفت و بر پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم درود میفرستاد و مشام جان خویش را از یاد جد بزرگوارش معطر میساخت. سپس به سراغ خانه مادرش فاطمه زهرا علیهاالسلام میرفت که در همان نزدیکی قبر پیامبر بود و در نهایت ادب و احترام، ابتدا کفشها را از پا در میآورد و آن گاه با دلی سرشار از شور و اشتیاق، وارد آن خانه کوچک و نورانی میشد و در آنجا به نماز و دعا میپرداخت.
برتری حضرت زهرا علیهاالسلام
یاد حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام هیچ گاه در دل مبارک حضرت جواد الائمه علیهالسلام فراموش نمیشد؛ به گونهای که در ازدواج آن حضرت، این احترام وی به مادرش و برتر دانستن او از همه زنان عالم بیشتر نمایان میشود. امام جواد علیهالسلام داماد خلیفه وقت، مأمون عباسی شده بود. به این سبب در وصلت با ام فضل، دختر خلیفه، انتظار میرفت هزاران درهم و دینار مهریه دختر خلیفه شود، ولی ایشان به دلیل علاقه و احترام فراوانی که برای مادرش قائل بود، حاضر نشد مهریه همسرش بیش از پانصد درهم، مساوی مهریه حضرت زهرا علیهاالسلام تعیین گردد.[/]
[="Black"]از نگاه امام حسن عسکری(ع) و امام زمان(عج)
حجت بر امامان
پیشوایان معصوم علیهمالسلام الگویی برای دیگر مردم هستند، ولی حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام با داشتن فضیلتهای بیکران، حجت و الگویی برای امامان بوده است. امام حسن عسکری علیهالسلام فرمود: «ما حجتهای خدا بر بندگان هستیم و جدّه ما حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام حجت بر ماست».
امام زمان(عج) نیز در روایتی فرمود: «دختر رسول خدا علیهاالسلام برای من الگو و سرمشقی نیکوست».
خطبه حضرت فاطمه علیهاالسلام
خطبه در یک نگاه
خطبه فدکیه حضرت زهرا علیهاالسلام آن چنان متین، منظم و فصیح است که برخی گمان کردهاند به نوشتهای از پیش طراحی شده بیشتر شبیه است تا یک سخنرانی ناگهانی. ابن ابی الحدید معتزلی، در شرح نهج البلاغه، با ذکر سندی مینویسد:
عبد اللّه بن احمد از پدرش نقل میکند که در نزد زید شهید، پسر امام سجاد علیهالسلام خطبه فدکیه حضرت زهرا علیهاالسلام را نقل کردم و به وی گفتم: برخی گمان میکنند این خطبه ساختگی بوده و آن را فاطمه زهرا علیهاالسلام ایراد نکرد، بلکه از آن ابیالعیناء است ؛ زیرا این کلام، منظم، معیّن و یکنواخت است. زید گفت: من دیدم که بزرگان آل ابیطالب از پدرانشان آن را روایت میکنند و به فرزندان خویش یاد میدهند. بزرگان شیعه نیز آن را درس میدادند، پیش از آنکه حتی جدّ ابوالعینا پا به عرصه وجود گذارد.[/]
[="Black"]خطبه ای ماندگار
خطبه حضرت زهرا علیهاالسلام در مسجد مدینه، از چنان عظمتی برخوردار بود که بیش از 24 نفر از شخصیتهای قرن اول هجری همچون امیرمؤمنان علیهالسلام ، حضرت زینب علیهاالسلام ، امام سجاد علیهالسلام ، ابن عباس، جابر بن عبدالله انصاری و اَنَس بن مالک، از یاران پیغمبر صلی الله علیه وآله وسلم آن را نقل کردهاند. در قرن دوم نیز بزرگانی مانند امام باقر علیهالسلام ، امام صادق علیهالسلام ، زید پسر امام سجاد علیهالسلام ، مُفَضّل، ابی نصر بَزَنْطی و دیگر یاران امامان آن را روایت کرده اند. این خطبه شریف در بیش از شصت کتاب مهم شیعه و اهل سنت آمده است و عالمانی همچون شیخ صدوق در علل الشرایع، سید بن طاووس در طرائف، طبرسی در احتجاج و ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه آن را نقل کردهاند. تاکنون، افزون بر 112 جلد کتاب درباره این خطبه و محتوای آن نوشته شده است. محدث بزرگ، علامه مجلسی مینویسد: «این خطبه، از خطبههای مشهوری است که شیعه و سنی آن را با سندهای گوناگون نقل کرده اند».[/]
[="Black"]خطبه از نگام مقام معظم رهبری
خطبه پر محتوای حضرت زهرا علیهاالسلام در مسجد مدینه، چنان عالی بود که همه بزرگان آن را ستودهاند. مقام معظم رهبری در این باره میفرماید: «آن خطبهای که فاطمه زهرا علیهاالسلام در مسجد مدینه بعد از رحلت پیغمبر ایراد کرده است، خطبهای است که به گفته علامه مجلسی، بزرگان، فُصَحا، بُلغا و دانشمندان باید بنشینند کلمات و عبارات این خطبه را معنا کنند. این سخن فاطمه زهرا علیهاالسلام ، مثل زیباترین و بلندترین کلمات نهج البلاغه و در حد سخنان امیرالمؤمنین علیهالسلام است. [آن خطبه] با بهترین و زیباترین عبارات و زبدهترین و گزیدهترین معانی [ایراد شده است]».
ستایش خدا
خطبه فدکیه حضرت زهرا علیهاالسلام در مسجد مدینه، دربردارنده حقایق فراوانی در توحید و معارف است. آن حضرت در بخشی از سخنان خود فرمود: «خدا را بر آنچه ارزانی داشت، سپاسگزارم و بر اندیشه نیکو که در دل نهاد، شاکرم و بر نعمتهای فراگیرش ثنا میگویم. نعمت هایی که از چشمه لطفش جوشید و عطاهای فراوانی بخشید و احسانی که پیاپی پراکند. نعمت هایی که از شمار بیرون است و شکر و جبران آنها از توان افزون، و درک نهایتش نه در حد اندیشه ناموزون است. بندگان را برای فزونی نعمتها و استمرار عطایا به شکر خویش فراخواند. برای تکمیل و فزون بخشی نعمتها، خلایق را به کثرت ستایش واداشت. گواهی میدهم که معبودی جز او نیست و یکتایی است بی شریک. روح این گواهی، دوستی بی آلایش است که دلهای مشتاقان با آن درآمیخته و آثارش در افکار پرتو افکن شده است. خدایی که دیدگان را توانایی دیدن، زبان را یارای بیان و گمانها را قدرت بر ادراک او نیست».[/]
[="Black"]حکمت آفرینش
حکمت آفرینش، پرسشی است که از دیرباز، اندیشمندان را به خود متوجه ساخته است. حضرت زهرا علیهاالسلام در بخشی از خطبه فدکیه به این مسئله اشاره میکند و میفرماید: «خدای متعالی، همه چیز را از هستی به نیستی درآورد و آنها را بدون وجود الگو و نمونه ای ایجاد کرد. با یَدِ قدرت خود، همه را بالندگی داد و با اراده اش، به آفرینش موجودات دست یازید؛ بیآنکه به آفرینش آنها نیازمند باشد و از این صورتگری طرفی ببندد. او میخواست حکمتش را آشکار سازد، مردم را به فرمانب رداری اش هشیار کند و بندگان را به عبودیتش رهنمون گرداند. پس آنگاه پاداش را در اطاعت و کیفر را در نافرمانی نهاد تا بندگان را از خشم و عذاب خود برهاند و به سوی بهشت و کانون رحمتش سوق دهد».[/]
[="Black"]دومین پایه اسلام
نبوت، دومین بخش از اصول دین است. حضرت فاطمه علیهاالسلام در دومین بخش از خطبه خود در مسجد مدینه فرمود: «گواهی میدهم پدرم، بنده و فرستاده خداست. او را برگزید پیش از آنکه برای هدایت مردم بفرستد... و این در آن هنگام بود که بندگان در پسِ پرده نیستی و در پهنه بیابان عدم، سرگردان بودند... پروردگار، محمد صلی الله علیه وآله وسلم را برانگیخت تا فرمانش را کامل و حکمش را نافد کند و آنچه را مقدر ساخته بود، به انجام رساند، پیامبر دید که هر گروه آیینی را پذیرا گشتهاند؛ دستهای بر گرد آتش در طوافند و گروهی در برابر بت به عبادت مشغولند و همگان یاد خدایی را که میشناسند، از خاطر زدودهاند. پس خدا، به نور محمد صلی الله علیه وآله وسلم بساط ظلمت را برچید و دلها را از تیرگیِ کفر رهانید و ابرهای تیره و تار را از مقابل دیدگان به یکسو فکند. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله وسلم برای هدایت مردم به پا خاست و... آنان را به آیین پابرجای اسلام رهنمون شد و به راه راست فرا خواند».
قرآن در کلام فاطمه علیهاالسلام
قرآن، کتاب خداست و راه رسیدن به سعادت ابدی در آن به روشنی نمایان است. زهرای مرضیّه در این باره در خطبه فدکیه، خطاب به مردم میفرماید: «شما بندگان خدا! نگاهبانان حلال و حرام، حاملان دین و احکام، امینان خداوند بر خویش و پیام آوران او به سوی امتها هستید. حقی از سوی خداوند بر عهده دارید و پیمانی را که با او بستهاید، پذیرفتهاید. آنچه پیامبر خدا صلی الله علیه وآله وسلم پس ازخود در میان شما باقی گذاشته، کتاب گویایِ خداوند است که نور آن فروزان و شعاعش درخشان میباشد. قرآن کتابی است که دلایلش روشن، لطایف و دقایقش آشکار و ظواهرش نورانی است. پیروانش پرافتخارند و جهانیان بدیشان غبطه میخورند. کتابی که پیروی از آن، راهگشای رحمت الهی و شنوندهاش، رستگارِ دو سراست. در پرتو آن، دلیلهای روشن الهی را میتوان دید و نیز تفسیر احکام و واجبات او را دریافت».[/]
[="Black"]بستر بیماری
هنگامی که حضرت فاطمه علیهاالسلام به بستر بیماری افتاده بود، زنان مهاجر و انصار برای عیادت ایشان جمع شدند و به حضرت گفتند ای دختر رسول خدا! حالتان چگونه است؟ حضرت زهرا علیهاالسلام پس از ستایش خدا و درود بر رسولش، فرمود: «به خدا سوگند صبح کردم، در حالی که از دنیای شما بیزارم و بغض مردان شما در دلم جای گرفته است». سپس فضایل حضرت علی علیهالسلام را بازگو کرد. زنان مهاجر و انصار، گفته های حضرت زهرا علیهاالسلام را به مردان خود منتقل کردند. گروهی از آنان برای عذر خواهی نزد حضرت آمدند، ولی فاطمه علیهاالسلام به آنان فرمود: «از من دور شوید که بعد از عذر خواهی غیر صادقانه شما، دیگر عذری باقی نمانده است و پس از این تقصیر و [گناه [شما، امری کارساز نیست.»
دعاهای فاطمه زهرا علیهاالسلام
دعای روز سوم هر ماه
حضرت زهرا علیهاالسلام در روز سوم هر ماه، خدای متعالی را این چنین ستایش میکرد: «پاک و منزه است کسی که با نیرو و قدرت، جهان را منّور ساخت. پاک و منزه است کسی که در آسمانهای هفتگانه مستور شده است و از این رو چشمی او را نمیبیند. پاک و منزه است کسی که بندگان را با مرگ ذلیل ساخت و با زندگی جاویدان، خود را عزیز و گرامی نمود. پاک و منزه است کسی که جاودان است و هر چیز جز او فانی میگردد. پاک و منزه است کسی که ثنا و ستایش را ویژه خود قرار داده واز آن خشنود شده است. پاک و منزه است خداوند زنده دانا، پاک و منزه است خداوند بردبار و بزرگوار. پاک و منزه است خداوند قدرتمند و مقدس، پاک و منزه است خداوند برتر والا. پاک و منزه است خداوند و حمد و ستایش مخصوص اوست».[/]
[="Black"]برای اخلاق نیکو
حضرت زهرا علیهاالسلام با خواندن دعای زیر، در به دست آوردن اخلاق نیکو و کارهای پسندیده کوشا بود: «پروردگارا! به حق آنکه غیبها را میدانی و بر تمامی موجودات توانایی، مرا زنده بدار تا آن هنگام که میدانی زندگی برایم نیکوست، و بمیران تا آن زمان که خیر و نیکیام را در مرگم میدانی. خداوندا! اخلاص و ترس از خودت را در هنگام خشنودی و غضب و میانه روی را در زمان بی نیازی و فقر از تو خواستارم. از تو نعمتی را میخواهم که پایانی ندارد.
بارالها! خشنودی به قضا و حکم تو را میخواهم و زندگی نیکو بعد از مرگ را از تو درخواست میکنم. نیز شوق ملاقات تو را، بدون آنکه پریشان حالی و رنجی در آن باشد خواستارم. پروردگارا! ما را به زینت ایمان مزیّن فرما و هدایتگرانی قرار ده که مشمول هدایت تو قرار گرفته باشیم».
خیر جامع دنیا و آخرت
حضرت زهرا علیهاالسلام درخواستهای جامع خود را برای دنیا و آخرت چنین بیان میفرمود: «پروردگارا! تا آنگاه که مرا زنده میداری، به آنچه داده ای قانعم گردان و عیوبم را بپوشان و مرا سلامت دار، و آن زمان که مرا میمیرانی، مرا بیامرز و مشمول رحمت خود قرار ده. بارالها! مرا بر آنچه برایم مقّدر ساختهای به رنج نینداز و آنچه را برایم مقدّر کردهای آسان گردان. پروردگارا! پدر و مادر و هر که بر من حقی دارد به بهترین وجه پاداش ده. خداوندا! مرا تنها در آنچه برای آن خلقم کرده ای مشغول دار. ای مهربانترین».[/]
[="Black"]حاجات مهم
حضرت زهرا علیهاالسلام برای برآورده شدن نیازها و کارهای مهم خود، این دعا را میخواند: «ای آنکه بر حاجتهای نیازمندان قادری! ای آنکه اسرار میدانی! ای برطرف کننده مشکلِ آنان که دچار مشکل شدهاند! ای گشاینده غم آنان که دچار غم و اندوهند! ای لطف کننده به پیرمرد و ای روزی دهنده طفل کوچک! ای آنکه نیازی به تفسیر ندارد! بر محمد و خاندانش درود فرست». امام زین العابدین علیهالسلام درباره این دعا میگوید: پدرم در روز عاشورا به من فرمود:«فرزندم! دعایی را به تو یاد میدهم که رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم آن را از جبرئیل آموخته و به فاطمه علیهاالسلام یاد داده بود. این دعا را در وقت حاجت بخوان و نیازهای خود را در پایان آن بیان کن».[/]
[="Black"]دعای حضرت در تعقیب نماز ظهر
r پاک و منزه است او که دارای عزّت والاست و مقامش بلند است. پاک و منزه است آنکه دارنده جلال و بزرگی است. پاک و منزه است همو که حکومت مطلق و جاوید برای اوست. حمد و ستایش مخصوص خداوندی است که به سبب نعمت هایش، به شناخت او و عمل برای او و توجه به سوی او و اطاعت اوامر او موفق گردیدم. او را سپاس میگزارم که مرا منکر آیات کتابش و متحیر در برابر کارش قرار نداد. او را ستایش میکنم که مرا به دین راستین هدایت نمود و مرا چنان کرد که چیزی جز او را نپرستم. خدایا! گفتار توبه کنندگان و عمل آنان، رستگاری مجاهدان و ثواب ایشان، یقین مؤمنان و توکّل آنان، و راحتی به هنگام مرگ و در امان بودن به هنگام حسابرسی را از تو خواستارم!
r خدایا! از تو میخواهم مرگ را بهترین غایبی که در انتظار او هستم و بهترین چیزی که به آن روبه رو میگردم قرار دهی. هنگام مرگ و زمانی که مرا در خود فرو میبرد و آن گاه که آخرین نفسها در سینهام میتپد و هنگامی که جان بر لبانم میرسد و در آن حال که از دنیا میروم و در آن ساعتی که هیچ اختیاری از خود ندارم و هیچ نفع و ضرر و هیچ سختی و آسایشی را نمیتوانم برای خود فراهم سازم، در آن هنگام، نسیمی از رحمت خود و بهرهای از خشنودی و رضای خود به من عطا فرمایی، و پیش از آنکه جانم را بگیری و روحم را قبض نمایی و فرشته مرگ را بر من مسلط سازی، مژدهای از کرامت خود به من ارزانی کنی؛ بشارتی که فقط تو بر آن توانایی. بشارتی که قلبم را مطئمن کند و جانم را خشنود سازد و دیدگانم را نورانی کند و چهرهام را مسرور سازد و رنگ رخسارم را درخشندگی و جانم را آرامش بخشد. مژدهای که تمام اعضای بدنم را آسوده کند.
r ای آنکه درهای اجابت را به روی دعا کنندگان باز گذاشتهای و موانع اجابت را برای امیدواران بر طرف ساختهای، ای پوشاننده کارهای زشت و ای مداوا کننده قلبهای مجروح و شکسته،... ای نهایت آرزوی من درمانده و مضطر و فقیر! مرا ببخشای و از من درگذر و جانم را از عواقب خطاها پاک گردان و آمادگی نیکو را برای مرگ به من ارزانی دار. ای بخشنده ترین بخشندگان و ای منتهای آرزوی حاجتمندان! تو مولای من هستی. حال که درهای دعا و نیایش را بر من گشودی، پس درهای قبول و اجابت را به روی من مبند. به رحمت بی کرانت، مرا از آتش دوزخ نجات ده و در غرفههای بهشت ساکن گردان. مرا سعادتمند و رستگار گردان و در زندگی سلامت عطا فرما. ای آنکه فضیلت و کمال و عزت و جلالت و بزرگی از آن توست، «یا ارحم الراحمین».[/]
[="Black"]تعقیبات نماز عصر
r پاک و منزه است او که بر آنچه در قلب میگذرد آگاهی دارد. پاک و منزه است او که شماره گناهان را میداند. پاک و منزه است همو که هیچ امری در آسمان و زمین بر او پوشیده نیست. سپاس پروردگاری را سزاست که مرا آن گونه قرار نداد که به نعمتهایش کفر بورزم و فضل او را انکار کنم.... سپاس خداوندی را سزاست که حجت و برهانش بر تمامی انسانها، همه فرمانبرداران و گناهکاران گسترده است. اگر شخص را مورد رحمت خود قرار دهد، از جود و بخشش اوست و اگر مجازات کند، در مقابل اعمالی است که خود آن شخص انجام داده است و او بر بندگانش ستم روا نمیدارد. سپاس شایسته خداوندی است که مقامش والا و برهانش روشن است. سپاس از آن خدایی است که از هر مخلوقی که او را حقیقتا پروردگار و برخوردار از یگانگی شناخت، مستور مانده است و کسی نتوانسته حقیقت وجود او را درک کند.
r خدایا! جایگاه مرا میبینی و کلام مرا میشنوی و بر کارهایم اشراف داری و بر آنچه در درون من میگذرد آگاهی، و هیچ یک از کارهایم از تو مخفی نیست. پس میدانی که نیازمند تو هستم و حاجتهایم را از تو میخواهم.... و من جز تو آمرزندهای نمییابم.... پروردگارا! هر چه را از سختی آن نگران هستم، آسان فرما و رنج آنچه را مرا به هراس افکنده، برطرف ساز.
r خدایا! خودبینی، ریا، تکبر، تجاوز از حق، حسد، ضعف، شک، سستی، ضرر، بیماری، مکر، نیرنگ، بلاها و فساد را از چشم و گوش و تمام اندامم دور ساز و مرا به آنچه دوست میداری و تو را خشنود میسازد راهنمایی کن، ای مهربانترین.
r پروردگارا! مصیبت و گرفتاری مرا در دینم قرار مده و دنیای فانی را مهمترین هدف و نهایت علمم نخواه. خدایا! دینم را که مهمترین چیزم است و دنیایم را که راه به دست آوردن معاشم است و آخرتم را که سرانجامم به سوی آن است، اصلاح و نیکو گردان و زندگی ام را، راهی به سوی به دست آوردن هر خیر و برکت و مرگم را، راه رهایی از هر شر و بدی قرار ده.... بارالها! چشمانم را به رحمت تو دوختهام و دستانم را به سوی جود و کرم تو دراز کردهام. پس مرا محروم مکن آن گاه که از تو درخواست میکنم، و مرا عذاب منما آن هنگام که از تو طلب بخشایش دارم.[/]
[="Black"]تعقیب نماز مغرب
r حمد و سپاس خداوندی را سزاست که ستایشگران از عهده ستایش او، شمارشگران از عهده شمارش نعمت های او، و تلاش کنندگان از عهده ادای حق او برنمی آیند، و جز او معبودی نیست. او اول و آخر است. او ظاهر و باطن است. او زنده میکند و میمیراند. او برتر از همه و صاحب فضل است و بقای او ابدی است. حمد مخصوص خداوندی است که عالمان، عمق علم او را درک نکردهاند، جاهلان، حلم او را اندک نشمارند و ستایشگران، به مدح او دست نمییابند و توصیف کنندگان، در توصیف او عاجز و مخلوقات از دست یافتن به کمالات او ناتوان هستند.... سپاس خداوندی را سزاست که از رازهای نهانی آگاه است و بر آنچه بر دلها خطور میکند داناست و راه فراری از قدرت او وجود ندارد.
r پروردگارا! در حالی که به اجابتِ خواستهام از طرف تو اطمینان دارم، حاجتم را از تو میخواهم و در حالی که میدانم سخنم را میشنوی، تو را میخوانم. پس دعایم را بشنو و امیدم را قطع مکن و مدح و ثنایم را رد منما و دعایم را بدون اجابت مگذار. به تحقیق من نیازمند رضای تو و محتاج بخشش تو هستم. حاجت هایم را از تو میخواهم و از رحمتت مأیوس نمیشوم و از غضب تو در هراسم.... خدایا! مرا مسلمان بمیران و به صالحان ملحق فرما. پرودگارا! مرا از فضل و رحمت خود محروم مکن.[/]
[="Black"]تعقیب نماز عشاء
حمد مخصوص پروردگاری است که هر که او را یاد کند، فراموشش نمیکند و هر که او را بخواند، ناامیدش نمیسازد و هر که بر او توکل کند، او را کفایت مینماید....حمد از آن خداوندی است که بالا برنده درجات، نازل کننده آیات، گستراننده برکتها، پوشاننده عیبها، قبول کننده نیکیها، بخشاینده لغزشها، برطرف کننده رنجها، فرو فرستنده برکات، اجابت کننده دعاها، زنده کننده مردگان و معبود همه ساکنان زمین و آسمانهاست.... خداوندا! از تو میخواهم به من یقین، هدایت، نور، علم و فهمی عنایت کنی تا به وسیله آنها احکام کتابت را برپا دارم، حلالت را روا و حرامت را ناروا دانم، واجباتت را انجام دهم و سنت پیامبرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم را اقامه کنم.
دعا برای دوستان
حضرت زهرا علیهاالسلام در دعایی برای شیعیان اینگونه میفرماید: «به نام خدای بخشاینده بخشایشگر. حمد به خدایی اختصاص دارد که حزن و اندوه را از ما زدود. به درستی که پروردگار ما بسیار غفور و شکرگزار است؛ کسی که از فضل و کرم خود در بهشتمان ساکن گردانید تا در آن رنجی به ما نرسد. پروردگارا! تو آرزوی من و بالاتر از آرزوی من هستی. از تو میخواهم دوستدارانم و دوستداران فرزندانم را در آتش عذاب نکنی».[/]
[="Black"]توسل به صدیقه طاهره علیهاالسلام
زیارت حضرت
زیارت حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام ، در روز سوم جمادی الثانی، سالروز شهادت آن حضرت مطلوب و مناسب است. مرحوم سید بن طاووس این زیارت را برای ایشان آورده است: «سلام بر تو ای برترین بانوی جهان، سلام بر تو ای مادر حجتهای الهی بر مردم و سلام بر تو ای ستمدیدهای که از حق او جلوگیری کردند. خدایا! بر بنده ات و دختر پیامبرت و همسر وصی پیامبرت درود فرست ؛ درودی که منزلت و مقامی به او دهد، برتر از منزلت بندگان گرامیات از اهل آسمانها و زمین».
صلوات بر فاطمه علیهاالسلام
یکی از یاران امام حسن عسکری علیهالسلام میگوید: از آن حضرت خواستم چگونگی صلوات بر پیامبر و اوصیای آن بزرگوار را بر من بیاموزد. حضرت در بخش صلوات بر فاطمه علیهاالسلام فرمود: «خدایا! بر صدیقه طاهره، فاطمه، آن بانوی پاکیزه، محبوب پیامبرت و مادر دوستان و برگزیدگانت درود فرست؛ بانویی که او را برگزیدی و بر زنان جهان برتری دادی. خدایا! انتقام او را از کسانی که به او ستم کردند و احترامش را سبک شمردند بگیر و خونخواه فرزندانش باش. خدایا! چنان که او را بدین مقام رساندی که مادر امامان راهنما و همسر پرچمدار محشر و گرامی در عالم بالا قرار دادی، بر او و بر مادرش (خدیجه) درود فرست؛ درودی که بدان آبروی محمد صلی الله علیه وآله وسلم را گرامی بداری، و دیده فرزندانش را روشن گردانی. خدایا! در این ساعت، بهترین سلام مرا به آنان برسان».
سوگواری بر حضرت زهرا علیهاالسلام از نگاه عارفان
عارفان و عالمان اخلاق، به سوگواری حضرت زهرا علیهاالسلام بسیار اهمیت میدهند. میرزا جواد ملکی تبریزی، استاد اخلاق امام خمینی رحمه الله در این باره مینویسد: «صحیح این است که سوم جمادی الثانی، روز شهادت سرور بانوان جهان است. پس لازم است شیعیان وفادار، این روز را از روزهای اندوه و مصیبت قرار دهند. این روز برای بستگان آن حضرت، دومین مصیبت بعد از رحلت رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم بود. امیرالمؤمنین بعد از وفات رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم، هیچ روزی را مصیبتبارتر و ناگوارتر از این روز ندید. از دست دادن حضرت زهرا علیهاالسلام برای امیرالمؤمنین به اندازهای سخت بود که بر او گریه میکرد و از جدایی آن حضرت شکایت مینمود و میفرمود: «جان من در میان آه زندانی است. کاش جانم با آه و اندوه ها خارج میگردید. بعد از تو خیری در زندگی نیست و گریهام از ترس این است که زندگی ام طولانی شود».[/]
[="Black"]عالمان اخلاق و عزاداری برای حضرت
مرحوم میرزا جواد ملکی تبریزی از اساتید بزرگ اخلاق مینویسد: حضرت زهرا علیهاالسلام ، محبوب و یگانه پدرش رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلمبود و پیامبر طوری با او رفتار میکرد که با هیچ کس چنین رفتاری را نداشت و میفرمود: «فاطمه پاره تن من است».
شیعیان در اظهار حزن و اندوه و اقامه مجالس سوگواری در روز وفات آن حضرت و ذکر مصیبت های او باید امیرالمومنین را سرمشق خود قرار دهند. امیرالمؤمنین علیهالسلام میفرمود:«از دست دادن فاطمه بعد از پیامبر خدا صلی الله علیه وآله وسلم، دلیل بر این است که هیچ دوستی جاویدان نمیماند و بعد از فقدان آنان، زندگی چگونه گوارا خواهد بود. قسم یاد میکنم که این چیزی است که اصلاً امکان ندارد. انسان میخواهد دوستش نمیرد، ولی این محال است». این مطلب سادهای نیست که کسی مانند امام علی علیهالسلام چنین سخنانی بگوید. عقل از درک این کلمات ناتوان است و این عبارات، عظمت مقام زهرا علیهاالسلام و فضل او را نزد خدا میرساند. اگر فضیلت فاطمه در بالاترین درجهای نبود که جزع نمودن برای او کار نیکویی بود، به هیچ وجه این جزع فراوان از امیرمؤمنان علیهالسلام دیده نمیشد.
آزادی از اسارت
آیت الله میرزا محمد رضا فقیه کرمانی از بزرگان شیعه، زمانی از مرحوم سید یحیی واعظ یزدی برای تبلیغ و مبارزه با منحرفان کرمان دعوت کرد و سید یحیی مردم را به انحراف آنان متوجه ساخت، منحرفان تصمیم به قتل سید یحیی گرفتند و ایشان را به باغی در خارج از شهر بردند. سید در باغ احساس خطر کرد و دید کسی هم از وضع او باخبر نیست. توسلی به حضرت زهرا علیهاالسلام کرد و نماز استغاثه آن حضرت را خواند. ناگهان صدای تکبیر و فریاد مسلمانها بلند شد. باغ را محاصره و سید را آزاد کردند و با احترام به همراه میرزا محمد کرمانی به شهر آوردند. بعد از جریان معلوم شد که حضرت فاطمه علیهاالسلام در خواب مرحوم کرمانی آمده و برای فرزندش تقاضای کمک کرده است.[/]
[="Black"]گشودن قفل
یکی از بزرگان میگوید: در اوقات تحصیل در نجف اشرف، روزی در ماه مبارک رمضان افطاری تهیه دیدم و در حجره را قفل کردم و رفتم و که پس از نماز مغرب و عشا باز گردم. نماز را خواندم و به مدرسه بازگشتم. خواستم در حجره را باز کنم، دیدم کلید در جیبم نیست. هر چه جست وجو کردم، کلید را نیافتم. به واسطه شدت گرسنگی و نیافتن کلید، سخت ناراحت بودم. از مدرسه بیرون آمدم و متحیرانه در مسیر خود تا حرم قدم میزدم. ناگاه مرحوم سید مرتضی کشمیری را دیدم. علت ناراحتیام را پرسید، مطلب را گفتم. با من به مدرسه آمد و فرمود: میگویند نام مادر موسی را اگر کسی بداند و به قفل بسته بخواند، آن قفل باز میشود، آیا جدّه ما، فاطمه علیهاالسلام کمتر از اوست؟ پس دست در قفل نهاد و فرمود: یا فاطمه الزهرا علیهاالسلام ، ناگهان دیدم قفل باز شد.
سوز امین ولایت
یکی از ویژگیهای علامه امینی رحمهالله نویسنده کتاب ارزشمند الغدیر، محبت و ارادت کامل او به محمد و آل محمد صلی الله علیه وآله وسلم بود. گریهها و نالههای علامه در رثای اهل بیت علیهمالسلام ، همگان را دگرگون میکرد. این حالت هنگامی بیشتر اوج میگرفت که از مصیبت فاطمه زهرا علیهاالسلام یاد میشد. در این حال چهرهاش سرخ و گونههایش افروخته میگشت. یکی از همراهانش میگوید: «علامه امینی رحمه الله در ایام عاشورا و فاطمیه، حالش متغیر میشد و با صدای بلند میگریست. کمتر کسی را دیدم که این گونه بگرید».[/]
[="Black"]تضمین حضرت زهرا علیهاالسلام
مردان الهی که در مسیر خودسازی و تهذیب نفس گام برداشتهاند و از طوبای برکت سلامت نفس و آرامش درون برخوردارند، بیماری را نیز برای خود خیر و نیکی میبینند. استاد بزرگ اخلاق، مرحوم آیت الله سید رضا بهاءالدینی رحمهالله که در اواخر عمر شریف خود از ناحیه پا در سختی و رنج به سر میبرد، میفرمود: «چه خوب شد مریض شدم. این مریضی برای ما خیر بسیاری داشت.» آری، از جمله خیرات، تضمین حضرت زهرا علیهاالسلام بود. ایشان روزی فرموده بود: «اوایل نگران بودم که نکند خانواده برای بنده به زحمت بیفتد، ولی چندین نوبت مادرم حضرت زهرا علیهاالسلام فرمود: نگران نباش، باید صبر کنی، ما مواظب تو هستیم. فهمیدم که سختی و ناراحتی در پیش است و باید صبر کنم».
دهه فاطمیه
عالمانی که به راستی به درجات بالای علمی رسیدهاند، خود معترف بودند که همه را به برکت عنایت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم و اهل بیت او دارند. مفسر و فیلسوف معاصر، علامه طباطبایی میفرمود: «هر چه داریم از اهل بیت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم داریم و همه آبروی خود را از محمد و آل محمد صلی الله علیه وآله وسلم کسب کردهایم.» آن عالم بزرگ به سبب محبت فراون به حضرت زهرا علیهاالسلام و عرض ادب به محضر آن حضرت، هر ساله ایام فاطمیه، ده روز در خانهاش اقامه عزا میکرد و همه بستگان و اعضای خانواده، حتی آنهایی که در شهرهای دیگر سکونت داشتند، مقید بودند در مجلس شرکت کنند. علامه معمولاً به تهران که میرفت، کمتر دید و بازدید میکرد، ولی وقتی میگفتند در همسایگی یا فلان محل، مجلس روضه و توسل به حضرت زهرا علیهاالسلام است، فوری در آن حاضر میشد.[/]
[="Black"]یا فاطمة اغیثینی
یکی از رزمندگان میگوید: در یک عملیات مهم و شبانه بر ضد دشمن بعثی، هنگام پیشروی، به میدان مین برخوردیم، این برخورد برای ما ناگهانی بود. شرایط بسیار سخت و جانکاه بود. بنا شد بچه ها داوطلبانه روی مینها بروند. فرمانده ما که هر چه از خوبیها و دلاوری ها و ایمان و عشقش به فاطمه زهرا علیهاالسلام بگویم، کم گفته ام، گفت: «بچهها چند دقیقهای صبر کنید، شاید راه دیگری هم باشد». او این را گفت و دو رکعت نماز خواند. دوستان او همه میدانستند که نماز توسل به فاطمه زهرا علیهاالسلام میخواند. پس از نماز سر بر مهر گذاشت و «یا فاطمه اغیثینی» گفت و با حالتی پر سوز حضرت فاطمه علیهاالسلام را به کمک طلبید. شبی فراموش نشدنی بود. هر کدام از بچهها را که میدیدی، در گوشه ای اشک میریخت و دعا میکرد. او آن چنان غرق در توسل بود که حضور هیچ کس را احساس نمیکرد. به دلمان افتاده بود خبری میشود. ناگهان سر از سجده برداشت و فریاد زد: «بچه ها بیایید، بیبی راه را نشان داد، بی بی راه را نشان داد».[/]
[="Black"]حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام از نگاه حضرت امام خمینی رحمه الله
سیره عملی امام در سوگواری بر حضرت زهرا علیهاالسلام
حضرت امام خمینی رحمهالله از همان ایام جوانی، به حضرت زهرا علیهاالسلام علاقه ای خاص نشان میدادند و سه روز در فاطمیه دوم برای جدّه شان مجلس روضه میگرفتند. ایشان به ذکر مصیبت فاطمه زهرا علیهاالسلام حساسیت ویژهای داشتند و هنگامی که از حضرت زهرا علیهاالسلام و سید الشهداء نام برده میشد، بیش از همه گریان میشدند.
یکی از شاگردان امام میگوید: «ایشان در مدتی که در نجف اشرف بودند، در تمام شبهای شهادت معصومان علیهمالسلام در منزلشان ذکر مصیبت داشتند و به مناسبت شهادت حضرت زهرا علیهاالسلام این برنامه سه شب ادامه داشت. گریه کردن و اشک ریختن امام بدون استثنا در همه این جلسات وجود داشت».[/]
[="Black"]حقیقت ناشناخته
عظمت و منزلت حضرت زهرا علیهاالسلام تا به حال موضوع بسیاری از گفتهها و نوشتهها قرار گرفته است، ولی کمتر بیانی است که به پایه سخنان والا و پر ارج ذرّیه زهرا علیهاالسلام ، امام خمینی رحمهالله برسد. حتی میتوان گفت در میان تمام سخنان ژرف و فرمودههای حکمت آموز حضرت امام راحل رحمهالله نیر کمتر سخنی است که بر ژرفنای بیان ایشان درباره صدیقه طاهره نزدیک شده باشد. ایشان درباره حضرت زهرا علیهاالسلام میفرماید: «او حرکت معنوی خود را با قدرت الهی، با دست غیبی و با تربیت رسول الله شروع، و تمامی مراحل معنوی را طی کرده است تا به مرتبهای رسیده که دست همه از او کوتاه گشته است».[/]
[="Black"]مقام رفیع فاطمه علیهاالسلام
عارف مهربان جماران، حضرت امام خمینی رحمهالله به هنگام سخن گفتن از مقام والای فاطمه زهرا علیهاالسلام ، در آسمان معرفت آن حضرت بسیار اوج میگرفت. با این حال، همواره معترف بود که اندیشه و زبان بشری، از فهم و بیان حتی گوشه ای از مقام والای معنوی آن حضرت ناتوان است.
ایشان میفرماید: «من راجع به حضرت صدیقه خودم را قاصر میدانم که ذکری بکنم». ایشان در جای دیگری درباره مقام بلند آن حضرت می فرماید: «زنی که هر کسی با بینشی، درباره او گفتاری دارد و با این حال کسی از عهده ستایش او برنیامده است ؛ چرا که احادیثی که از خاندان وحی رسیده، به اندازه فهم مستمعان بوده است. دریا را در کوزهای نتوان گنجاند و دیگران هر چه گفتهاند، به مقدار فهم خودشان بوده است، نه به اندازه مرتبت او. پس بهتر آنکه از این وادی شگفت درگذریم».[/]
[="Black"]الگویی جاودانه
حضرت زهرا علیهاالسلام نه تنها برای زنان، بلکه برای همه عالم اسوهای حسنه است. امام خمینی رحمه الله میفرماید: «الگو، حضرت زهراست.ما باید از این خاندان سرمشق بگیریم، بانوان ما از بانوانشان و مردان ما از مردانشان، بلکه همه ما، از همه آنها. آنها زندگی خودشان را برای طرفداری از مظلومان و احیای سنت الهی وقف کردند. ما باید تبعیت کنیم و زندگی خود را برای آنها قرار دهیم. کسی که تاریخ اسلام را میداند، میداند که هر یک از این خاندان در مقابل کسانی که میخواستند مستضعفان را از بین ببرند، قیام کردند». حضرت امام در سفارشی ارزشمند به بانوان چنین فرمود: «در تهذیب اخلاق خود و وادار کردن دوستانتان به تهذیب اخلاق کوشش کنید؛... آن طوری که حضرت زهرا علیهاالسلام بود. همه باید به او اقتدا کنیم و همه باید دستورمان را از اسلام به وسیله او و فرزندان او بگیریم. همان طوری که او بوده است، باشید و در علم و تقوا کوشش کنید».[/]
[="Black"]ویژگی خاص فاطمه علیهاالسلام
امام صادق علیهالسلام در روایتی میفرماید: «بعد از وفات رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم حضرت زهرا علیهاالسلام بسیار اندوهگین و بی تاب بود. از این رو، جبرئیل هر روز تا هنگام شهادتش به نزد او می آمد و او را تسلی میداد و آن حضرت را از جایگاه پیغمبر و آنچه بر فرزندان او خواهد گذشت و اخبار آینده، باخبر میکرد و حضرت علی علیهالسلام آنها را در صحیفه ای به نام مصحف فاطمه علیهاالسلام مینوشت».
حضرت امام خمینی رحمهالله با ذکر این روایت میفرماید: «گمان ندارم غیر از طبقه اول از انبیای عظام، درباره کسی این طور وارد شده باشد.... مسئله فرود آمدن جبرئیل، یک مسئله سادهای نیست. خیال نشود که جبرئیل برای هر کسی امکان دارد بیاید. یک تناسب کامل بین روح آن کسی که جبرئیل بر او وارد میشود و مقام جبرئیل که روح اعظم است لازم است.....من این شرافت و فضیلت را از همه فضایل عظیمی که برای حضرت زهرا ذکر کردهاند، بالاتر میدانم... این فضیلت از مختصات حضرت صدیقه است».[/]
[="Black"]خورشید تابان
حضرت زهرا علیهاالسلام با کمالات معنوی بی نظیر و اخلاق نیکو و منش و رفتار پسندیده خود، گوی سبقت را از همگان ربود و با ویژگیهای ارزشمند خویش، جاهلیت عرب را به انزوا کشید. حضرت زهرا علیهاالسلام زنی بود که به فرموده امام خمینی رحمهالله ، افتخار خاندان وحی است و چون خورشیدی بر تارک اسلام عزیز میدرخشد؛ زنی که فضایل او، هم طراز فضایل بی نهایت پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم و خاندان عصمت و طهارت بود.
صحیفه فاطمیه، افتخار شیعیان
حضرت امام خمینی رحمهالله در وصیت نامه خود، مصحف حضرت زهرا علیهاالسلام را از افتخارات شیعه معرفی میکند و چنین مینویسد: «ما مفتخریم که ادعیه حیاتبخش که آن را قرآن صاعد میخوانند، از ائمه معصومین ماست. مناجات شعبانیه امامان و دعای عرفه حسین بن علی و صحیفه سجادیه، این زبور آل محمد صلیاللهعلیهوآلهوسلم و صحیفه فاطمیه که کتاب الهام شده از جانب خداوند تعالی به زهرای مرضیه است، از ماست».[/]
[="Black"]برترین تعقیبات نماز
حضرت امام خمینی رحمه الله تسبیحات حضرت زهرا علیهاالسلام را از برترین تعقیبات نماز میدانست. ایشان در کتاب آداب الصلاة مینویسد: «از جمله تعقیبات شریفه، تسبیحات صدیقه طاهره است که رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم به آن معظّمه تعلیم فرمود و آن افضل تعقیبات است. در حدیث است که اگر چیزی افضل از آن بود، رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم آن را به فاطمه علیهاالسلام میآموخت».
فرزندان معنوی کوثر
در نگاه حضرت امام خمینی رحمهالله ، شهیدان انقلاب اسلامی، فرزندان معنوی حضرت زهرا علیهاالسلام هستند. ایشان در پیامی چنین مینویسد: «قلم و بیان من عاجز است که... از حماسه ها، رشادتها، خیرات و برکات فرزندان معنوی کوثر، حضرت فاطمه علیهاالسلام سخن بگوید که همه اینها از هنر اسلام و اهل بیت و از برکات پیروی امام عاشورا سرچشمه گرفته است».[/]