جمع بندی چرا خداوند فقط توبه حضرت آدم را پذیرفت؟

[=arial]با سلام و ادب
در جواب خدمت شما عرض کنم [=arial]در داستان زندگی آدم و حوا، در غالب زمینه ها آدم و حوا هر دو شرکت داشتند و در بعض آیات هم به شرکت هر دو اشاره شده است اما از آنجا که آدم (ع) پیامبر و معلم و هدایتگر بود و بر او وحی می شد و ... ، هر جا سخن از وحی و ارتباط با عالم غیب و تعلیم و هدایت است، فقط از آدم سخن به میان می آید. زیرا در این زمینه ها حوا با آدم شریک نبوده است. در آیه زیر که به خوردن از درخت ممنوعه و اغوای شیطان و توبه آنها اشاره دارد، سخن از آدم و حوا است:
وَ يا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُكَ الْجَنَّةَ فَكُلا مِنْ حَيْثُ شِئْتُما وَ لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونا مِنَ الظَّالِمينَ فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّيْطانُ لِيُبْدِيَ لَهُما ما وُورِيَ عَنْهُما مِنْ سَوْآتِهِما وَ قالَ ما نَهاكُما رَبُّكُما عَنْ هذِهِ الشَّجَرَةِ إِلاَّ أَنْ تَكُونا مَلَكَيْنِ أَوْ تَكُونا مِنَ الْخالِدينَ وَ قاسَمَهُما إِنِّي لَكُما لَمِنَ النَّاصِحينَ فَدَلاَّهُما بِغُرُورٍ فَلَمَّا ذاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُما سَوْآتُهُما وَ طَفِقا يَخْصِفانِ عَلَيْهِما مِنْ وَرَقِ الْجَنَّةِ وَ ناداهُما رَبُّهُما أَ لَمْ أَنْهَكُما عَنْ تِلْكُمَا الشَّجَرَةِ وَ أَقُلْ لَكُما إِنَّ الشَّيْطانَ لَكُما عَدُوٌّ مُبينٌ قالا رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخاسِرينَ (1)
و اى آدم! تو و همسرت در بهشت ساكن شويد! و از هر جا كه خواستيد، بخوريد! امّا به اين درخت نزديك نشويد، كه از ستمكاران خواهيد بود!» سپس شيطان آن دو را وسوسه كرد، تا آنچه را از اندامشان پنهان بود، آشكار سازد و گفت: «پروردگارتان شما را از اين درخت نهى نكرده مگر بخاطر اينكه (اگر از آن بخوريد،) فرشته خواهيد شد، يا جاودانه (در بهشت) خواهيد ماند!» و براى آنها سوگند ياد كرد كه من براى شما از خيرخواهانم. و به اين ترتيب، آنها را با فريب (از مقامشان) فرودآورد. و هنگامى كه از آن درخت چشيدند، اندامشان [عورتشان‏] بر آنها آشكار شد و شروع كردند به قرار دادن برگهاى (درختان) بهشتى بر خود، تا آن را بپوشانند. و پروردگارشان آنها را نداد داد كه: «آيا شما را از آن درخت نهى نكردم؟! و نگفتم كه شيطان براى شما دشمن آشكارى است؟!» گفتند: «پروردگارا! ما به خويشتن ستم كرديم! و اگر ما را نبخشى و بر ما رحم نكنى، از زيانكاران خواهيم بود!»
بنا بر این آیات حضرت حوا هم مثل حضرت آدم مخاطب دستور ساکن شدن و بهره مند شدن از بهشت جز درخت ممنوعه بود و او هم تحت تاثیر وسوسه شیطان لغزید و از درخت ممنوعه خورد و بعد توبه کرد و خدا توبه او را پذیرفت. او هم با توسل به اسم های مبارکی که شویش از آسمان تلقی کرده بود، توبه کرد ولی در مقام تلقی آن اسماء از آسمان با شوهرش همراه نبود.
در آیه ای که حکایت از تلقی و گرفتن کلمات از آسمان دارد، فقط سخن از حضرت آدم است که پیامبر بود و با آسمان ارتباط داشت:
فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِماتٍ فَتابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحيم (2)
سپس آدم از پروردگارش كلماتى دريافت داشت (و با آنها توبه كرد.) و خداوند توبه او را پذيرفت. چرا كه خداوند توبه‏پذير و مهربان است.
این آیه فقط از تلقی کلمات توسط حضرت آدم از آسمان و توبه ایشان حکایت می کند چون در مقام تلقی ایشان تنها بود و از این رو از توبه او سخن به میان آمده و این معنایش نفی توبه حضرت حوا نیست.
نکته دیگر این که گاهی با وجود این که از دو یا چند نفر سخن می رود ولی ضمایر مفرد و متوجه یکی از آنها است. زیرا او اصل و بقیه فرع هستند.(‌مانند جريان حضرت موسي و يوشع بن نون با حضرت خضردر سوره كهف آيه 71 كه به يوشع اشاره نشده ) در مورد بالا نیز چون حضرت حوا تابع حضرت آدم بود، دیگر از او و توبه و پذیرفته شدن توبه اش سخنی به میان نیامده است.
علاوه بر آن خطیئه حضرت آدم و حوا گر چه همسان بود. ولی صدور آن از حضرت آدم سنگین تر بود و با توجه به نبوت و خلافت، از او انتظار نمی رفت و توبه او هم باید قوی تر باشد و به هین جهت روی توبه او مانور بیشتر داده شده است.(3)
مطلب بعد اين كه توبه حضرت حوا در سوره مباركه اعراف آيه 23اشاره كرده:
قَالَا رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنفُسَنَا وَ إِن لَّمْ تَغْفِرْ لَنَا وَ تَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسرِِينَ
گفتند:«پروردگارا! ما به خويشتن ستم كرديم! و اگر ما را نبخشى و بر ما رحم نكنى، از زيانكاران خواهيم بود!»
پی نوشت ها:
1. اعراف (7) آیه 19-23.
2. بقره (2) آیه 37.
3. جوادی آملی، تسنیم، قم، نشر اسراء، 1380 ش، ج 3، ص 440.