پژوهشی در « الصلوة خیر من النوم »

تب‌های اولیه

1 پست / 0 جدید
پژوهشی در « الصلوة خیر من النوم »

گفتن «الصلوة خير من النوم» در اذان صبح
در فقه شيعه و در روايات اهل بيت‏عليهم السلام اين جمله وجود ندارد لذا گفتن آن به قصد جزء اذان جايز نيست و بدعت است ولي درمنابع روايي اهل تسنن چند روايت با مضمونهاي مختلف، وجود دارد که در برخي از آنها نقل شده رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم اذان را تعليم داد و امر کرد اين جمله را در اذان صبح بگويند[1] و در برخي از آنها آمده که اين جمله را عمر بن الخطاب و پسرش عبداللَّه به اذان اضافه کردند [2] .
لازم به يادآوري است که «صحيح بخاري» و «صحيح مسلم» که از معتبرترين کتابهاي اهل سنت است در روايات اذان اين جمله را نقل نکرده‏اند[3] .
مذاهب اربعه اتفاق دارند که اين جمله در اذان صبح مستحب است[4].
همچنین منابع زیر به این بحث به گونه های دیگری پر داخته اند . در نيل الاوطار به روايت صحيح محمد بن اسحاق نقل مي کند که در اذان نبوده است[5] .
از سعيد بن مسيب در همين منبع نقل مي کند، اين کلمه در صلاة فجر اضافه شده است.
مالک در «موطأ» تصريح مي کند که اين عبارت به امر عمر بن الخطاب به اذان صبح اضافه شده است. او مي گويد مؤذن نزد عمر آمد تا داخل شدن وقت نماز صبح را به او خبر دهد. ولي او را خفته يافت، لذا فرياد بر آورد: الصلاة خير من النوم، نماز از خوابيدن بهتر است، عمر دستور داد تا اين جمله را در اذان صبح قرار دهند.[6]
شافعي آنرا مکروه و بدعت مي داند و شوکاني مي گويد: اگر جزو اذان بود حضرت علي(عليه السلام) و عبدالله بن عمر و طاووس به آن اعتراض نمي کردند[7] .
ابن جريح از عمر بن فحص نقل مي کند که سعد نخستين کسي بود که در خلافت عمر اين جمله را در اذان گفت.[8]
ابن جز م مي گويد: ما اين جمله را نمي گوييم چون در زمان رسول الله(صلي الله عليه وآله) نبوده است.[9]
معناي تثويب
تثويب از «ثاب يثوب» به معناي رجوع کردن است. فيروزآبادي مي گويد: «يکي از معاني تثويب دعوت به نماز و دوبار خواندن و دعوت کردن است. يکي ديگر از معاني آن اين است که در اذان فجر دوبار «الصلاة خير من النوم» گفته شود.» [10].
سنوي در حاشيه سنن نسائي مي گويد: «تثويب به معناي بازگشت به اعلام بعد از اعلام سابق است. واز آن جهت که قول مؤذن «الصلاة خير من النوم» از اين معنا خالي نيست، لذا آن را تثويب مي نامند.» [11].
علامه حلّي مي فرمايد: «تثويب به معناي رجوع است، مؤذن از آن جهت که بعد از گفتن «حي علي الفلاح» دوبار «الصلاة خير من النوم» مي گويد و با آن مردم را به نماز دعوت مي کند، لذا به آن تثويب مي گويند.» [12] .

[1] - تحفة الاخوان ، عبدالعزیز بن عبدالله بن باز ، ص 79 ، و کتاب صحیح این خزیمه ، ج 1 ص 200 باب 40 ، التثویب فی اذان الصبح ، ح 385 .

[2] - الاذان ، ابی حاتم ، ص 45

[3] - صحیح مسلم کتاب الصلوة ، باب صفة الاذان ، ح 379 ، صحیح بخاری ، کتاب الاذان

[4] - الفقه علی المذاهب الاربعة ، ج 1 الفاظ الاذان ص 278

[5] - نیل الاوطار ج 2 ص 37

[6] - الموطا مالک ج 1 ص 73

[7] - نیل الاوطار ، ج 2 ص 38

[8] - مصنف ، عبدالرزاق ، ج 1 ص 474

[9] - المحلی ، ج 3 ص 160

[10] - قاموس المحیط ، ماده ثوب

[11] - السنن الکبری ، ج2 ص 14

[12] - تذکرة الفقهاء ف ج 3 ص 50-51