عقاید ما به خاطر خواست و اراده و میل درونی ماست یا دانش ما نسبت به حق؟

کارشناس بحث: استاد هادی

با سلام و عرض ادب و تشکر از پرسش خوب شما

بر اساس آیات کریمه قران مجید خداشناسی و گرایش به خداوند سبحان در فطرت هر انسانی به ودیعه گذاشته شده« فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنيفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتي‏ فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها »(الروم 30) پس روى خود را با گرايش تمام به حقّ، به سوى اين دين كن، با همان سرشتى كه خدا مردم را بر آن سرشته است‏.
اساسا با توجه به اینکه همه انسان ها در عالم «ذر» جمال و جلال الهی را مشاهده کردند و خداوند در این عالم از انسان عهد و میثاق گرفته است، گرایش به حقیقت در انسان وجود دارد چون اصل و حقیقت انسان از عالم ملکوت است «وَ إِنْ مِنْ شَيْ‏ءٍ إِلاَّ عِنْدَنا خَزائِنُه‏»(حجر 21) و هيچ چيز نيست مگر آنكه گنجينه‏ هاى آن نزد ماست‏.
بنابراین ممکن نیست چنین موجودی میل درونی به حق و حقیقت نداشته باشد، اما در عالم ماده انواع حجاب های ظلمانی مانع از شناخت حقیقت (آنگونه که هست) می شود. به همین جهت اهل معرفت بر این باوراند که انسان بالقوه خلیفه الله است انسان می تواند با رفع موانع و حجب حقیقت را مشاهده کند.
تا زمانی که انسان نتوانست موانع و حجب را برطرف کند دانش چندانی نسبت به خداوند متعال و حقیقت ندارد، اگر دانشی هم هست در حد الفاظ و مطالعه چند کتب دینی است؛ لذا با این مقدمه می توان نتیجه گرفت عقاید ما بالقوه ناشی از دانش ما نسبت به خداوند است و بالفعل ناشی از میل درونی ما نسبت به خداشناسی است .
اعتقادی که ما داریم در مرحله اول با براهین عقلی قابل اثبات است و در مرحله دوم (که نقل به وسیله عقل مورد تأیید قرار گرفت) با نقل«قرآن و سنت» قابل اثبات می باشد، در نتیجه؛ اگر اعقتادی که داریم با براهین عقلی و نقلی تضادی نداشت، این اعتقاد ناشی از حق گرایی انسان است، اما اگر عقاید ما با عقل و نقل در تضاد بود ناشی از امیال نفسانی خواهد بود .