آیا خلیفه دوم موسس تاریخ هجری است ؟

بعضی برآنند که خلیفه دوم در مشورتی که با حضرت علی نمود ،به دنبال نیازهای اجتماعی مردم هجرت پیامبر از مکه به مدینه را مبدا تاریخ هجری قرار داده است . ما در اینجا این مساله را مورد واکاوی قرار میدهیم تا ببینیم نتیجه ای که از سندهای تاریخی به دست می آید چیست ؟ :Gig::Gig:
قراردهنده مبداء تاریخ هجری : برخلاف آنچه میان بعضی ها مشهور است که خلیفه دوم ،به به تصویب و اشاره حضرت علی هجرت پیامبر را سرآغاز تاریخ قرار داد و دستور صادر کرد که نامه ها و دفاتر دولتی با آن تاریخ گذاری گردد ؛ دقت در نامه های پیامبر که قسمت اعظم آن ها در متون تاریخ و کتاب های حدیث و سیره موجود است و دیگر اسناد و مدارکی که در این صفحات ارائه می گردد؛ به روشنی ثابت می کند که پیامبر گرامی ،نخستین کسی است که هجرت خویش را مبداء تاریخ شناخت و نامه ها و مکاتبات خود را با سران قبایل و روسای عرب و شخصیت های بارز ،به آن مورخ ساخت . برای اثبات این گفته ،چند نمونه از نامه های تاریخ دار پیامبر را با هم مرور می کنیم . 1- سلمان از پیامبر در خواست کرد وصیتی آموزنده برای او و برادرش « ماه بنداذ » یا بنابر گفته تاریخ گردیزی،صفحه 30 « ماهاد» و خاندانش بنویسد . پیامبر علی را طلبید و مطالبی را املاء کرد و علی نیز آن را نوشت . در پایان نامه چنین آمده است : و کتب علی بن ابیطالب بامر رسول الله فی رجب سنة تسع من الهجرة .( ابونعیم ،اخبار اصفهان ، ج1، ص52-53 )
2- بلاذری متن نامه پیامبر با یهودیان « مقناء » را آورده و یاد آور شده است که متن آن را فردی مصری در پوست سرخ کهنه ای دیده بود . در پیان نامه چنین آمده است : برای شما امیری ،جز از خود و از اهل رسول خدا نیست و « کتب علی بن ابوطالب فی سنة تسع » یعنی امام علی این نامه را در سال 9هجری املاء کرد . اگر عده ای بگویند چرا علی بن ابو طالب در حالی که باید ابیطالب نوشته شود می گوییم قبیله قریش لفظ « اب » را در تمام حالات « ابو » تلفظ می کرده است .( فتوح البلدان ،بلاذری،بیروت : دار و مکتبه الهلال ص 68) .
3- در صلح نامه ای که خالد بن ولید برای مردم دمشق تنظیم کرده و در آن خون و مال و کلیساهای آنان را محترم شمرده ؛چنین آمده است : و کتب سنة ثلاث عشرة یعنی در سال سیزدهم نوشته شد .( تاریخ مدینه دمشق ، ابن عساکر ، بیروت : دارالفکر ،ص336 ؛ اسد الغابة ،ج4 ،ص105؛ الاصابه،ج5، ص337 ).
4- تاریخ صلحنامه ای که امام علی به املای پیامبر برای مسیحیان نجران نوشته است ؛مورخ به سال پنجم هجری است . در نامه چنین آمده است : و امر علیا ان یکتب فیه انه کتب لخمس من الهجرة ؛ به علی دستور داد که در آن بنویسد ، این صلح نامه در سال پنجم نوشته شد .( التراتیب الاداریه ، ج2،ص181 ؛ نهایة الایجاز ، طهطاوی ، قاهره : دار الذخائر ،ص189 ) .
5- در آغاز صحیفه سجادیه آمده است : جبرئیل در ضمن تعبیر خواب پیامبر چنین گفت : آسیای اسلام از زمان هجرت تو تا ده سال می چرخد ،آنگاه از گردش باز می ماند . بار دیگر در راس سال 35 ،از زمان هجرت پنج سال دیگر به گردش در می آید ،آنگاه آسیاب ضلالت به محور خود می چرخد .( صحیفه سجادیه ، ص 15 ؛ سفینه البحار ،ج2 ،ص 641 ).
6 – محدثان نقل کرده اند که پیامبر به ام سلمه فرمود : فرزندم حسین در شصتمین سال از هجرت من کشته می شود .( مجمع الزوائد ،ج9،ص190 )
7- انس می گوید : یاران پیامبر به ما خبر دادند که آن حضرت فرمود : صد سال از هجرت من می گذرد که چشم هایی از شما بسته می شود .( ناریخ الخمیس ،ج1 ،ص 367 ).
8- یاران رسول خدا ،حوادث اسلامی را در زمان وی با هجرت آن حضرت می سنجیدند و می گفتند : تحویل قبله در اه شعبان در شانزدهمین یا هفدهمین یا هجدهمین ماه از هجرت رخ داد .( تاریخ الخمیس ، ص 369 ) .
9- از زهری نقل شده است : وقتی پیامبر وارد مدینه شد فرمان به تعیین تاریخ داد و از ماه ربیع ( ماه ورود پیامبر به مدینه ) تاریخ معین شد ( تاریخ طبری ،ج2،ص388 ) .
10- « حاکم » از « ابن عباس » نقل میکند که تاریخ هجری از سالی آغاز شد که پیامبر وارد مدینه گردید و در آن سال « عبدالله بن زبیر » متولد شد .( مستدرک حاکم نیشابوری ،ج2،ص 14-13 ).
اما اینکه می گویند مردی سند طلب خود را نزد خلیفه دوم آورد که مدت آن در ماه شعبان به پایان می رسید . خلیفه گفت مقصود کدام شعبان است ؟ امسال یا سال آینده یا سال گذشته ؟از این رو یاران پیامبر گرد هم آمدند و هرکس درباره مبدا تاریخ اسلامی نظری داد . در آن میان حضرت علی فرمود : هجرت پیامبر مبداء شود ، ( البدایه و النهایه ، ج7 ،ص 74-73 ؛شرح نهج البلاغه ،ابن ابی الحدید ،ج12، ص74 ). یا گزارش یعقوبی که : تاریخ بخشنامه تدوین تاریخ هجری از جانب خلیفه دوم به سال 16 هجرت بوده است .(تاریخ یعقوبی ،ج2،ص145 ) . نمی تواند در برابر نصوصی که در بالا ذکرشان گذشت مستند باشند . در نهایت می توان احتمال داد تاریخ هجری بر اثر مرور زمان متروک شده است و در زمان خلیفه دوم به دلیل گسترش مناسبات به علت فتوحات جنبه رسمی به خود گرفته است .:Gol::Gol::Gol: