آیا حق الناس را ببخشیم؟

کارشناس بحث: استاد کریم

با سلام
شاید این حساب وکتاب از لحاظ ریاضی درست باشد اما از نظر دینی درست نیست. چون در دین ما توصیه اکید شده است که تقصیر دیگران را ببخشید تا خداوند از لغزشهای شما بگذرد وگذشت از اشتباه دیگران از اخلاق اهل بیت علیهم السلام است.
خداوند متعال می فرماید: وجزاء سیئة سیئة مثلها فمن عفا وأصلح فأجره علی الله إنّه لا یحب الظالمین(شوری/40)، سزای بدی بدی به اندازه خود آن است پس هر که بگذرد وببخشد جزای او بر خداست. همانا خداوند ستمگران را دوست ندارد.
رسول خدا فرمودند: آیا می خواهیدشما زا بهترین مخلوقات دنیا وآخرت با خبر سازم؟ گذشت از کسی که بر تو ظلم کرده است...(میزان الحکمة، ج6، ص2664)
با آنحضرت می فرماید: وقتی در قیامت همه برا ی حسابرسی ایستاده باشند منادی ندا دهد: کسانی که پاداششان بر عهده خداست بایستند ووارد بهشت شوند. سوال شد: چه کسانی اجرشان با خداست؟ حضرت جواب داد: العافون عن الناس، کسانی که بدیهای مردم را ببخشند.(همان)
باز حضرت می فرماید: هر کس هنگام قدرت دیگران راببخشد خداوند در روز سختی او را عفو خواهد کرد.( همان، ص2667)
امام علی علیه السلام نیز می فرماید: دو چیز هستند که ثوابشان قابل وزن کردن نیست. عفو وعدل.(همان، ص2666)
سوای این موارد در احادیث اشاره شده است که عفو موجب عزت بنده می شود وعمر او را زیاد کرده وبدیها را از او دور می کند. با وجود تمام این خوبیها برای گذشت دیگران بخشیدن بر نبخشیدن می چربد چون در این صورت پاداشی بهت می دهند که حساب وحد و اندازه آن تنها در دست وعلم خداست. بر فرض که دیگران مارا هم نبخشیده باشند خداوند ا زفضل وکرم خود واین همه ثوابی که از بخشیده عاید انسان می شود بدی ما را نسبت به دیگران بر طرف می کند.
اشاره به یک نکته نیز خوب ولازم است که اگر ما در حق کسی بدی می کنیم تلاش کنیم از او حلالیت بگیریم واگر نمی شناسیم ویا دقیقا یادمان نیست با انجام اعمال خوب واهداءثوا ب آن ورد مظالم که این روزها در برنامه سمت خدا نیز بحث آن ودادن مبلغی برای رد مظالم مطرح است تلاش کنیم در همین دنیا این بدیها که در حق دیگران انجام داده ایم بر طرف سازیم.

اگر از کسی عذر خواهی کردیم و او نبخشید (در این دنیا) ما باید چه کار کنیم؟؟

سلام وخسته نباشيد خدمت كارشناس محترم . اگه خجالت بكشم از كسي كه حقش به گردنمه حلاليت بخوام ؛ با صدقه دادن از طرفه اون يا استغفار كردن براي او اين گناهه من بخشيده ميشه؟ واگه ديه هست بر گردنم وپرداخت كنم گناهش خود به خود پاك ميشه يا بايد غير از ديه ازش بخشش هم بخوام واگه ديه رودادم بازم منو نبخشه بايد چه كنم؟

ببخشيد يه سواله ديگه اگه از كسي معذرت بخواي واون اين معذرت خواهي منو برا همه باز گو كنه جوري كه فكر كنم داره منو كوچيك ميكنه براي چيزهاي ديگه ازش معذرت بخوام يا از طرفش صدقه بدم كافيه؟

با سلام
باید به اندازه ای که خسارت زده جبران کند. اگر همان چیزهایی که ضربه زده باقی هستند باقی اصلاح کند ویا هزینه درست کردن آنها را پرداخت کند. واگر آنها از بین رفته اند باید هزینه آنرا به بیت المال پرداخت کند. البته چون در این امور متولی حاکم شرع است بهتر است با هماهنگی ایشان ومسئولان مربوطه جبران ما فات کند مثلا صندلی اتوبوس که شکسته هزینه تعمیر آنرا پرداخت کند. البته دی این موارد باید دید قانون چه می گوید وطبق آن عمل کرد.

شما باید تلاش خودرا بکنید ولی اگر طرف مقابل حاضر به بخشیدن نشد با رد مظالم این مساله حل می شود ودر واقع شما وظیفه خود را انجام داده اید ولی باید در طلب حلالیت اگر ضربه مالی وآبرویی به طرف زده اید تلاش کنید که آنرا جبران کنید. وصرفا به طلب حلالیت لفظی اکتفاء نکرد.

خجالت کشیدن تنها نمی تواند عذر باشد.

اگر احتمال دهید ویا بدانید که در صورت عذر خواهی مفسده ای مثل آنچه گفته اید بر آن مترتب خواهدشد وطرف آبروی شما را خواهد ریخت ویا حقیرتان خواهد کرد. ویا اصلا طلب حلالیت موجب کدورت بین شما واو خواهد شد لازم نیست طلب حلالیت بکنید وهمینکه از طرف او رد مظالم کنید گناهتان ان شاء الله بخشیده می شود.
یک نکته مهم اینکه ما خدمت یکی از علماء ربانی رسیده بودیم ایشان فرمودند: کسی نزد آیت الله بهجت آمد واز ایشان طلب نصیحت کرد. آقا فرمودند: گناه نکن واگر نتوانستی وگناه کردی، حق الناس نکن، واگر حق الناس انجام دادی حتما حلالیت بگیر.

ممنون از پاسخ خوبتون درمورد ديه چي اگه ديه رو پرداخت كنيم وباز طرف منو نبخشه ؛از چه راهي رضايت او رو جلب كنم؟ و اينكه من از حق الناس خيلي ميترسم خيلي احتياط ميكنم ولي گاهي نا خاسته رعايت نميكنم واز روي عمد نيست ولي بعدش خيلي پشيمون ميشم چه كنم كه هميشه حق الناس رو رعايت كنم ودچارش نشم .باتشكر فراوان

در مورد دیه با پرداخت دیه تکلیف از گردن شما برداشته می شود چون این نوع موارد مثل تصادف نوعا عمد ینیست بلکه در اثر بی احتیاطی پیش می آید لذا اگر به این شکل باشد از اول گناهی بر گردن شما نیست وبا پرداخت دیه بر اساس قوانین اسلامی برای جبران خسارت طرف مقابل همه چیز حل می شود. مگر اینکه انسان از عمد کسی را زیر بگیرد یا آسیبی به او بزند که در اینصورت حتما باید توبه کرده وحلالیت بگیرد.
اینکه چطور می توانیم حق الناس را رعایت کنیم. چند راه دارد.
1- تامل ودقت در تبعات وبزرگی گناه حق الناس وسختی توبه آن.
2- اشتغال به امور مفید وپرهیز از نشست وبرخواست های بی فائده مثل شب نشینی که نوعا همراه با غیبت وامور یاز این قبیل است.
3- اجتناب از حضور در اماکن ومصاحب با افرادی که می دانید موجب تمسخر دیگران، غیبت وگناهانی از این قبیل خواهد شد.
همین که شما به این مساله حساس هستید ودقت دارید خود نکته وصفت خوبی است که تقویت آن انشاء الله به مرور خود موجب پرهیز از حق الناس خواهد شد.

مسلم که باید به مدرسه بدهید. در جایی که ضربه به بیت المال خورده باید خسارت را به بیت المال بر گردانید. والا دادن به یک فقیر تکلیف را ساقط نمی کند.

جمع بندی: آیا حق الناس را ببخشم؟
سوال: آیا بهتر نیست دیگران را نبخشیم تا در روز قیامت که دیگران حق شان را از ما مطالبه می کنند ما نیز به این طریق جبران کنیم؟
جواب:شاید این حساب وکتاب از لحاظ ریاضی درست باشد اما از نظر دینی درست نیست. چون در دین ما توصیه اکید شده است که تقصیر دیگران را ببخشید تا خداوند از لغزشهای شما بگذرد وگذشت از اشتباه دیگران از اخلاق اهل بیت علیهم السلام است.
خداوند متعال می فرماید: وجزاء سیئة سیئة مثلها فمن عفا وأصلح فأجره علی الله إنّه لا یحب الظالمین(شوری/40)، سزای بدی بدی به اندازه خود آن است پس هر که بگذرد وببخشد جزای او بر خداست. همانا خداوند ستمگران را دوست ندارد.
رسول خدا فرمودند: آیا می خواهیدشما زا بهترین مخلوقات دنیا وآخرت با خبر سازم؟ گذشت از کسی که بر تو ظلم کرده است...(میزان الحکمة، ج6، ص2664)
با آنحضرت می فرماید: وقتی در قیامت همه برا ی حسابرسی ایستاده باشند منادی ندا دهد: کسانی که پاداششان بر عهده خداست بایستند ووارد بهشت شوند. سوال شد: چه کسانی اجرشان با خداست؟ حضرت جواب داد: العافون عن الناس، کسانی که بدیهای مردم را ببخشند.(همان)
باز حضرت می فرماید: هر کس هنگام قدرت دیگران راببخشد خداوند در روز سختی او را عفو خواهد کرد.( همان، ص2667)
امام علی علیه السلام نیز می فرماید: دو چیز هستند که ثوابشان قابل وزن کردن نیست. عفو وعدل.(همان، ص2666)
سوای این موارد در احادیث اشاره شده است که عفو موجب عزت بنده می شود وعمر او را زیاد کرده وبدیها را از او دور می کند. با وجود تمام این خوبیها برای گذشت دیگران بخشیدن بر نبخشیدن می چربد چون در این صورت پاداشی بهت می دهند که حساب وحد و اندازه آن تنها در دست وعلم خداست. بر فرض که دیگران مارا هم نبخشیده باشند خداوند ا زفضل وکرم خود واین همه ثوابی که از بخشیده عاید انسان می شود بدی ما را نسبت به دیگران بر طرف می کند.

سوال: کسی که به بیت المال واماکن عمومی ضربه زده چطور باید آنرا جبران کند؟
جواب: باید به اندازه ای که خسارت زده جبران کند. اگر همان چیزهایی که ضربه زده باقی هستند باقی اصلاح کند ویا هزینه درست کردن آنها را پرداخت کند. واگر آنها از بین رفته اند باید هزینه آنرا به بیت المال پرداخت کند. البته چون در این امور متولی حاکم شرع است بهتر است با هماهنگی ایشان ومسئولان مربوطه جبران ما فات کند مثلا صندلی اتوبوس که شکسته هزینه تعمیر آنرا پرداخت کند. البته دی این موارد باید دید قانون چه می گوید وطبق آن عمل کرد.

سوال: اگر عذر خواهی وطلب حلالیت کردیم وطرف مقابل نبخشید باید چکار کنیم؟
جواب: شما باید تلاش خودرا بکنید، وخسارتی را که به طرف زده اید جبران کنید، ولی اگر طرف مقابل حاضر به بخشیدن نشد با رد مظالم این مساله حل می شود ودر واقع شما وظیفه خود را انجام داده اید، ولی باید در طلب حلالیت اگر ضربه مالی وآبرویی به طرف زده اید تلاش کنید که آنرا جبران کنید. وصرفا به طلب حلالیت لفظی اکتفاء نکرد. البته ما نباید انتظار داشته باشم شخص مقابل بلا فاصله ببخشد مخصوصا زمانی که بدی که در حق کرده ایم بزرگ بوده باشد.

سوال: اگر از حلالیت گرفتن خجالت بکشیم چکار باید بکینم؟
جواب: این عذری برای عدم حلالیت گرفتن نیست.

سوال: اگر معذرت خواهی تبعاتی همچون آبروریزی ویا ایجاد عداوت واموری از این قبیل داشته باشد باز هم باید حلالیت گرفت؟
جواب: خیر در این موارد حلالیت گرفتن لازم نیست وبا رد مظالم وانجان نیکی از طرف کسی که به او بدی کرده ایم می تواین این گناه را بشوریم. مهم در همه این موارد این است که ما در توبه وطلب حلالیت اجدی وراسخ باشیم.

سوال: چطور می توان مرتکب گناه حق الناسی نشد؟
جواب: - تامل ودقت در تبعات وبزرگی گناه حق الناس وسختی توبه آن.
2- اشتغال به امور مفید وپرهیز از نشست وبرخواست های بی فائده مثل شب نشینی که نوعا همراه با غیبت وامور یاز این قبیل است.
3- اجتناب از حضور در اماکن ومصاحبت با افرادی که می دانید موجب تمسخر دیگران، غیبت وگناهانی از این قبیل خواهد شد.

خلاصه کلام همان فرمایش مرحوم آیت الله بهجت است که فرمود:
گناه نکن واگر کردی گناه حق الناسی نکن واگر مرتکب شد تمام تلاش خود را به کار بر تا حلالیت بگیری.