*نگاهی به سلسله عملیاتهای محدود قدس در جنگ تحمیلی*
تبهای اولیه
[h=1][/h]
اهداف عملیاتها
دلایل انتخاب منطقه
شناسنامه سلسله عملیاتهای قدس 1 تا 5
نتایج و ارزیابی سلسله عملیاتهای محدود
لینك
[h=3]در سایه انجام این عملیاتها،«والفجر8» از بینظیرترین عملیاتهای دفاع مقدس اجرا شد.[/h]نتایج عملیات بدر كه حاصل آن فشار سنگین بر ماشین جنگی رژیم بعثی عراق بود، باعث شد دشمن به منظور انتقام از ملت ایران، جنگ شهرها را كه از ماهها پیش شروع كرده بود، گسترش و توسعه دهد.به گزارش سرویس فرهنگ و حماسه خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، همزمان، حضرت امام خمینی رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی در هنگام تحویل سال 1364، این سال را سال «استقامت» نامیدند و به منظور تعیین مشیء آینده جنگ و انقلاب و رفع هرگونه تردید و تزلزل، «از جایگاه والاتر»، به ضرورت ادامه نبرد تأكید فرموده و شعار جنگ جنگ تا پیروزی را (كه پرتویی از شعار قرآنی جنگ جنگ تا رفع فتنه از عالم دانسته بودند) مطرح فرمودند.
[h=3][/h]اهداف عملیاتهادر فاصله آمادهسازی ملزومات و مقدمات عملیات گسترده (پس از عملیات بدر)، ضرورت روند فعال نگه داشتن جبههها قطعی بود و دشمن نباید به حال خود رها میشد. با این هدف برخی از تعرضات و تحركات نظامی خودی علیه دشمن بر اساس تدبیر عملیات محدود انجام گرفت تا با استفاده از فرصت به دست آمده، عملیات گسترده والفجر8 به دور از هرگونه شتابزدگی و یا تأثیرگذاری فشارهای سیاسیـ نظامی خارجی به نحوی مناسب طراحی شود.بر اساس این تدبیر، نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران سلسله عملیات محدود ظفر را نیز طراحی و اجرا نمود كه عمدتاً تظاهر به تك همراه با اجرای آتش توپخانه بود. مهمترین این عملیاتها ظفر 5 در «ارتفاعات توتمان» واقع در منطقه عمومی مریوان و عملیات آفندی شرهانی در منطقه عمومی «شرهانی» بود.
همچنین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پنج عملیات به نامهای قدس1 تا قدس5 را طی بیش از 50 روز، از 24 خرداد تا 15 مرداد 1364 طراحی و اجرا كرد. از این مجموعه چهار عملیات در منطقه هورالهویزه و یك عملیات در منطقه دهلران اجرا شد.
[h=3][/h]دلایل انتخاب منطقهبا توجه به اینكه عمدهترین هدف عملیات بدر قطع جاده استراتژیك بصره ـ العماره بود كه به دلایلی دستیابی به آن در این عملیات مقدور نشد، اما در عین حال جایگاه هدف یاد شده در استراتژی جمهوری اسلامی محفوظ بود؛ لذا پس از عملیات بدر، از اولین اهداف عملیاتهای محدود نزدیكتر شدن به جاده بصره ـ العماره و همچنین دو پاسگاه ابولیله و ابوذكر و نیز ترمیم خط پدافندی در این منطقه بود كه عملیاتهای قدس1 و قدس2 با این اهداف طراحی شد.از سوی دیگر دشمن پس از عملیات بدر حساسیت بسیاری به منطقه هور نشان داد. به طوری كه پیشبینی میشد ارتش عراق تلاش وسیعی برای عقب راندن نیروهای خودی از این منطقه انجام دهد، لذا ضرورت تحكیم و تثبیت مواضع به دست آمده طی عملیات خیبر و بدر و نیز اتخاذ موضع تهاجمی در مقابل تعرضات احتمالی دشمن افزونتر شد و عملیاتهای قدس4 و قدس5 با این اهداف به اجرا درآمد.
[h=3][/h]شناسنامه سلسله عملیاتهای قدس 1 تا 5نام عملیات:قدس 1،رمز: یا محمدرسول الله (ص)،تاریخ عملیات: 24/3/64،منطقه عمومی: میانی:محل نبرد: هور الهویزه،سازمان عمل كننده:سپاههدف: تصرف پاسگاههای دشمن در شمال البیضه (ترابه، ابوذكر، ابولیله و … )
استعداد خودی:5 گردان از لشكر 25 كربلا
استعداد دشمن: 4 گردان و عناصری از تیپ 506 و 114
نتیجه:آزادسازی منطقهای به وسعت 200 كیلومترمربع
تلفات دشمن:200 كشته و 200 زخمی و 5 اسیر
خسارت دشمن:انهدام یك فروند هواپیما، دو فروند هلیكوپتر و 12 پاسگاه و…
غنائم:4 قبضه توپ ضد هوایی، 6 قبضه خمپارهانداز، 30 قطعه پل دوبهای و تعداد زیادی سلاح سبك
نام عملیات: قدس 2،رمز: یا محمدرسول الله (ص)، تاریخ عملیات: 4/4/64، منطقه عمومی: میانی،محل نبرد: هور الهویزه، سازمان عمل كننده: سپاه
هدف:جلوگیری از تك احتمالی، تأمین نقاط آسیبپذیر، گرفتن ابتكار عمل در منطقه
استعداد خودی 5 گردان از لشكر 25 كربلا
استعداد دشمن: تیپ كماندویی عراق
نتیجه:تأمین اهداف عملیات بطور كامل
تلفات دشمن:40 تن كشته و تعدادی زخمی و 11 نفر اسیر
خسارت دشمن:ــــــــ
غنائم:ــــــــ
نام عملیات: قدس 3،رمز:یا امام صادق(ع)، تاریخ عملیات: 19/4/64،منطقه عمومی: دهلران،محل نبرد: غرب رودخانه «لیمه»،سازمان عمل كننده:سپاه و هوانیروز
هدف:انهدام و اسارت نیروهای دشمن در تپه 194 و انهدام تجهیزات دشمن
استعداد خودی: لشكر 19 فجر با 3 گردان و یك گروهان مأمور
استعداد دشمن: تیپ 805 از لشكر 14
نتیجه: پاكسازی منطقهای به وسعت 30 كیلومترمربع
تلفات دشمن:700 كشته و مجروح
خسارت دشمن:انهدام 10 انبار مهمات و 6 قبضه توپ 106 و تعدادی خودرو سبك و سنگین
غنائم:مقدار قابل ملاحظهای سلاح سبك و نیمه سنگین
نام عملیات:قدس4،رمز:- ، تاریخ عملیات: 1/5/64، منطقه عمومی:هورالهویزه،محل نبرد: «دریاچه امالنعاج»، سازمان عمل كننده: سپاه
هدف:انهدام دشمن ـ آزادسازی بخشی از دریاچه امالنعاج ـ گرفتن جای پا از دشمن
استعداد خودی:4 گردان از تیپ 9 بدر
استعداد دشمن: گردان 5 و عناصری از گردان 2 از تیپ 117
نتیجه:آزادسازی نیمی از دریاچه ام النعاج به مساحت 150 كیلومترمربع
تلفات دشمن:80 كشته و بیش از 100 مجروح و 53 اسیر
خسارت دشمن:ــــــ
غنائم:چندین قایق و تعدادی بی سیم و سلاحهای سبك و نیمه سنگین
نام عملیات: قدس 5،رمز: یا علی (ع) ادركنی:تاریخ عملیات: 15/5/64، منطقه عمومی: هورالهویزه:محل نبرد:پاسگاه «الیج»،سازمان عمل كننده:سپاه
هدف:تصرف پاسگاه الیج، نزدیك شدن به البیضه و تامین بیشتر منطقه
استعداد خودی:گردان امام علی(ع) از تیپ 18 الغدیر و نیروهای ویژه غواص
استعداد دشمن ــــــ
نتیجه:آزادسازی 30 كیلومترمربع در هور
تلفات دشمن:51 كشته و 18 اسیر و تعدادی زخمی
خسارت دشمن:ــــــ
غنائم:تعدادی از انواع خمپارهانداز، سلاح ضدهوایی تك لول و بخش قابل ملاحظهای سلاح سبك
[h=3][/h]نتایج و ارزیابی سلسله عملیاتهای محدودسلسه عملیات قدس نشان دهنده ادامه و استمرار جنگ به هر شكل ممكن بود. این امر گذشته از دستاوردهای نظامی و آسیبپذیر كردن و انهدام دشمن، نتایج مهمی به شرح زیر داشت:1ـ حفظ روحیه و قدرت رزمندگان اسلام
2ـ افزایش انسجام یگانها و پرورش كادر و افزودن به تجربیات جنگی آنها.
3ـ گرم نگهداشتن جوّ جنگ در میان مردم و یگانهای عملیاتی
4ـ تضعیف روحیه سربازان دشمن و ایجاد تزلزل در آنان.
5 ـ به ضعف كشانیدن موضع قدرتنمایی و مانور دشمن كه پس از عملیات بدر با جنگ شهرها در حال افزایش بود.
6 ـ در انفعال قرار دادن دشمن و گرفتن مجال هرگونه پدافند از او.
7ـ باز پسگیری بخشی از اراضی اشغالی و پیشروی در خاك دشمن.
8 ـ نشان دادن توانایی و قابلیتهای نظامی جمهوری اسلامی برای وارد آوردن فشارهای پیدرپی به دشمن.
9ـ فریب دشمن و جلوگیری از هوشیاری آن نسبت به عملیاتهای اصلی و گسترده كه در آینده انجام میپذیرد مثل والفجر هشت.
10ـ نزدیك شدن به عمق دشمن در بعضی مناطق و تسلط بر خطوط ارتباطی و عقبه آنها.
11ـ بهرهگیری از زمان و مشغول ساختن دشمن، برای طراحی عملیات گسترده و بازسازی و سازماندهی یگانها.
12ـ كشاندن نیروهای احتیاط دشمن به خطوط پدافندی و فرسایش آنها و نیز جلوگیری از آمادگی آنها برای مقابله با عملیات گستردة خودی.
13ـ تقویت و پشتیبانی یگانهای رزمی به وسیله مردم هر منطقه.
بدین ترتیب، سلسله عملیاتهای محدود در تابستان 1364 كه بر مبنای فرمان حضرت امام خمینی (ره) برای گرم نگهداشتن جبههها و لزوم جلوگیری از آسودگی دشمن در برخی مناطق با هدفهای نظامی ـ سیاسی انجام گرفت، به میزان بسیاری مؤثر واقع شد و ابتكار عمل در جبهه خودی و انفعال دشمن همچنان حفظ شد و در سایه این عملیاتها، فرماندهان نظامی توانستند طراحی و آماده سازی یكی از بینظیرترین و موفقترین عملیاتهای هشت سال دفاع مقدس را كه همان والفجر 8 و تسخیر «شبه جزیره» فاو بود را اجرا كنند.