جمع بندی آیا حضرت علی (ع) در زمان خلفا، نمازشان را فرادی می خواندند؟

با عرض سلام و ادب

طبق برخی گزارشات تاریخی و روایی امام علی(ع) که برای حفظ اساس اسلام برای بازپسگیری حق الهی خود که غصب شده بود،سکوت اختیار کرده بودند،در نماز خلفا هم شرکت می کردند.اما طبق گزارشات و نقل های متعدد در نماز جماعت شرکت می کردند و لی نمازشان را بصورت فرادی می خواندند.

روى الطبرسى في الاحتجاج: وحضر المسجد وصلّى خلف أبي بكر : در مسجد حاضر مي‌شد و پشت أبي بكر مي‌ايستاد ؛ اما نماز را فرادي مي‌خواند.(1)

اما در مورد تصمیم به ترور امام علی(ع) در حین نماز جماعت،ماجرا اینگونه است:

مرحوم علامه طبرسی در کتاب احتجاج روایتی را از امام صادق علیه السلام آورده که خلاصه آن اینچنین است: بعد از آنکه فدک را از فاطمه زهرا سلام الله علیها گرفتند و سخن آنحضرت را مبنی بر اینکه فدک را رسول خدا به من بخشیده، نپذیرفتند،امیر المومنین به مسجد آمد و خطاب به ابوبکر در حالیکه مهاجرین و انصار دور او جمع شده بودند، فرمود:برای چه حق فاطمه(فدک)را که رسول خدا در حال حیات خویش به او بخشیده بود گرفتی ؟

ابوبکر گفت آن فیئ مسلمین است و اگر شاهد بر اینکه پیامبر آنرا برای فاطمه قرار داده نیاوری ، حقی در آن ندارد، سپس امیر المومنین با براهین منطقی و تمسک به آیات قرآن آنها را محکوم کردکه نتوانستند پاسخ دهند پس مردم به یکدیگر نگاه کردند و گفتند به خدا سوگند علی بن ابی طالب راست گفت.پس ازآن به منازلشان بازگشتند.

سپس ابوبکر ،عمر را به منزل خویش فراخواند و به او گفت آیا ندیدی در مجلس امروز علی چه کرد،به خدا اگر در مجلسی دیگر اینچنین صحبت کند کار ما را تباه خواهد کرد ،حال چه کنیم.عمر گفت عقیده من این است که دستور قتل او را بدهی!ابوبکر گفت چه کسی اینکار را می کند.عمر جواب داد خالد بن ولید.پس خالد را احضار کرده وبه او گفتند می خواهیم تو را به کار بزرگی مامور کنیم، خالد گفت هرچه بگوئید انجام می دهم اگرچه کشتن علی باشد! گفتند همین را می خواهیم ،گفت کی این کار را انجام دهم،ابوبکر گفت برای نماز به مسجد بیا ودر کنار علی بایست پس هنگامی که سلام نماز را دادم بلند شو و گردن او را بزن.

اسماء بنت عمیس که همسر ابوبکر بود سخن آنها را شنید پس به کنیز خود گفت برو و به علی این جمله(آیه)را بگو« إِنَّ الْمَلَأَ يَأْتَمِرُونَ بِكَ لِيَقْتُلُوكَ فَاخْرُجْ إِنِّي لَكَ مِنَ النَّاصِحِينَ »(قصص 20) آن کنیز پیام اسماء را به امام علی رساند آنحضرت به او فرمود به اسماء بگو خداوند مانع کار آنها می شود. سپس حضرت برای نماز آماده شدو به مسجد آمد و پشت سر ابوبکر به نماز ایستاد و خالد درحالیکه شمشیر همراه داشت کنار آنحضرت ایستاد،وقتی ابوبکر برای تشهد نشست به خاطر ترس از وقوع فتنه،ازآنچه گفته بود پشیمان شد وفکر می کرد چه کند و جرأت بر سلام نماز نداشت سپس خطاب به خالد گفت : یا خالد لا تفعلن ما امرتک (ای خالد آنچه را گفتم انجام مده) و السلام عیکم و رحمة الله و برکاته، ونماز را تمام کرد. پس از نماز امیرالمومنین به خالد گفت به چیزی تو را امر کرده بود؟ خالد گفت به زدن گردن تو ،حضرت فرمود: آیا انجام می دادی ؟ خالد گفت اگر قبل از سلام نماز نهی نمی کرد تو را می کشتم ، امام علی او را گرفت و به زمین کوبید ، پس مردم جمع شدند و حضرت را به قبر پیامبر صلی الله و علیه وآله قسم دادند که او را رها سازد و حضرت او را رها کرد.(2)

پی نوشت:
(1). الاحتجاج،طبرسی،ج1ص126، بحار الأنوار،ج29ص 127 ح 27، مدينة المعاجز،ج3ص152.

(2)الاحتجاج ج‏1ص90/ علل الشرایع ج1ص93 / بحاارالانوار ج28ص305

با عرض سلام و ادب

اولاً این دست روی دست گذاشتن طبق نقل مشهور و معروف از زمان خلیفه دوم رسم شده بود.وقتي كه اسيران ايراني را نزد عمر بن خطاب آوردند, عمر بن خطاب آنها را دست بسته ديد و پرسيد: چرا چنين كرده ايد؟ گفتند: رسم ما ايرانيان اين است كه در برابر پادشاهانمان چنين مي ايستيم . عمر بن خطاب از اين حالت خوشش آمد و دستور داد از اين پس در نماز چنين بايستند و مردم هم مطابق دستور عمل كردند و به اين ترتيب , تكفير, سنت شد, (1).

ثانیاً این عمل در صورتی حرام و مبطل نماز است که به قصد جزئی از نماز بجا آورده شود.ولی اگر به این نیت نباشد،بلکه به قصد خاراندن دست باشد نماز را باطل نمی کند.

[=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]از مبطلات نماز آن است كه مثل بعض كسانى كه شیعه نیستند دستها را روى هم بگذارد.هرگاه براى ادب دستها را روى هم بگذارد،اگرچه مثل آنها نباشد،بنابر احتیاط واجـب بـایـد نـمـاز را دوبـاره بخواند،ولى اگر از روى فراموشى یا ناچارى یا براى كار دیگر مثل خاراندن دست ومانند آن دستها را روى هم بگذارد،اشكال ندارد.(2)

در صورت ضرورت و تقیه هم این عمل طبق نظر مراجع اشکالی ندارد.

[=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]حضرت آیت الله خامنه ای
[=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]س: در مكانهاى مشاركت و رفت و آمد با برادران اهل سنت، هنگام شركت در نمازهاى روزانه، در بعضى از موارد مانند آنان عمل مى ‏كنیم، مثل نماز بصورت تكتف و عدم رعایت وقت و سجده بر فرش، آیا این نمازها احتیاج به اعاده دارند؟
[=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]ج: اگر حفظ وحدت مقتضى انجام آن كارها باشد، نماز صحیح و مجزى است، حتى اگر سجده بر فرش و مانند آن باشد، ولى تكتف در نماز جایز نیست، مگر اینكه ضرورت آن را اقتضا كند.(3)

بنابراین اگر امام علی(ع) هم هنگام شرکت در نماز جماعت خلفا،دست بسته نماز می خواندند اگر ضرورت ایجاب می کرد که اشکال نداشت،حال آنکه انسان می تواند در همان حال هم قصد خاراندن پشت دست را کند.

پی نوشتها:

(1). مستند العروه , ج 4, ص 445 - جواهر, ج 11, ص 19.

(2). [=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]توضیح المسائل آیت الله صافی، مسئله 1139. [=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]توضیح المسائل آیت الله سیستانی، مسئله 1138.

(3). [=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]استفتائات آیت الله خامنه ای،سؤال 601.

با عرض سلام و ادب

انسان می تواند در نماز جماعت شرکت کند ولی به امام جماعت اقتدا نکند و نماز خودش را بخواند،فقط همراه نمازگزاران نماز خودش را هم می خواند.

با عرض سلام

با مراجعه به رساله های مراجع بزرگوار تقلید متوجه خواهیم شد که قریب به اتفاق آن بزرگواران شرکت در نماز برادران اهل سنت را جایز می دانند،هر چند در برخی قیود و شرایط با هم اختلافاتی دارند.

مرحوم امام (ره) مي فرمايند: در وقتي كه در مسجد الحرام يا مسجد النبي نماز جماعت منعقد شد مومنين نبايد از آنجا خارج شوند و بايد از جماعت تخلف نكنند و با ساير مسلمين به جماعت نماز بخوانند .

حضرت آيت الله گلپايگاني(ره) : نماز با عامه در حال ضرورت بي اشكال است و در غير حال ضرورت شركت در جماعت انان خوب است لكن با تمكن نماز را با شرايط كامل اعاده كند .

حضرت آيت الله بهجت(ره): اگر كار ضروري ندارد خارج نشود و خوب است شركت كند .

حضرت آيت الله صافي: نماز با عامه در حال ضرورت بي اشكال است و در غير حال ضرورت شركت در جماعات آنان اگر موجب تاليف قلوب آنها و دفع اتهام به شيعه باشد خوب است و اعاده آن لازم نيست اگر چه موافق احتياط است و خروج از مسجد در هنگام اقامه جماعات و يا ايستادن و شركت نكردن شايسته نيست بلي اگر ضرورتي ايجاب كند مانعي ندارد .

حضرت آيت الله خويي (ره) و تبريزي (ره) : اين نماز مجزي است در صورتي كه قرائت حمد و سوره را خود براي خود آهسته انجام دهد و در نماز جمعه بعد از فراغ از آن با آنها نماز ظهر را اعاده كند.

حضرت آيت الله سيستاني : جايز است كه نماز پشت سر آنها خوانده شود ولي بايد اگر ماموم مي تواند به صورت آهسته براي خود قرائت كند و الا در ذهن و نفس خود بخواند و اگر نماز جمعه باشد بعد از آن ظهر را بخواند .

حضرت آيت الله شبيري زنجاني: حجاج محترم بايد از هر كاري كه سبب وهن شيعه مي باشد جدا خودداري كنند و بسيار مناسب است كه در نماز جماعت اهل سنت شركت كنند ولي در شرايط كنوني مي بايست آن را اعاده كنند.(1)

مقام معظم رهبري نيز نماز جماعت پشت سر اهل تسنن را جايز و صحيح مي دانند. (2)

پی نوشتها:

(1). منتخب مناسك حج مطابق با فتاواي حضرت آيت الله العظمي امام خميني ره همراه با حواشي مراجع معظم تقلييد , تهران : نشر مشعر , 1380,ص 287.

(2). رساله اجوبه استفتائات , تهران: الهدي , 1381, س 599, ص 197.

با عرض سلام و ادب

اینکه امام علی(ع) بزرگترین اسوه صبر و شکیبایی هستند هیچ شک و شبهه ای در آن نیست.در اثبات این واقعیت همین بس که آن حضرت برای حفظ اسلام،25 سال مانند انسانی که خار در چشم و استخوان در گلو دارد بر غصب حق الهی اش صبر کرد.

درست است که در روایات و سیره عملی معصومین(ع) به فروبردن خشم و صبر کردن سفارش شده است،ولی این بدان معنا نیست که انسان در هر شرایطی و در مقابل هر کسی باید صبر کند و از حق خود دفاع نکند.خداوند در قرآن کریم می فرماید:

مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَماءُ بَيْنَهُمْ تَراهُمْ رُكَّعاً سُجَّداً يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً سيماهُمْ في‏ وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْراةِ وَ مَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوى‏ عَلى‏ سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَ أَجْراً عَظيماً.( الفتح / 29.)

محمّد (ص) فرستاده خداست و افرادى كه با او هستند در برابر كفّار سرسخت و شديد، و در ميان خود مهربانند پيوسته آن‌ها را در حال ركوع و سجود مى ‏بينى در حالى كه همواره فضل خدا و رضاى او را مى‏ طلبند نشانه آن‌ها در صورتشان از اثر سجده نمايان است اين وصف آنان در تورات و وصف آنان در انجيل است، همانند زراعتى كه جوانه ‏هاى خود را خارج ساخته، سپس به تقويت آن پرداخته تا محكم شده و بر پاى خود ايستاده است و بقدرى نموّ و رشد كرده كه زارعان را به شگفتى وا مى ‏دارد اين براى آن است كه كافران را به خشم آورد (ولى) كسانى از آن‌ها را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده ‏اند، خداوند وعده آمرزش و اجر عظيمى داده است.

با عرض سلام و ادب

اینکه امام علی(ع) هنگام شرکت در نماز جماعت خلفا،دست بسته نماز می خواندند یا خیر،برایمان مسلم نیست.در پست های قبل عرض کردیم که این عمل یعنی دست روی دست گذاشتن در نماز از زمان خلیفه دوم وارد نماز شده است.

در مورد دست روی دست گذاشتن هم نظر مراجع از جمله مقام معظم رهبری این است که در صورت ضرورت اشکالی ندارد.

نکته ای که شاید بیانش خالی از لطف نباشد این است که،این موضوع یعنی دست روی دست گذاشتن در نماز بین خود اهل سنت هم اختلافی است:

قرار دادن دست راست بر روی دست چپ در نماز (دست بسته نماز خواندن) از اموری است كه استحباب آن بین فقهای سه مذهب از مذاهب چهارگانة اهل سنّت مشهور است:

حنفی‌ها می‌گویند: روی هم گذاشتن دست‌ها در نماز، سنّت است و واجب نیست، و برای مرد بهتر است كه كف دست راستش را بر پشت دست چپ، زیر ناف قرار دهد، و زن دست‌ها را بر سینه‌اش بگذارد.

شافعی‌ها می‌گویند: گذاشتن دست روی یكدیگر، در نماز، برای مرد و زن سنّت است و بهتر است كه كف دست راست را بر پشت دست چپ زیر سینه و بالای ناف به سمت چپ قرار دهد.

حنبلی‌ها می‌گویند: گذاشتن دست‌ها روی هم، سنّت است و بهتر است كه كف دست راست را بر پشت دست چپ نهاده، زیر ناف قرار دهند.

فرقه مالكیّه بر خلاف سه مذهب فوق می‌گویند: آویختنِ دست‌ها در نمازهای واجب، مستحب است، قبل از مالكی‌ها نیز جماعتی همین قول را گفته‌اند كه از آن جمله‌اند: عبداللّه بن زبیر، سعید بن مسیّب، سعید بن جبیر، عطاء، ابن جریح، نخعی، حسن بصری، ابن سیرین و جماعتی از فقها.

از امام اوزاعی منقول است كه نمازگزار، بین آویختن دست‌ها یا روی هم قرار دادن آنها مخیر است.[1]

امّا مشهور بین شیعه امامیّه آن است كه قرار دادن دست‌ها روی یكدیگر در نماز، حرام، و موجب بطلان نماز است.

در مورد ائمه دیگر در حال حاضر مطلب مستندی نداریم.

پی نوشت:

[1] . محمّد جواد مغنیه: الفقه علی المذاهب الخمسه، ص 110، وملاحظه شود «رسالة مختصرة السدل» از دكتر عبدالحمید، ص 5.

پرسش:
آیا حضرت علی (ع) در زمان خلفا، در نماز جماعت شرکت می کردند؟در روایتی آمده است که خلفا قصد داشتند هنگام نماز آن حضرت را ترور کنند؟

پاسخ:
با عرض سلام و ادب
طبق برخی گزارشات تاریخی و روایی امام علی(ع) که برای حفظ اساس اسلام برای بازپسگیری حق الهی خود که غصب شده بود،سکوت اختیار کرده بودند،در نماز خلفا هم شرکت می کردند.اما طبق گزارشات و نقل های متعدد در نماز جماعت شرکت می کردند و لی نمازشان را بصورت فرادی می خواندند.
روى الطبرسى في الاحتجاج: وحضر المسجد وصلّى خلف أبي بكر : در مسجد حاضر مي‌شد و پشت أبي بكر مي‌ايستاد ؛ اما نماز را فرادي مي‌خواند.(1)
اما در مورد تصمیم به ترور امام علی(ع) در حین نماز جماعت،ماجرا اینگونه است:
مرحوم علامه طبرسی در کتاب احتجاج روایتی را از امام صادق علیه السلام آورده که خلاصه آن اینچنین است: بعد از آنکه فدک را از فاطمه زهرا سلام الله علیها گرفتند و سخن آنحضرت را مبنی بر اینکه فدک را رسول خدا به من بخشیده، نپذیرفتند،امیر المومنین به مسجد آمد و خطاب به ابوبکر در حالیکه مهاجرین و انصار دور او جمع شده بودند، فرمود:برای چه حق فاطمه(فدک)را که رسول خدا در حال حیات خویش به او بخشیده بود گرفتی ؟
ابوبکر گفت آن فیئ مسلمین است و اگر شاهد بر اینکه پیامبر آنرا برای فاطمه قرار داده نیاوری ، حقی در آن ندارد، سپس امیر المومنین با براهین منطقی و تمسک به آیات قرآن آنها را محکوم کردکه نتوانستند پاسخ دهند پس مردم به یکدیگر نگاه کردند و گفتند به خدا سوگند علی بن ابی طالب راست گفت.پس ازآن به منازلشان بازگشتند.
سپس ابوبکر ،عمر را به منزل خویش فراخواند و به او گفت آیا ندیدی در مجلس امروز علی چه کرد،به خدا اگر در مجلسی دیگر اینچنین صحبت کند کار ما را تباه خواهد کرد ،حال چه کنیم.عمر گفت عقیده من این است که دستور قتل او را بدهی!ابوبکر گفت چه کسی اینکار را می کند.عمر جواب داد خالد بن ولید.پس خالد را احضار کرده وبه او گفتند می خواهیم تو را به کار بزرگی مامور کنیم، خالد گفت هرچه بگوئید انجام می دهم اگرچه کشتن علی باشد! گفتند همین را می خواهیم ،گفت کی این کار را انجام دهم،ابوبکر گفت برای نماز به مسجد بیا ودر کنار علی بایست پس هنگامی که سلام نماز را دادم بلند شو و گردن او را بزن.

اسماء بنت عمیس که همسر ابوبکر بود سخن آنها را شنید پس به کنیز خود گفت برو و به علی این جمله(آیه)را بگو« إِنَّ الْمَلَأَ يَأْتَمِرُونَ بِكَ لِيَقْتُلُوكَ فَاخْرُجْ إِنِّي لَكَ مِنَ النَّاصِحِينَ »(قصص 20) آن کنیز پیام اسماء را به امام علی رساند آنحضرت به او فرمود به اسماء بگو خداوند مانع کار آنها می شود. سپس حضرت برای نماز آماده شدو به مسجد آمد و پشت سر ابوبکر به نماز ایستاد و خالد درحالیکه شمشیر همراه داشت کنار آنحضرت ایستاد،وقتی ابوبکر برای تشهد نشست به خاطر ترس از وقوع فتنه،ازآنچه گفته بود پشیمان شد وفکر می کرد چه کند و جرأت بر سلام نماز نداشت سپس خطاب به خالد گفت : یا خالد لا تفعلن ما امرتک (ای خالد آنچه را گفتم انجام مده) و السلام عیکم و رحمة الله و برکاته، ونماز را تمام کرد. پس از نماز امیرالمومنین به خالد گفت به چیزی تو را امر کرده بود؟ خالد گفت به زدن گردن تو ،حضرت فرمود: آیا انجام می دادی ؟ خالد گفت اگر قبل از سلام نماز نهی نمی کرد تو را می کشتم ، امام علی او را گرفت و به زمین کوبید ، پس مردم جمع شدند و حضرت را به قبر پیامبر صلی الله و علیه وآله قسم دادند که او را رها سازد و حضرت او را رها کرد.(2)

امام علی(ع) هنگام حضور در نماز جماعت خلفا،آیا دست بسته نماز می خواندند؟
اولاً این دست روی دست گذاشتن طبق نقل مشهور و معروف از زمان خلیفه دوم رسم شده بود.وقتي كه اسيران ايراني را نزد عمر بن خطاب آوردند, عمر بن خطاب آنها را دست بسته ديد و پرسيد: چرا چنين كرده ايد؟ گفتند: رسم ما ايرانيان اين است كه در برابر پادشاهانمان چنين مي ايستيم . عمر بن خطاب از اين حالت خوشش آمد و دستور داد از اين پس در نماز چنين بايستند و مردم هم مطابق دستور عمل كردند و به اين ترتيب , تكفير, سنت شد, (3).
ثانیاً این عمل در صورتی حرام و مبطل نماز است که به قصد جزئی از نماز بجا آورده شود.ولی اگر به این نیت نباشد،بلکه به قصد خاراندن دست باشد نماز را باطل نمی کند.
از مبطلات نماز آن است كه مثل بعض كسانى كه شیعه نیستند دستها را روى هم بگذارد.هرگاه براى ادب دستها را روى هم بگذارد،اگرچه مثل آنها نباشد،بنابر احتیاط واجـب بـایـد نـمـاز را دوبـاره بخواند،ولى اگر از روى فراموشى یا ناچارى یا براى كار دیگر مثل خاراندن دست ومانند آن دستها را روى هم بگذارد،اشكال ندارد.(4)

در صورت ضرورت و تقیه هم این عمل طبق نظر مراجع اشکالی ندارد که به چند مورد اشاره می کنیم:
س: در مكانهاى مشاركت و رفت و آمد با برادران اهل سنت، هنگام شركت در نمازهاى روزانه، در بعضى از موارد مانند آنان عمل مى ‏كنیم، مثل نماز بصورت تكتف و عدم رعایت وقت و سجده بر فرش، آیا این نمازها احتیاج به اعاده دارند؟
ج: اگر حفظ وحدت مقتضى انجام آن كارها باشد، نماز صحیح و مجزى است، حتى اگر سجده بر فرش و مانند آن باشد، ولى تكتف در نماز جایز نیست، مگر اینكه ضرورت آن را اقتضا كند.(5)
بنابراین اگر امام علی(ع) هم هنگام شرکت در نماز جماعت خلفا،دست بسته نماز می خواندند اگر ضرورت ایجاب می کرد که اشکال نداشت،حال آنکه انسان می تواند در همان حال هم قصد خاراندن پشت دست را کند.

اگر امام علی(ع) در نماز جماعت خلفا شرکت می کردند و دست روی دست می گذاشتند و نماز می خواندند،چرا فقهای امروزی چنین اجازه ای نمی دهند؟
با مراجعه به رساله های مراجع بزرگوار تقلید متوجه خواهیم شد که قریب به اتفاق آن بزرگواران شرکت در نماز برادران اهل سنت را جایز می دانند،هر چند در برخی قیود و شرایط با هم اختلافاتی دارند.
مرحوم امام (ره) مي فرمايند: در وقتي كه در مسجد الحرام يا مسجد النبي نماز جماعت منعقد شد مومنين نبايد از آنجا خارج شوند و بايد از جماعت تخلف نكنند و با ساير مسلمين به جماعت نماز بخوانند .
حضرت آيت الله گلپايگاني(ره) : نماز با عامه در حال ضرورت بي اشكال است و در غير حال ضرورت شركت در جماعت انان خوب است لكن با تمكن نماز را با شرايط كامل اعاده كند .
حضرت آيت الله بهجت(ره): اگر كار ضروري ندارد خارج نشود و خوب است شركت كند .
حضرت آيت الله صافي: نماز با عامه در حال ضرورت بي اشكال است و در غير حال ضرورت شركت در جماعات آنان اگر موجب تاليف قلوب آنها و دفع اتهام به شيعه باشد خوب است و اعاده آن لازم نيست اگر چه موافق احتياط است و خروج از مسجد در هنگام اقامه جماعات و يا ايستادن و شركت نكردن شايسته نيست بلي اگر ضرورتي ايجاب كند مانعي ندارد .
حضرت آيت الله خويي (ره) و تبريزي (ره) : اين نماز مجزي است در صورتي كه قرائت حمد و سوره را خود براي خود آهسته انجام دهد و در نماز جمعه بعد از فراغ از آن با آنها نماز ظهر را اعاده كند.
حضرت آيت الله سيستاني : جايز است كه نماز پشت سر آنها خوانده شود ولي بايد اگر ماموم مي تواند به صورت آهسته براي خود قرائت كند و الا در ذهن و نفس خود بخواند و اگر نماز جمعه باشد بعد از آن ظهر را بخواند .
حضرت آيت الله شبيري زنجاني: حجاج محترم بايد از هر كاري كه سبب وهن شيعه مي باشد جدا خودداري كنند و بسيار مناسب است كه در نماز جماعت اهل سنت شركت كنند ولي در شرايط كنوني مي بايست آن را اعاده كنند.(6)

مقام معظم رهبري نيز نماز جماعت پشت سر اهل تسنن را جايز و صحيح مي دانند. (7)
در مورد دست روی دست گذاشتن هم نظر مراجع از جمله مقام معظم رهبری این است که در صورت ضرورت اشکالی ندارد.
نکته ای که شاید بیانش خالی از لطف نباشد این است که،این موضوع یعنی دست روی دست گذاشتن در نماز بین خود اهل سنت هم اختلافی است:
قرار دادن دست راست بر روی دست چپ در نماز (دست بسته نماز خواندن) از اموری است كه استحباب آن بین فقهای سه مذهب از مذاهب چهارگانة اهل سنّت مشهور است:
حنفی‌ها می‌گویند: روی هم گذاشتن دست‌ها در نماز، سنّت است و واجب نیست، و برای مرد بهتر است كه كف دست راستش را بر پشت دست چپ، زیر ناف قرار دهد، و زن دست‌ها را بر سینه‌اش بگذارد.
شافعی‌ها می‌گویند: گذاشتن دست روی یكدیگر، در نماز، برای مرد و زن سنّت است و بهتر است كه كف دست راست را بر پشت دست چپ زیر سینه و بالای ناف به سمت چپ قرار دهد.
حنبلی‌ها می‌گویند: گذاشتن دست‌ها روی هم، سنّت است و بهتر است كه كف دست راست را بر پشت دست چپ نهاده، زیر ناف قرار دهند.
فرقه مالكیّه بر خلاف سه مذهب فوق می‌گویند: آویختنِ دست‌ها در نمازهای واجب، مستحب است، قبل از مالكی‌ها نیز جماعتی همین قول را گفته‌اند كه از آن جمله‌اند: عبداللّه بن زبیر، سعید بن مسیّب، سعید بن جبیر، عطاء، ابن جریح، نخعی، حسن بصری، ابن سیرین و جماعتی از فقها.
از امام اوزاعی منقول است كه نمازگزار، بین آویختن دست‌ها یا روی هم قرار دادن آنها مخیر است.(8)

امّا مشهور بین شیعه امامیّه آن است كه قرار دادن دست‌ها روی یكدیگر در نماز، حرام، و موجب بطلان نماز است.

پی نوشت:
(1).طبرسی،الاحتجاج، ج1ص126، مجلسی، بحار الأنوار،ج29ص 127 ح 27، سيد هاشم البحراني، مدينة المعاجز،ج3ص152.
(2)الاحتجاج ج‏1ص90. شیخ صدوق، علل الشرایع ج1ص93 . مجلسی، بحاارالانوار ج28ص305.
(3). سید ابوالقاسم خوئی، مستند العروه،مؤسّسه احیاء آثار الامام الخوئی، ج 4 ص 445 - الشيخ محمد حسن النجفي الجواهري،جواهر الکلام، ج 11 ص 19.

(4). توضیح المسائل آیت الله صافی، مسئله 1139. توضیح المسائل آیت الله سیستانی، مسئله 1138.
(5). استفتائات آیت الله خامنه ای،سؤال 601.
(6). منتخب مناسك حج مطابق با فتاواي حضرت آيت الله العظمي امام خميني ره همراه با حواشي مراجع معظم تقلييد , تهران : نشر مشعر , 1380,ص 287.
(7). آیت الله خامنه ای،رساله اجوبه استفتائات , تهران: الهدي , 1381, س 599, ص 197.
(8) . محمّد جواد مغنیه: الفقه علی المذاهب الخمسه، ص 110، وملاحظه شود «رسالة مختصرة السدل» از دكتر عبدالحمید، ص 5.