مخالفت با کلام از سوی علما و فقها

کارشناس بحث: استاد صدیق

باسلام
با توجه به اینکه علم کلام به دنبال اثبات و دفاع از عقائد دینی بوده است، با وجود اینکه در بین اهل حدیث مخالفتهایی با شیوه استدلالی علم کلام میشده، اما در میان علما و فقهای شیعه خصوصا در سده های اخیر، مخالف معروفی نداشته است.
اگر هم مخالفتی از سوی علمای شیعه بوده، مخالفت برخی از ایشان با فلسفه و عرفان بوده است نه علم کلام.
البته احادیثی نیز از ائمه معصومین علیهم السلام بیان شده است که آن هم برخی از مسائل یا شیوه های کلامی آن دوره بوده است.
مثلا مخالفت با ورود شیعیان در مناقشات بی ثمر کلامی آن زمان همچون بحث خلق قرآن و نیز تفکر در برخی مباحثی که فهم آن برای انسان ممکن نیست همانند تفکر در قضا و قدر و ذات خداوند:
«اِیّاكُمْ وَالْكَلاَم فِی الله، تَكَلَّموا فی عَظَمتِه وَلا تَكلَّمُوا فِیه فَاِنَّ الْكَلامَ ‍فِی اللهِ لا یَزْداد اِلاّ تِیهاً»[1]
و نیز جدل و منازعه و خصومت که شیوه برخی از کلامیون اهل سنت دوره ائمه بوده است و استناد به اراء و اقوال نادرست آنان توسط شیعیان:
«ایّاكَ وَاَصْحابَ الْخُصُوماتِ وَالْكَذّابین عَلَینا فَاِنَّهُم تَركُوا ما اُمِروا بِعِلْمِه وَ تَكَلَّفُوا عِلْمَ السَّماءِ»[2]

[1] . الأمالي، ابن بابويه، محمد بن على‏، كتابچى‏،تهران‏، 1376 ش‏، چاپ ششم‏ ، ص: 418
[2] . التوحيد، ابن بابويه، محمد بن على، جامعه مدرسين‏، قم، 1398 ق‏،چاپ اول‏،ص: 459

[=microsoft sans serif]بنده استقرایی نداشته ام.
اما همانطور که عرض شد، عمده مخالفین علم کلام خصوصا طرح مباحث عقلی در آن از سوی اهل حدیث در میان ا هل سنت و نیز اخباری های شیعی بوده است. این افراد با هر گونه بحث عقلی در علوم اسلامی مخالفت می کردند.
حال این بحث عقلی در ضمن کلام باشد یا منطق یا فلسفه و یا حتی مباحث اصول فقه.
در آدرس زیر مطالب مفیدی در مورد تاریخچه مخالفت با علم کلام و منطق آورده شده است:
http://pajoohesh.howzehtehran.com/Files/mahfel.php?idVeiw=1523&level=4&subid=1523