در طول تاریخ مذهب ها و حکومت های مختلف چطوری نماز جمعه می خوندند؟
تبهای اولیه
سلام
سوال اینجاست که نماز جمعه محل تلاقی مذهب و سیاست است
این مراسم دینی آیا همیشه با جدیت پی گیری می شده؟
چطور بر گذار می کردند؟
آیا همه ی مردم حق شرکت داشتند و یا نماز اشراف و فقرا جدا بوده؟
آیا به همین شکل ما می خوندن؟
آیا زن ها هم حق مشارکت داشتن؟ و...
ببخشید سوالا زیاد شد!
سوال اینجاست که نماز جمعه محل تلاقی مذهب و سیاست است
این مراسم دینی آیا همیشه با جدیت پی گیری می شده؟
تاریخچه نماز جمعه در طول تاریخ اسلام با فراز ونشیبهایی همراه بوده است .اولین نماز جمعه در مدینه قبل از هجرت پیامبر صلی الله علیه واله وسلم توسط مصعب بن عمیر برگزار شد(1) البته بعضی از گزارشات از اقامه نماز جمعه اول توسط اسعد بن زراره خبر می دهند(2)
پس از آن همواره نماز جمعه در مدینه به امامت پیامبرصلی الله علیه واله وسلم بر قرار بوده است(3) بعد از مدینه اولین جایی که نماز جمعه اقامه شد روستای عبدالقیس در بحرین بوده است(4)پس از عصر نبوی بر اساس گزارشهای تاریخی، اقامه نماز جمعه در دوره خلفای نخستین و نیز در دوره حکومت حضرت علی و امام حسن علیهماالسلام متداول بود.(5)
در دوران امویان وعباسیان و حکومت عثمانیان نماز جمعهرا خلفا یا کارگزاران آنها اقامه می کردند که با خطبه خواندن به نام خلیفه وقت یا دعاکردن برای او همراه بود(6) و این حاکی از سیاسی بودن آن است.
البته شهر های شیعه نشین بعضا خود اقامه نماز جماعت می کردند مثل شهر قم (7)
1.سلیمان بن احمد طبرانی، المعجمالکبیر، ج ۱۷، ص ۲۶۷، چاپ حمدی عبدالمجید سلفی، چاپ افست بیروت ۱۴۰۴ـ ـ۱۴۰.
2.ابن ماجه، سنن ابن ماجه، ج ۱، ص ۳۴۴، استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱.
4.علی بن ابراهیم حلبی، السیرة الحلبیة، ج ۲، ص ۵۹، بیروت) ۱۳۲۰ (، چاپ افست) بی تا (.
5.طبری، تاریخ طبری، ج۳، ص ۲۷۴۰.ابن کثیر، البدایة و النهایة، ج ۴، جزء ۷، ص ۱۸۹، چاپ احمد ابوملحم و دیگران، بیروت ج ۴،) ۱۴۰۵/۱۹۸۵ (، ج ۵ و ۶، ۱۴۰۷/۱۹۸۷.محمدباقر محمودی، نهجالسعادة فی مستدرک نهجالبلاغة، ج ۱، ص ۴۲۷، بیروت، ج ۱،) بی تا (، ج ۲، ۱۳۹۶/۱۹۷۶، ج ۳، ۱۳۹۷/۱۹۷۷.
6.یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۲۸۵.محمد بک فرید، تاریخالدولة العلیة العثمانیة، ج۱، ص ۱۱۸، چاپ احسان حقی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
7.رسول جعفریان، نماز جمعه: زمینههای تاریخی و آگاهیهای کتابشناسی، ج۱، ص ۲۳ـ ۲۵،) تهران (۱۳۷۲ ش.
ادامه دارد
در ایران نیز از دوره حکومت صفویه ، اقامه نماز جمعه بهتدریج گسترش یافت.
علت این امر از یک سو انتقاد حکومت عثمانی از شیعیان به سبب برگزار نکردن نماز جمعه و از سوی دیگر تلاش علمای شیعی بوده است(1)
شاه طهماسب اول به توصیه محقق کرکی برای هر شهری امام جمعه انتخاب کرد(2)
در دوره قاجار نیز امام جمعه منصب حکومتی بود (3)
در دوره پهلوی امامان جمعه، بهویژه در شهرهایی مانند تهران، چون ارتباط رسمی با حکومت داشتند، غالباً از مقبولیت مردمی برخوردار نبودند و اقامه نماز جمعه نیز چندان رونق نداشت. (4) البته در بعضی از شهرها مانند قم نماز جمعه توسط علمای بزرگ اقامه می شد و با استقبال عمومی همراه بود
1.رسول جعفریان، نماز جمعه: زمینههای تاریخی و آگاهیهای کتابشناسی، ج۱، ص ۲۶ـ۲۷،) تهران (۱۳۷۲ ش.
2.کاظم جابری، صلاة الجمعه: تاریخیاً و فقهیاً، ج۱، ص۵۰ـ۵۱، قم ۱۳۷۶ ش.
3.حسینعلی منتظری، البدر الزاهر فی صلاة الجمعة و المسافر، ج۱، ص ۷، تقریرات درس آیة اللّه بروجردی، قم ۱۳۶۲ ش.
4.محمد یزدی، «وظایف روحانیت»، ص ۸۴، در نقش روحانیت در نظام اسلامی: گزارشی از دوازدهمین گردهمایی سراسری ائمهی جمعه،) تهران (: شورای سیاستگذاری ائمه جمعه، ۱۳۷۵ ش.
آیا همه ی مردم حق شرکت داشتند و یا نماز اشراف و فقرا جدا بوده؟
در بعضی از موارد چون مردم مخصوصا زمان قاچار و پهلوی چون استقبال کمرنگ بوده است
آیا به همین شکل ما می خوندن؟
اگر منظورتان از نظر فقهی است ولی به هر حال هر زمان با توجه به شرایط زمان ، امام جعمه و .... حضور اقشار مردم متفاوت بوده است
آیا زن ها هم حق مشارکت داشتن؟
منعی برای شرکت زنان در نماز جمعه نیست
آیا شده نماز جمعه را شیعه و سنی در یک مکان و با یک امام برگزار کنند؟
آیا سیاسی بودن نماز جمعه رعایت می شده؟
آیا مثل الآن، ائمه ی جمعه از طرف یکی از مراجع تقلید انتخاب می شدن و یا از طرف حکومت؟
سابقه داشته نماز جمعه بر روی حکومتی تاثیر بگذاره؟
آیا شده نماز جمعه را شیعه و سنی در یک مکان و با یک امام برگزار کنند؟
منظور در چه زمانی است؟
الان وقتی بعضی از اهل تسنن به ایران می آیند در نماز جمعه شرکت می کنند و متقابلا بعضی ازشیعیان که به کشورهای اهل سنت می روند در نماز جمعه آنان حاضر می شوند
آیا سیاسی بودن نماز جمعه رعایت می شده؟
در بعضی موارد نه ؟ چون حکومتها مانع می شدند
آیا مثل الآن، ائمه ی جمعه از طرف یکی از مراجع تقلید انتخاب می شدن و یا از طرف حکومت؟
بیشتر از طرف حکومت