آیا دوران حیض منزلت زن رو زیر سوال نمیبره؟

کارشناس بحث: استاد هادی

با سلام و عرض ادب

همان طور که نماز خواندن در ایام پاکی دستور خداوند سبحان است نماز نخواندن بانوان در ایام حیض نیز اطاعت از امر خداست در فرهنگ قرآن کریم نیز اطاعت پذیری از خدا و رسولش بالاترین عبادت ها محسوب می شود، لذا هر کسی اطاعت پذیری محض از شرع مقدس اسلام داشته باشد مقرب عند الله است.
از دیدگاه قرآن کریم ایام عادت برای زنان بیماری است؛ «يسئلونك عن المحيض قل هو اذي فاعتزلوا النساء في المحيض»(بقره 222) از تو درباره حيض سؤال مي كنند بگو نوعي بيماري است، در حال اين بيماري با زنان نزديكي نكنيد.
همانند دو گروه از مرداني را مي ماند كه وظايفي متفاوت دارند، يكي به روزه داري، شركت در جهاد، پرداخت زكات و انفاق به محرومين موظف است و ديگري به دليل بيماري و ناداري از آن معاف مي باشد، آيا مي توان گفت كه گروه دوم از دست يابي به كمال معنوي محروم اند؟
در این جا نیز خانم حائص به دلیل بیماری از خواندن نماز معاف می باشد به همین جهت است که به شأن و منزلت بانوان خدشه ای وارد نمی شود .
درثانی خونريزي ماهانه زنان زمينه ساز بارداري است،‌ كه به واسطه بارداري، زايمان و شيردهي، زنان از ارزش و مقام والايی برخوردار مي گردند، پيامبر(ص) در روايتي فرمودند: «اجر زنان باردار چون مجاهد في سبيل الله است. زايمان زنان موجب آمرزش گناهان آنان مي گردد و شيردهي بانوان ثواب آزاد كردن مكرر بنده در راه خدا را دارد.»( علامه مجلسي، بحارالانوار، ج 100، ص 235)
ثالثا: به زنان حائص توصیه شده است در مواقع نماز سجاده نماز را در مصلّای خود پهن کرده ذکر خدا را بگویند، ذکر خدا در مواقع نماز جبران نماز است . شبيه اين جبران عبادت در توصيه پيامبر(ص) نيز وجود دارد:
ابوسعيد خدري گويد به پيامبر(ص) گفتم:‌«اگر كسي به جهت بيماري و يا ضعف و يا زني به واسطه حيض نتوانست روزه مستحبي ماه رجب به جا آورد چگونه مي تواند اجر و ثواب روزه اين ماه را به دست آورد؟ پيامبر(ص) فرمودند: به ازاء هر روز به فقيري صدقه دهد، به خدا قسم كه اگر چنين كند به تمام ثوبي كه براي روزه دار ماه رجب گفته ام مي رسد و چه بسا بيش از آن مستوجب ثواب گردد»(علامه مجلسي، بحارالانوار، ج 94، ص 31)
پهن کردن سجاده در مواقع نماز و ذکر خدا گفتن جبران عبادت محسوب شده و ان شاء الله ثواب کامل نماز را خواهد داشت لذا زنان با اطاعت پذیری خود از فیض اطاعت الهی محروم نمی مانند.

با سلام و احترام

استاد گرامی فرموده بودید معافیت بانوان در این ایام همانند گروهی از مردان را مي ماند كه مثلا به دليل بيماري و ناداري از عباداتی معاف مي باشد، اما در این مثال دلیل معافیت از عبادت دقیقا عدم استطاعت در آن موضوع بوده مثلا بیماری که به دلیل ضعف توان روزه داری و جهاد ندارد... یا فقیری که به دلیل ناتوانی مالی از پرداخت زکات مستثنی می شود . در حالی که ایام حیض به طور عمومی برای بانوان این چنین نیست و حداقل اقامه نمازی که هیچ گاه از مسلمان سلب نمی شود ( به جز در این موارد) برای او امکان پذیر هست!
آیا به نظر نمی رسد دلیل روحی و مهم تری دیگری داشته باشد ؟
آیا می توان پذیرفت ثواب سایر اعمال جای برترین عبادت - نماز- را خواهد گرفت ؟ آیا واقعا چنین تعالی علی السویه برای خانم ها همپای مردان پیش می آید !؟

با سلام و عرض ادب

ضمن تشکر از مطالبی که بیان فرمودید؛ تذکری را که لازم بود در پست قبلی داده شود در این جا عرض می کنم؛ اینکه حکمت و فلسفه احکام الهی عندالله چیست برای ما مجهول است؛ مگر اینکه روایتی در رابطه با حکمت احکام بیان شود، در این مورد علی الظاهر علمای اسلامی به روایت صریحی در این رابطه برخورد نکرده اند لذا حکمت هایی که بیان می شود در حقیقت برداشت های علمای اسلامی از این مسئله هست، اما اینکه حکمتی که بیان می شود آیا واقعا مطابق با حکمت حقیقی است یا نه معلوم نیست.
هم اکنون نکته ای در رابطه با یکی از حکمت های این امر به ذهن قاصر بنده رسید؛ این نکته را خدمت شما بزرگوار عرض می کنم انشاء الله مفید واقع می شود:
شرط ورود به نماز داشتن غسل تیمم و وضو است؛ همچنانکه اگر کسی غسل واجب(مثلا جنابت) به گردنش باشد، نمی تواند با حالت جنب نماز بخواند خانم حائض نیز چون غسل واجب بر گردنش هست و فاقد طهارت روحی است، اسلام اجازه خواندن نماز را نمی دهد چون حاضر شدن در پیشگاه الهی طهارت جسمی و روحی لازم دارد که انسان جنب یا حائض فاقد این طهارت می باشد لذا نماز خواندن برای وی نه تنها واجب نیست بلکه حرام است. بخاطر همین نکته است که در هیچ شرایطی غسل از انسان ساقط نمی شود و برای اقامه نماز لازم است انسان به هر نحوی که ممکن است طهارت داشته باشد اگر غسل امکان پذیر نبود بایستی تیمم کند.

از ظاهر روایتی که در پست قبل اشاره شد می توان این نتیجه را گرفت که ثواب ذکر خدا گفتن خانم حائض در اوقات نماز با ثواب خود نماز برابری می کند:
ابوسعيد خدري گويد به پيامبر(ص) گفتم:‌«اگر كسي به جهت بيماري و يا ضعف و يا زني به واسطه حيض نتوانست روزه مستحبي ماه رجب به جا آورد چگونه مي تواند اجر و ثواب روزه اين ماه را به دست آورد؟ پيامبر(ص) فرمودند: به ازاء هر روز به فقيري صدقه دهد، به خدا قسم كه اگر چنين كند به تمام ثوابي كه براي روزه دار ماه رجب گفته ام مي رسد و چه بسا بيش از آن مستوجب ثواب گردد»(علامه مجلسي، بحارالانوار، ج 94، ص 31)

اما اینکه چگونه می توان ثواب نماز را بدست آورد امام صادق علیه السلام در روایتی فرمودند:
«يَنْبَغِي لِلْحَائِضِ أَنْ تَتَوَضَّأَ عِنْدَ وَقْتِ كُلِّ صَلَاةٍ ثُمَّ تَسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةَ وَ تَذْكُرَ اللَّهَ مِقْدَارَ مَا كَانَتْ تُصَلِّي‏» (کافی ج 3 ص 101) وضو بگیرد و اوقات نماز در مصلای خود رو به قبله بنشیند و ذکر بگوید به اندازه ای که نمازش طول می کشد.
گفته اند بالاخره یک زن در وقت حیض عابده باشد.
نکته ای که باز به ذهن حقیر می رسد این هست که اگر این اعمال با نماز برابری نکند لازمه اش این هست که هیچ یک از بانوان قدرت بر سیر و سلوک نداشته باشند چون از لوازم سیر و سلوک عدم قطع ارتباط با خداست؛ اگر قرار باشد هر ماه 7 روز ارتباط انسان با خدا قطع شود سیر و سلوکی اتفاق نخواهد افتاد ، در حالی که چه بسیار بانوانی که به مقامات عالی عرفای رسیده اند.

همچنان که فقها فرموده اند این حالت برای بانوان «حدث» است، که به غیر از طریق غسل کردن «حدث» برطرف نمی شود و تا زمانی که «حدث» باقی است اقامه نماز حرام است؛ اما مفهومش این نیست که بانوان ارتباطشان با خدا به کلی قطع باشد چون با حکمت الهی سازگاری ندارد که بانوان در مقطعی از زمان ارتباط معنوی با خدا نداشته باشند .

بسم الله الرحمن الرحیم

با تشکر از استاد هادی بزرگوار

من جایی شنیده ام علاوه بر فرمایشات شما خانم ها از اونجایی که حدودا شش سال زودتر نماز و روزه رو شروع می کنن جبران این ایام هست.

این طور باشد مسافری که نماز 4 رکعتی را 2 رکعتی میخواند منزلتش پایین تر از کسی است که نمازش را کامل خوانده!!!!....

با سلام و تشکر از تذکر خوب شما

بله همین طور است؛ با توجه به اینکه خانم ها زودتر از آقایان به سن تکلیف می رسند نماز و روزه ای که از آن ها در این ایام فوت می شود، جبران می گردد .

با سلام و عرض ادب

حکمت احکام الهی برای ما معلوم نیست؛ مگر اینکه آیه و یا روایتی حکمت حکمی از احکام را بیان کرده و ما از حکمت آن باخبر شویم، این نیز یکی از احکامی است که در روایات حکمتش بیان شده است:

فضل بن شاذان مي گويد: به امام رضا عليه السلام عرض كردم: چرا زن حائض روزه را قضاء مي كند، ولي نماز را قضاء نمي كند؟ امام عليه السلام فرمود: چند تا علت دارد:
1ـ قضاي روزه براي زن مانع از خدمت به خودش و شوهرش و از كارهاي خانه، و از قيام به كارهايش، و از اداره زندگيش نمي شود، اما نماز از همه امور مذكوره مانع مي شود، به علت اينكه نماز در شبانه روز چند مرتبه خوانده مي شود. براي انجام امور مذكوره وقت پيدا نمي كند، اما روزه اينطور نيست.
2ـ در نماز زحمت و مشقت زياد است و اعضاء و اركان بدن مشغول به آن هستند، اما در روزه گرفتن، اركان و اعضاء بدن مشغول به چيزي نيست، فقط امساك، از خوردن و آشاميدن است.
3ـ در شبانه روز هيچ وقت جديدي بر او نمي آيد مگر اينكه بر او نماز جديد واجب مي شود، هم در وقت شب و هم در وقت روز، اما روزه اين طور نيست كه هر وقت روز جديد آمد روزه گرفتن بر او واجب باشد.( الحرّ العاملي، محمد بن حسن، وسائل الشيعه، تهران، مكتبة الاسلاميه، چاپ پنجم، ج 2، ص 590، ح

مرحوم شیخ صدوق در این رابطه می فرمایند:
«روزه مانع نمى‏‌شود از این‌ که زن خدمت خود و شوهر نموده، خانه‌‏اش را اصلاح کرده، به امور خود پرداخته و مشغول فراهم کردن معیشت باشد، ولى نماز از تمام این امور ممانعت مى‌‏کند؛ زیرا نماز در روز و شب چند مرتبه تکرار مى‌‏شود؛ لذا به ملاحظه اشتغالاتى که براى زن هست قضای نمازها بر او بسیار مشکل است، در حالى‌که روزه این‌طور نیست». (شیخ صدوق، علل الشرائع، ج ‏1، ص 271)

لینک زیر را هم ملاحظه بفرمایید:

http://www.pasokhgoo.ir/node/26395