جمع بندی کریم و کریمه اهل بیت علیهم السلام

کارشناس بحث: استاد مجید

معرفی منابع، جهت مطالعه بیشتر:

۱٫ تحلیلی از زندگانی سیاسی امام حسن مجتبی علیه السّلام ترجمه کتاب «الحیاة السیاسیة للإمام الحسن علیه السلام» ، علامه سیّد جعفر مرتضی عاملی، مترجم محمّد سپهری.

۲٫ امام حسن (علیه السّلام) الگوی زندگی، حبیب الله احمدی.

۳٫ حسن کیست، فضل الله کمپانی.

۴٫ الارشاد، شیخ مفید، ترجمه رسول محلاتی.

۵٫ حقایق پنهان، احمد زمانی.

1. زمانی، احمد، حقایق پنهان، نشر دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اوّل، سال ۱۳۷۵، ص ۲۶۸٫

2. قمی، شیخ عباس، منتهی الآمال، انتشارات هجرت، چاپ هشتم، ۱۳۷۴، قم، ج۱، ص ۴۱۷ ـ پیشوایی، مهدی، سیره ی پیشوایان، نشر مؤسسة تحقیقاتی امام صادق، چاپ دوّم، ۱۳۷۴، ص ۹۰٫

3. مجلسی، محمد باقر، جلاء العیون، نشر انتشارات علمیه اسلامیه، ص ۲۴۱٫

4. قمی، شیخ عباس، منتهی الآمال، پیشین، ص ۴۱۸٫

5. قرشی، باقر شریف، زندگانی امام حسن ـ علیه السّلام ـ ، ترجمه ی فخر الدین حجازی، تهران: نشر بعثت، چاپ اوّل، ۱۳۷۶، ص

امّا درمورد حضرت فاطمه معصومه ـ سلام الله علیها
حضرت معصومه «کریمه اهل بیت» ـ علیهم السلام ـ ، دختر امام هفتم حضرت موسی بن جعفر ـ علیه السلام ـ می باشد. امام موسی بن جعفر ـ علیه السلام ـ دختران زیادی داشته است. علمای شیعه حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ را افضل از سایر دختران آن حضرت می دانند. به عنوان نمونه «شیخ عباس قمی» در منتهی الآمال می نویسد: «... بر حسب آنچه به مارسیده افضل آنها،(1) سیده جلیله معظّمه فاطمه بنت امام موسی ـ علیه السلام ـ معروف به حضرت معصومه است.»(2)
حضرت فاطمه دختر امام موسی بن جعفر ـ علیه السلام ـ دارای القاب زیادی می باشد.(3) دو لقب مشهور آن حضرت «معصومه» و «کریمه اهل بیت» می باشد. در رابطه با لقب «کریمه اهل بیت» در کتاب «در حریم حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ» اینگونه آمده است که: «در ایام محبوس بودن پدر بزرگوارش. حضرت موسی بن جعفر ـ علیه السلام ـ و در روزگار مسافرت برادرش حضرت رضا ـ علیه السلام ـ ، در دفاع از حریم ولایت و پاسداری از خط امامت، آنچنان نقش مؤثری ایفا نمود که به «شفیعه روز محشر» و «کریمه اهل بیت پیامبر» اشتهار یافت.»(4) و در کتاب «فروغی از کوثر»، ذیل عنوان «کریمه اهل بیت» آمده است که: «اولیاء الهی منشاء کرامات و عنایاتی بوده اند که آثار یک عمر اخلاص و وارستگی آنهاست. از دیر زمان، آستانِ قدس فاطمی منشاء هزاران کرامت و عنایت ربّانی بوده است...»(5)
امّا به نظر می رسد، شهرت این لقب برای حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ به واسطه رؤیای صادقه ای است که از مرحوم آیت الله سیدمحمود مرعشی نجفی (ره) نقل شده است. داستان به این صورت است که: «مرحوم سیدمحمود مرعشی نجفی متوفای 1328 هـ بسیار علاقه مند بود که به هر طریقی شده، محل قبر شریف حضرت صدیقه طاهر ـ سلام الله علیها ـ را بدست آورد، برای این مقصود، ختم مجرّبی انتخاب کرده، چهل شب به آن مداومت نمود تا شاید خداوند به طریقی او را از محل قبر شریف حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ آگاه فرماید. شب چهلم بعد از انجام ختم و توسل فراوان استراحت کرده در عالم رؤیا به محضر مقدس حضرت باقر یا حضر صادق ـ علیهما السلام ـ مشرف شد.(6)
امام ـ علیه السلام ـ به ایشان فرمود: «علیک بکریمة اهل البیت» «به دامن کریمه اهل بیت چنگ بزن» ایشان به تصور اینکه منظور امام ـ علیه السلام ـ از «کریمه اهل بیت» حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ است، عرضه داشت: «بلی قربانت گردم من نیز این ختم را برای همین گرفتم که محل قبر شریف آن حضرت را به صورت دقیق تر بدانم و به زیارتش مشرف شوم. امام ـ علیه السلام ـ فرمودند: «منظور من قبر شریف حضرت معصومه در قم است.» مرحوم آیت الله سیدمحمود مرعشی نجفی هنگامی که از خواب برخاست تصمیم گرفت که رخت سفر ببندد و به قصد زیارت حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ رهسپار ایران شود.»(7) این جریان در کتاب «کریمه اهل بیت» نقل شده است مؤلف بعد از نقل این جریان در پاورقی کتابش اضافه می کند که: «این داستان را مرحوم آیت الله مرعشی(8) چندین بار در ملاقتهای اینجانب با ایشان از پدر بزرگوارشان نقل کردند و حقیر آن را بدون هیچ گونه تصرفی در اینجا آوردم.»(9)
این داستان در کتاب «حرم فاطمیون»(10) و همچنین در کتاب «حضرت معصومه، فاطمه دوم»(11) با اقتباس از کتاب «کریمه اهل بیت ـ علیهم السلام ـ» هم نقل شده است. آقای محمدی اشتهاردی بعد از نقل این داستان می نویسد: «اقتباس، از کتاب ارزشمند «کریمه اهل بیت ـ علیهم السلام ـ» صفحه 43-45»، سپس آقای محمدی اشتهاردی ادامه می دهد «ماجرای فوق را مرحوم آیت الله سید شهاب الدین مرعشی به طور مکرر برای افراد مختلف نقل کرده است. یکی از شاگردان آیت الله نجفی می گفت: ایشان در درس خود می فرمود: علت آمدن من به قم، همین مطلب بود.»(12) و در مورد رؤیای مذکور ایشان می نویسد: «با توجه به اینکه مرجع تقلیدی این رؤیا را از پدر مجتهدش نقل می کند و خواب دیدن امام معصوم ـ علیه السلام ـ ، دلیل بر صدق آن خواب است.»(13)
در پایان می توان نتیجه گرفت که شهرت لقب «کریمه اهل بیت» برای حضرت فاطمه ـ سلام الله علیها ـ بعد از رؤیای صادقه ای است که مرحوم آیت الله سیدمحمود مرعشی نجفی آن را نقل کرده است. انشاءالله خداوند توفیق زیارت، همراه با معرفت این بانوی بزرگوار را به همه عاشقان عنایت فرماید.

پاورقی:

1. دختران امام موسی بن جعفر ـ علیه السلام ـ .
2. قمی، عباس، منتهی الامال، قم، انتشارات هجرت، چاپ پنجم، 1412 هـ ، ج2، ص 430.
3. در کتاب «انوار المشعشعین» به غیر از دو لقب «معصومه» و «کریمه اهل بیت» ده لقب دیگر در زیارتنامه ای، برای حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ نقل شده است. مراجعه شود به کتاب: مهدی پور، علی اکبر، کریمه اهل بیت، قم، نشر حاذق، چاپ اول، 1374، به نقل از انوار المشعشعین، ج 1، ص 211.
4. مهدی پور، علی اکبر، در حریم حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ ، انتشارات رسالت، چاپ دوم، 1417 هـ ، ص 11.
5. محمدبیگی، الیاس، فروغی از کوثر، قم، انتشارات زائر، چاپ دوم، 1379، ص 43.
6. مؤلف می نویسد: این تردید از مرعشی نجفی است مراجعه شود به مهدی پور، علی اکبر، کریمه اهل بیت، قم، نشر حاذق، چاپ اول، 1374، ص 43.
7. مهدی پور، علی اکبر، کریمه اهل بیت ـ علیها السلام ـ ، قم، نشر حاذق، چاپ 1، 1374، ص43.
8. مرعشی نجفی، سیدشهاب الدین، که در کتابخانه بی نظیرش در قم مدفون می باشد.
9. مهدی پور، علی اکبر، پیشین، ص45.
10. شهاب، محمدعلی و باقری، حسن، حرم فاطمیون، قم، نشر نذیر، چاپ اول، 1381، ص40.
11. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت معصومه فاطمه دوم، قم، انتشارات علاقه، چاپ اول، 1375، ص138.
12. همان، ص140،
13. همان، ص141.