جمع بندی کفر در لحظه مرگ؛ پس از یک عمر عبادت

سوال:
آیا هنگام مرگ در دل انسان شک و تردید می افتد؟چه کنیم که مسلمان و شیعه از دنیا برویم؟

پاسخ:
خداوند میفرماید: « قل إن الموت الذی تفرّون منه فإنّه ملاقیکم ثم تردّون إلی عالم الغیب والشهادة فینبئُکم بما کنتم تعملون » ^۱
بگو: «آن مرگی که از آن می گریزید ، قطعاً به سر وقت شما می آید آن گاه به سوی دانای نهان و آشکار بازگردانیده خواهید شد ، و به آنچه [ در روی زمین ] می کردید ،آگاهتان خواهد کرد.»

لحظه قبض روح یعنی لحظه جدا شدن لحظه رفتن لحظه سفر کردن به سرای دیگر و زندگی جدید یعنی ازقالب جسم خارج شدن و در قالب مثالی قرار گرفتن یعنی مشاهده اسرار نهفته، یعنی لحظه سخت جان دادن که برای مؤمن شیرین و گوارا است و برای کافرسخت و جانکاه.

شخصی از امام سجاد (علیه السلام) پرسید: مرگ چیست؟ حضرت فرمود: «للمؤمن کنزع ثیاب و سخة قمله و فک قیود و اغلال ثقیله و للکافر کخلع ثیاب فاخره والنقل عن منازل انسیه والاستبدال باوسخ الثیاب" ^۲ برای مؤمن مانندکندن لباس چرکین و پر ازحشرات وگشودن بندها و زنجیرهای سنگین، و برای کافر مانند کندن لباس فاخر و انتقال از منزلهای مورد علاقه و تبدیل آن به چرک ترین و خشن ترین لباسها.

ایمان در هنگام مرگ وقبض روح بی اثر است
تا زمانی که انسان اختیار دارد و در دنیا زندگی می کند راه توبه وبازگشت باز است وایمان موثر می باشد ، اما از لحظه مشاهده عزرائیل دیگر تکلیف ساقط می شود وایمان آوردن در آن هنگام بی فایده است. قرآن کریم می فرماید بعضی از انسانها درآن لحظه قبض روح که پرده حجاب کنار می رود متنبه می شوند وتقاضای بازگشت به دنیا وجبران اعمال ناشایست گذشته خود را دارند که دیگر مهلتی به آنها داده نخواهد شد.
«حتی اذا جاء احدهُم الموت قال ربِّ ارجعونِ ، لعّلی اعملُ صلحا فیما ترکتُ کلاّ انها کلمة هو قائلها و من ورائهم برزخ الی یوم یبعثون» ^۳ تا آنگاه که مرگ هریک از ایشان را فرا رسد می گویند: پروردگارا! مرا بازگردانید. امید آنکه در آنچه پشت سر گذاشته ام، کار نیکی انجام دهم، حاشا این سخنی است که او (محتضر) گوینده آن است و پشت سرشان برزخی است تا روزی که برانگیخته شوند.

تا زدستت می رسد کاری بکن
پیش از آن کز نو نیاید هیچ کار

در کل چیزی که باعث تهدید ایمان می شود، بر اساس آموزه های دینی، عدم تثبیت ایمان در دو ساحت نظر (اعتقادات) و عمل است.

مسلمان و شیعه از دنیا برویم
1. امام صادق (علیه السلام) می فرماید : شیطان در هنگام مرگ انسان یاران خودش را می آورد که در دل فرد شک بیندازد و او رابه کفر بکشاند. وقتی شما در کنار محتضر قرار گرفتید، شهادتین را تلقین کنید تا از دنیا برود.
این نشان دهنده این است که در آن هنگام حتی بدیهیات دین هم مورد حمله ی شیطان قرار می گیرد. در وسائل الشیعه ذکر شده که حضرت عزرائیل می گوید که من پنج نوبت نماز انسان­ها را می بینم، اگر آنها مواظب نمازهای پنج گانه شان بودند، من خودم برای آنها تلقین می خوانم.

2. فردی نزد امام صادق (علیه السلام) آمد و گفت که یاران شما می گویند: ایمان دو جور است. یکی ایمان ثابت و ایمان های ظاهری که زایل می شود. آن فرد سوال کرد که من چکار کنم که ایمان من ثابت بماند، حتی لحظه­ مرگ. امام فرمود این دعا را زیاد بخوان : رضیت بالله ربا ... که تعقیبات مشترکه ی نماز است. رَضِيتُ بِاللَّهِ رَبّا وَ بِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ نَبِيّا وَ بِالْإِسْلامِ دِينا وَ بِالْقُرْآنِ كِتَابا وَ بِالْكَعْبَةِ قِبْلَةً وَ بِعَلِيٍّ وَلِيّا وَ إِمَاما وَ بِالْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ وَ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ وَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ أَئِمَّةً اللَّهُمَّ إِنِّي رَضِيتُ بِهِمْ أَئِمَّةً فَارْضَنِي لَهُمْ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ

3. امیرالمومنین (علیه السلام) می­فرماید: برای دفع شک و تثبیت ایمان و بدست آوردن اطمینان و یقین آیه 54 تا 56 سوره ی اعراف را هفتاد مرتبه بخوانید . اِنَّ رَبَّكُمُ اللَّهُ الَّذى خَلَقَ السَّمواتِ وَالاَْرْضَ فى سِتَّةِ اَيّامٍ ثُمَّ اسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِى اللَّيْلَ النَّهارَ يَطْلُبُهُ حَثيثاً وَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّراتٍ بِاَمْرِهِ اَلا لَهُ الْخَلقُ وَالاَْمْرُ تَبارَكَاللَّهُ رَبُّ الْعالَمينَ اُدْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً اِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدينَ وَلاتُفْسِدُوا فِى الاَْرْضِ بَعْدَ اِصْلاحِها وَادْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً اِنَّ رَحْمَةَ اللَّهِ قَريبٌ مِنَ الْمُحْسِنينَ

4. خواندن دعای عدیله این دعا توصیه شده که وقتی فرد در صحت و سلامتی است خوانده بشود و فرد یک دوره با خلوص اعتقاداتش را مرور بکند و این دعا را بعنوان امانت به خدا بسپارد که در هنگام سختی پروردگار آن را به او برگرداند. همچنین خواند این دعا را بر بالین محتضر سفارش شده است که بخوانید بخصوص اگر شخص محتضر هم بتواند آنرا بخواند و دنبال بکند. این دعا در مفاتیح قبل از دعای جوشن کبیر است.

در مورد بحث شک به خدا هم که فرمودید باید خدمتتان عرض کنم، شک اگر مقدمه یقین واقع شود، در واقع رحمتی از خداوند متعال است و انسان عاقل باید با معتبر شمردن این شک، در پی تحقیق برآمده و یقین لازم را کسب کند. بالاترین مسأله اعتقادی مسأله توحید است و در واقع مسائل دیگر متوقف برآن می باشد، به جنابعالی توصیه می کنم قدر خود را دانسته و سعی در معماری یک بنای محکم اعتقادی بنمائید.

پی نوشت:
۱- سورة جمعه/ آیه ۸
۲- معانی الأخبار/ ص ۲۸۹
۳-سوره مومنون /آیه ۹۹و۱۰۰