اربعين در فرهنگ اهل بيت عليهم السلام
تبهای اولیه
[="Navy"]عبدالكريم پاكنيا
واژه «اربعين» در متون دينى و مجموعههاى حديثى از ارزش والايى برخوردار است . آثار حفظ چهل حديث، اخلاص عمل در چهل روز و دعاى عهد در چهل صبح، كمال عقل در چهل سالگى، دعا براى چهل مؤمن، شهادت چهل مؤمن براى ميت، برگزارى عبادت در چهل شب چهارشنبه براى ديدار حضرت ولى عصر عليه السلام، و بعثت غالب انبياء در چهل سالگى، از جمله مواردى است كه ارزش و جايگاه اين اصطلاح اسلامى و عرفانى را مشخص مىسازد .
«اربعين» از اصطلاحات رايجى است كه در متون اسلامى كاربرد زيادى دارد، مثلا در برخى از روايات به عنوان نماد كمال، حدى براى تصفيه باطن و ... قلمداد شده است . در اين نوشتار به مناسبت روز اربعين شهادت امام حسين عليه السلام برخى از موارد كاربرد اين واژه ارزشمند كه در فرهنگ اسلامى به مناسبتهاى گوناگون از آن ياد شده و گاهى پيامهاى اخلاقى و دستورهاى الهى با آن همراه شده است، با اشاره به سى نكته تقديم مىشود: [/]
[="Navy"]
1 . شهادت چهل مؤمن
امام صادق عليه السلام فرمود: «اذا مات المؤمن فحضر جنازته اربعون رجلا من المؤمنين وقالوا: اللهم انا لانعلم منه الا خيرا وانت اعلم به منا، قال الله تبارك وتعالى: قد اجزت شهاداتكم وغفرت له ما علمت مما لا تعلمون; (1) هرگاه يكى از اهل ايمان بميرد و بر جنازه او چهل نفر از مؤمنين حضور يابند و گواهى دهند كه پروردگارا! ما به جز خوبى و نيكى از اين شخص نديدهايم و تو از ما داناتر هستى، خداوند متعال مىفرمايد: من نيز شهادت شما را پذيرفتم و آنچه [از بديها و گناهان] از او مىدانستم كه شما بىاطلاع بوديد، همه را بخشيدم .»
همچنين امام صادق عليه السلام مىفرمايد: «در بنى اسرائيل عابدى بود كه پيوسته به عبادت و راز و نياز اشتغال داشت . خداوند متعال به حضرت داوود عليه السلام وحى فرستاد: اى داوود! اين مرد عابد، فردى رياكار و غيرمخلص است . هنگامى كه او مرد، حضرت داوود عليه السلام به تشييع جنازهاش حاضر نشد . اما چهل نفر از بنى اسرائيل حضور يافتند و در درگاه الهى به نيكى و خوبيهاى ظاهرى وى شهادت دادند و از خداوند طلب عفو و آمرزش براى وى نمودند . در هنگام غسل نيز چهل نفر ديگر چنين كردند و در هنگام دفن چهل نفر ديگر آمده، بعد از گواهى به نيكمردى عابد از خداوند متعال آمرزش او را خواستار شدند . در آن حال، خداوند به حضرت داوود عليه السلام الهام كرد كه من او را به خاطر شهادت آن عده بخشيدم و اعمال بد و ريايى او را ناديده گرفتم . (2) [/]
[="Navy"]
2 . دعا براى چهل مؤمن
پيشواى ششم يكى از مهمترين عوامل استجابت دعا را تقديم ديگر مؤمنين در هنگام دعا مىداند . آن حضرت مىفرمايد: «من قدم اربعين من المؤمنين ثم دعا استجيب له; (3) هر كس چهل نفر از مؤمنين را در دعا كردن بر خود مقدم بدارد، سپس حاجات خود را بطلبد، دعاى او به اجابتخواهد رسيد .» آن حضرت تاكيد مىفرمايد كه اگر اينگونه دعا كردن در نماز شب و بعد از آن باشد، تاثير بيشترى خواهد داشت . (4) همچنين دعا كردن چهل مؤمن در قنوت نماز وتر در دل شبهاى تار اجابت دعا را نزديكتر و سريعتر مىنمايد . (5) [/]
[="Navy"]
3 . دعاى چهل نفره
دعا كردن هميشه خوب و يكى از سلاحهاى مؤمن و وسيله ارتباط با پروردگار عالميان است . هنگامى كه انسان خود را از هر جهت درمانده و عاجز مىبيند با جان و دل زمزمه مىكند كه:
• سينه مالامال درد است اى دريغا مرهمى
• دل زتنهايى به جان آمد خدايا همدمى
در آن لحظات حساس، دعا همچون نور اميدى در دل انسان مىتابد و دعاكننده علاوه بر آرامش درون، اعتماد به نفس، تلطيف روح، عشق و معرفتخويش را نيز به نمايش مىگذارد . امام صادق عليه السلام در يكى از رهنمودهاى حكيمانه خويش ما را به دعاى دسته جمعى فرا مىخواند و مىفرمايد: «اگر گروهى چهل نفره جمع شوند و خداى خويش را بخوانند، مطمئنا دعاى آنان مستجاب خواهد شد و اگر چهل نفر نبودند گروه چهار نفره، ده بار خدا را بخوانند كه همين اثر را دارد و اگر بيش از يك نفر نباشد و چهل بار خدا را صدا بزند، خداى عزيز و جبار خواسته او را برآورده خواهد كرد .» (6) [/]
[="Navy"]
4 . آمرزش چهل گناه
حضرت باقر عليه السلام يكى از حقوق واجب مسلمانان بر عهده همديگر را، حضور در تشييع جنازه آنان مىشمارد و با توجه به اهميت آن، تاثير معنوى اين حضور را نيز بيان مىكند: «من حمل جنازة من اربع جوانبها غفرالله له اربعين كبيرة; (7) كسى كه جنازهاى را از چهار طرف حمل كند، خداوند متعال چهل گناه كبيره او را خواهد بخشيد .» [/]
[="Navy"]
5 . كمال در چهل سالگى
از مهمترين نكاتى كه در زندگى انسان وجود دارد و در مرحله تكامل معنوى و شخصيت وى مؤثر است، رسيدن به مراتبى از سن و سال است كه انسان كاملتر و پختهتر مىشود . خداوند متعال در اين زمينه چهل سالگى را اوج كمال انسانى مىداند و مىفرمايد: «... حتى اذا بلغ اشده وبلغ اربعين سنة قال رب اوزعنى ان اشكر نعمتك التى انعمت على وعلى والدى وان اعمل صالحا ترضيه واصلح لى فى ذريتى انى تبت اليك وانى من المسلمين» ; (8) «تا زمانى كه به كمال قدرت و رشد برسد و به چهل سالگى بالغ گردد، مىگويد: پروردگارا! مرا توفيق ده تا شكر نعمتى را كه به من و پدر و مادرم دادى، به جا آورم و كار شايستهاى انجام دهم كه از آن خشنود باشى و فرزندان مرا صالح گردان! من به سوى تو باز مىگردم و توبه مىكنم و از مسلمانان مىباشم .» [/]
[="Navy"]
6 . آثار چهل روز اخلاص
امام رضا عليه السلام از پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله چنين نقل فرمود: «ما اخلص عبد لله عزوجل اربعين صباحا الا جرت ينابيع الحكمة من قلبه على لسانه; (9) هيچ بندهاى چهل روز اعمال خود را خالصانه به درگاه حضرت حق انجام نمىدهد، مگر اينكه خداوند متعال چشمه سارهاى حكمت را از قلب او به زبانش جارى مىسازد .» حافظ با اشاره به اين حديث مىگويد:
• سحرگه رهروى در سرزمينى كه اى صوفى شراب آنگه شود صاف
• همى گفت اين معما با قرينى كه در شيشه بماند اربعينى [/]
[="Navy"]
7 . ياران حضرت مهدى عليه السلام
هنگامى كه حضرت مهدى عليه السلام ظهور مىكند هر يك از ياران و شيعيان آن حضرت معادل نيروى چهل مرد قدرت روحى و بدنى خواهد داشت . امام سجاد عليه السلام فرمود: «اذا قام قائمنا اذهب الله عزوجل عن شيعتنا العاهة وجعل قلوبهم كزبر الحديد وجعل قوة الرجل منهم قوة اربعين رجلا; (10) هرگاه قائم ما قيام كند، خداوند متعال از شيعيان ما آفت، بلا و سستى را دور خواهد كرد و دلهاى آنان را همانند پارههاى آهن قوى و محكم مىنمايد و نيروى هر يك از آنان را معادل نيروى چهل مرد قرار خواهد داد .» [/]
[="Navy"]
8 . چهل روز عزاى مؤمن
رسول گرامى اسلام عليه السلام در سفارشهاى خويش به جناب ابىذر غفارى به اهميت و جايگاه والاى مؤمن در جهان اشاره كرده و فرموده است: «يا اباذر! ان الارض لتبكى على المؤمن اذا مات اربعين صباحا; (11) اى ابوذر! هنگامى كه مؤمنى از دنيا مىرود، زمين تا چهل روز براى فقدان او گريان و عزادار است .»
ممكن است منشا مجالس اربعين براى اموات مؤمنين همين روايت نبوى باشد . [/]
[="Navy"]
9 . زندگى چهل ساله
هنگامى كه فرزدق شاعر قصيده معروف خود را در مدح حضرت امام سجاد عليه السلام در حضور خليفه ستمگر عباسى، هشام بن عبدالملك، با رشادت تمام قرائت كرد و مطلع آن چنين بود كه:
• هذا الذى تعرف البطحاء وطاته
• والبيتيعرفه والحل والحرم
يعنى، اين آقايى است كه گامهاى او را سرزمين بطحاء، بيتخدا و حل و حرم مىشناسد; خليفه بر او خشم گرفت و دستور داد تا فرزدق را علاوه بر قطع حقوق، به جرم دفاع از اهلبيت عليهم السلام زندانى كنند; اما بعد از گذشت مدتى به دعاى امام چهارم عليه السلام آزاد شد . امام زينالعابدين عليه السلام براى كمك به فرزدق مبلغى را كه چهل سال مخارج زندگىاش را كافى بود به حضورش فرستاد و فرمود: «لو علمت انك تحتاج الى اكثر من ذلك لاعطيتك; [اى فرزدق!] اگر مىدانستم بيش از چهل سال زنده خواهى بود، بيشتر مىفرستادم .» على بن يونس بياضى مىنويسد: دقيقا بعد از چهل سال از آن تاريخ فرزدق به ديار باقى شتافت و صداقت و كرامت امام چهارم بر همگان روشن شد . (12) [/]
[="Navy"]
10 . بعثت انبياء در چهل سالگى
در روايت آمده است كه اكثر انبياء در چهل سالگى به رسالت مبعوث شدهاند . (13) همچنان كه رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله نيز در چهل سالگى به رسالت مبعوث گرديد . (14) امام باقر عليه السلام فرمود: «پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله در 63 سالگى از دنيا رفت، كه آخر سال دهم هجرت بود . آن حضرت بعد از تولد خويش هنگامى كه چهل سالش كامل گرديد، به پيامبرى رسيد و 13 سال ديگر در مكه بود كه در 53 سالگى به مدينه هجرت كرد و بعد از ده سال در مدينه به سراى جاويدان منتقل شد .» (15) [/]
[="Navy"]
11 . حفظ چهل حديث
حضرت رسول صلى الله عليه و آله در زمينه پاسدارى از فرهنگ و معارف اسلام مىفرمايد: «من حفظ من امتى اربعين حديثا مما يحتاجون اليه من امر دينهم بعثه الله يوم القيامة فقيها عالما; (16) هر كس از امت من چهل حديث از احاديث دينى مورد نياز جامعه را حفظ كند خداوند متعال او را در روز قيامتبه عنوان فقيه و دانشمند محشور خواهد كرد .»
براساس همين حديث، دانشمندان بزرگ شيعه تلاش كردهاند كه كتابهايى را به نامهاى الاربعين و چهل حديث از خود به يادگار بگذارند تا شايد مشمول اين كلام نورانى رسول گرامى اسلام بشوند، نظير: اربعين شيخ بهائى، اربعين شهيد اول، اربعين مجلسى دوم، اربعين جامى و چهل حديث امام خمينى رحمه الله . [/]
[="Navy"]
12 . آثار گناه تا چهل روز
آثار گناهانى كه انسان مرتكب مىشود تا چهل روز در روح و روان او باقى است . امام صادق عليه السلام فرمود: «لا تقبل صلاة شارب الخمر اربعين يوما الا ان يتوب; (17) كسى كه از شراب و مسكرات حرام استفاده كند تا چهل روز نمازش پذيرفته نمىشود، مگر اينكه حقيقتا توبه كند .»[/]
[="Navy"]
13 . اصلاح تا چهل سالگى
اساسا افراد سعادتمند و كسانى كه به دنبال خوشبختى و كمال هستند تا سن چهل سالگى در اعمال و رفتارشان نشانههاى اصلاح پيدا مىشود; اما اگر تا سن چهل سالگى تغييراتى در رفتارهاى زشت و ناپسند آنان ايجاد نگردد، بعد از آن اصلاح آنان مشكل خواهد بود . رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله در اين زمينه به مسلمانان هشدار داده و فرموده است: «اذا بلغ الرجل اربعين سنة ولم يغلب خيره شره قبل الشيطان بين عينيه وقال: هذا وجه لايفلح; (18) هنگامى كه شخص به سن چهل سالگى پا مىگذارد و كارهاى نيك او از اعمال زشتش بيشتر نباشد، شيطان پيشانى او را بوسيده، مىگويد: اين چهرهاى است كه ديگر روى سعادت و خوشبختى را نخواهد ديد .» و در حديث ديگرى آن حضرت افراد چهل سالهاى را كه به سوى صلاح گام برنمىدارند از دوزخيان به شمار مىآورد و مىفرمايد: «فرد چهل سالهاى كه در انديشه كارهاى نيك نباشد، براى ورود به آتش جهنم خود را آماده كند كه نجات او مشكل است .» (19) [/]
[="Navy"]
14 . هشدار به چهل ساله ها!
امام زينالعابدين عليه السلام فرمود: «اذا بلغ الرجل اربعين سنة نادى مناد من السماء دنا الرحيل فاعد زادا ولقد كان فيما مضى اذا اتت على الرجل اربعون سنة حاسب نفسه; (20) هرگاه شخصى به سن چهل سالگى برسد فرشتهاى از سوى خداوند در آسمان ندا مىدهد كه هنگام سفر نزديك است، زاد و توشه سفر را مهيا كن و در گذشته هنگامى كه فردى به چهل سالگى مىرسيد، با نفس خود محاسبه مىكرد .»
و از رسول گرامى اسلام نقل است كه «خداوند فرشتهاى را مامور كرده است تا در هر شب صدا بزند: «يا ابناء الاربعين ماذا اعددتم للقاء ربكم; (21) اى كسانى كه چهلمين بهار عمر خود را سپرى مىكنيد! براى ملاقات با پروردگارتان چه چيزى آماده كردهايد [و چه پاسخى داريد] ؟!» [/]
[="Navy"]
15 . تغذيه و اربعين
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: «من ترك اللحم اربعين صباحا ساء خلقه; (22) هر كس چهل روز از خوردن گوشتخوددارى كند، اخلاقش بد خواهد شد .» [/]
[="Navy"]16 . چهل نفر هسته اوليه
زمانى كه برخى از ياران امام حسن مجتبى عليه السلام از وى درخواست كردند كه در مقابل ظلم و ستم زمامداران جور به ويژه معاويه قيام و مبارزه نمايد، امام حسن عليه السلام فرمود: «لى اسوة بجدى رسول الله حين عبدالله سرا وهو يومئذ فى تسعة وثلاثين رجلا فلما اكمل الله له الاربعين صاروا فى عدة واظهروا امر الله فلو كان معى عدتهم جاهدت فى الله حق جهاده; (23) الگوى من در رهبرى امت، جدم رسول خدا صلى الله عليه و آله است، آن حضرت تا زمانىكه تعداد يارانش به سى و نه نفر رسيده بود، مخفيانه و غيرعلنى خدا را عبادت مىكرد [و به مبارزه و تبليغ علنى روى نياورد] ; اما از موقعى كه خداوند متعال تعداد مسلمانان را به چهل نفر رساند، [تبليغ] دين خدا را آشكار كردند و اگر با من هم به تعداد آنها باشد، در راه خدا به جهاد و مبارزه شايسته دست مىزنم .» [/]
[="Navy"]
17 . دريغ از چهل ياور راستين!
على عليه السلام نيز با شكايت از مظلوميت و غربتخويش فرمود: «من بارها از مردم يارى خواستم اما به غير از چهار نفر - زبير، سلمان، ابوذر و مقداد - كسى جواب مثبتبه من نداد .» سپس افزود: «لو كنت وجدت يوم بويع (اخوتيم) اربعين رجلا مطيعين لجاهدتهم; (24) اگر من در روز بيعت چهل ياور گوش به فرمان [و راستين] داشتم، با آنان مقابله و مجاهده مىكردم .» [/]
[="Navy"]
18 . حقوق همسايه
رسول گرامى اسلام به منظور سالم سازى و ايجاد روحيه اعتماد و اطمينان به همديگر و همچنين تقويت وحدت و انس و الفت در جامعه اسلامى درباره حدود همسايگى و رعايتحقوق آنان مىفرمايد: «كل اربعين دارا جيران من بين يديه ومن خلفه وعن يمينه وعن شماله; (25) تا چهل خانه از چهار سوى منزل يك مسلمان، از روبهرو، پشتسر، از سمت راست و از سمت چپ، همسايه يك مسلمان به شمار مىآيد .»
پيامبر صلى الله عليه و آله ضمن بيان اين پيام حكيمانه، به حضرت على عليه السلام و سلمان و ابوذر و مقداد دستور داد كه در ميان مسلمانان ندا دهند كه اى مردم! اين حدود همسايگى است و: «انه لاايمان لمن لم يامن جاره بوائقه; (26) كسانى كه همسايگانشان از شر و آزار آنان در امان نيستند، ايمان ندارند .» [/]
[="Navy"]
19 . مهلت تا چهل روز
برخى از مسلمانان كه در رعايت مسائل دينى و حفظ ناموس خود اهل تسامح و تساهل هستند، مورد خشم و غضب الهى قرار مىگيرند و خداوند متعال به آنان چهل روز مهلت مىدهد كه خود و خانوادههايشان را اصلاح كنند و در صورت ادامه سهلانگارى و بىتفاوتى چشم و قلبشان وارونه شده و از ديدن حقيقت ناتوان مىگردند . رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: هرگاه مردى در محيط خانواده خود عمل ناپسند و زشتى را مشاهده كند و در مورد آن حساسيت و غيرت دينى از خود نشان ندهد و اعضاء خانوادهاش را از ارتكاب گناه و معصيتباز ندارد و در صدد اصلاح برنيايد، خداوند متعال پرندهاى سفيد را مامور مىكند كه چهل صبح بر در خانه وى پرهايش را بگسترد و هنگام ورود و خروج آن مرد مسامحه كار، بگويد: اصلاح كن! اصلاح كن! غيرت داشته باش! غيرت داشته باش! اگر خانوادهاش را اصلاح كرد كه چه بهتر وگرنه آن پرنده سفيد بالهايش را به چشمهاى او مىكشد و بعد از آن او وارونه مىبيند; يعنى خوبيها را خوب نمىبيند و بديها را بد نمىبيند .» (27) [/]
[="Navy"]
20 . بهداشت فرزندان
پيامبر بزرگوار اسلام صلى الله عليه و آله با اشاره به لزوم ختنه كردن نوزادان پسر مىفرمايد: «اختنوا اولادكم يوم السابع فانه اطهر واسرع لنبات اللحم فقال ان الارض تنجس ببول الاغلف اربعين يوما; (28) نوزادان خود را در روز هفتم ختنه كنيد، اين عمل براى پاكيزگى و سلامت و رشد آنان تاثير فراوان دارد و زمين از بول فردى كه ختنه نشده تا چهل روز آلوده مىماند .» [/]
[="Navy"]
21 . تسبيح حيوانات
امام صادق عليه السلام فرمود: «حضرت داوود عليه السلام در يكى از شبها با حال خوشى زبور را تلاوت مىكرد و از حالات معنوى خود لذت مىبرد . آن شب به نظرش آمد كه شب زنده دارى خوبى داشته است و از اين جهتشگفت زده شد . در آن حال قورباغهاى از زير صخرهاى از سوى خداوند متعال به سخن آمد و گفت: «يا داود تعجبت من سهرك ليلة وانى لتحت هذه الصخرة منذ اربعين سنة ماجف لسانى عن ذكر الله تعالى; (29) اى داوود! آيا از شب زندهدارىات به شگفت آمدهاى؟ من چهل سال است كه در زير اين صخره زبانم به ذكر الهى مترنم است .» [/]
[="Navy"]
22 . كرامت نام حضرت محمد صلى الله عليه و آله
حضرت على عليه السلام - در ضمن روايتى طولانى در منقبتحضرت خاتم الانبياء صلى الله عليه و آله - فرمود: «روزى يكى از علماء يهود به حضور پيامبر صلى الله عليه و آله آمد و سؤالات متعددى از آن حضرت پرسيد و پاسخهاى وافى دريافت كرد و مسلمان شد . سپس الواحى بيرون آورد و در مقابل پيامبر قرار داد و گفت: اين از جمله صفحات توراتى است كه به حضرت موسى بن عمران عليه السلام نازل شده است . من فضائل تو را در آنها مىخواندم و شك مىكردم و چهل سال تمام نام تو را پاك مىنمودم; اما قسم به آن خدايى كه تو را به حق و راستى مبعوث فرموده است، هرگاه نامت را از تورات پاك نمودم، دوباره آن را در آنجا ثبتشده مىيافتم .» (30) [/]
[="Navy"]
23 . اربعين در قرآن
در برخى از آيات قرآن به واژه «اربعين» اشاره شده است، مثل: فرازى از قصه حضرت موسى عليه السلام كه مىفرمايد: «واذ واعدنا موسى اربعين ليلة» ; (31) «[به ياد آوريد] آن هنگامى را كه با موسى عليه السلام (براى يافتن پيامهاى آسمانى) چهل شب وعده قرار گذاشتيم .»
نيز مىفرمايد: «وواعدنا موسى ثلثين ليلة واتممناها بعشر فتم ميقات ربه اربعين ليلة» ; (32) «و ما با موسى سى شب وعده گذاشتيم، سپس آن را با ده شب ديگر تكميل نموديم . به اين ترتيب، ميعاد پروردگارش با چهل شب تمام شد .»
قرآن كريم در مورد نافرمانى بنىاسرائيل از حضرت موسى عليه السلام و سرپيچى آنان از دستورات الهى و مجازات آن گروه از يهوديان با چهل سال سرگردانى، مىفرمايد: «فانها محرمة عليهم اربعين سنة يتيهون فى الارض فلا تاس على القوم الفاسقين» (33) ; «اين سرزمين مقدس تا چهل سال بر آنها ممنوع خواهد بود و آنان همواره در مدت چهل سال در اين بيابان سرگردان هستند، پس تو درباره سرنوشت اين جمعيت گناهكار ناراحت نباش!» [/]
[="Navy"]
24 . مجاهد دار به دوش
دعبل بن على خزاعى، از شاعران متعهد و شجاع اهلبيت عليهم السلام است كه از دست مبارك حضرت رضا عليه السلام به كسب مدال افتخار و عطاياى مادى و معنوى نائل شد . او وصيت كرد قصيده معروف خود به نام «مدارس آيات» را - كه مورد تاييد اهلبيت عليهم السلام قرار گرفت - در كفنش بنويسند . زبان گوياى وى آن چنان برنده بود كه حكمرانان ستمگر را به هراس مىانداخت .
ابن مدبر مىگويد: «روزى به دعبل گفتم: من مردى بىباك و با شهامت مثل تو نديدهام كه اين چنين بىپروا در اشعار خود به زمامداران ستمگرى، مثل مامون مىتازى و حقائق را در قالب شعرهاى گويا و بليغ به گوش مردم مىرسانى . دعبل در مقابل هشدار ابن مدبر، با صلابتخاصى كه از عشق او به اهلبيت عليهم السلام ريشه مىگرفت، چنين گفت: «يا ابا اسحاق! انى احمل خشبتى مذ اربعين سنة ولا اجد من يصلبنى عليها; (34) اى ابا اسحاق! من چوبه دار خودم را چهل سال است كه با خود حمل مىكنم، اما هنوز كسى را نيافتهام كه مرا بر آن بياويزد .»
• شيعه يعنى دعبل چشم انتظار شيعه يعنى همچو امثال كميل
• مىكشد بر دوش خود چل سال دار سر نهد بر خاك پاى اهلبيت [/]
[="Navy"]
25 . ارزش عدالت گسترى
امام موسى بن جعفر عليه السلام در تفسير آيه «يحيى الارض بعد موتها» فرمود: «خداوند زمين را با قطرات باران احياء نمىكند، بلكه با مردان عدالت گستر زنده مىگرداند ... و اين عمل از منافع مادى چهل روز باران بهتر و پربارتر است .» (35) [/]
[="Navy"]
26 . هشدار به محتكران!
امام صادق عليه السلام به تاجرانى كه براى منافع مادى خود اجناس مورد نياز مردم را انبار كرده، با قيمتهاى گزاف مىفروشند، شديدا هشدار مىدهد و مىفرمايد: «الحكرة فى الخصب اربعون يوما وفى الشدة والبلاء ثلاثة ايام فمازاد على الاربعين يوما فى الخصب فصاحبه ملعون ومازاد على ثلاثة ايام فى العسرة فصاحبه ملعون; (36) مدت احتكار جنسهاى مورد نياز مردم در روزگار فراوانى، چهل روز است و در روزهاى سخت فقط سه روز . اگر بازرگانى در ايام فراوانى جنس، بيش از چهل روز و در هنگام دشوارى بيش از سه روز انبار كند، لعنتخدا بر او باد .» [/]
[="Navy"]
27 . چله نشينى براى حاجت
مولاى متقيان على عليه السلام فرمود: «خداوند متعال به حضرت داوود وحى كرد: «انك نعم العبد لولا انك تاكل من بيت المال ولا تعمل بيدك شيئا» ; «اى داوود! اگر از بيتالمال تغذيه نمىكردى و از دست رنجخودت امرار معاش مىنمودى، چقدر بنده خوبى بودى!»
حضرت داوود چهل صبح با ناله و زارى به درگاه احديت استغاثه كرد و از خداوند خواست تا مشكل او را رفع نمايد . خداوند متعال نيز مقدمات آهنگرى را در اختيار او گذاشت . به اين ترتيب، حضرت داوود، به كار زرهسازى پرداخت . او هر روز يك زره مىساخت و به هزار درهم مىفروخت تا اينكه با ساختن سيصد و شصت زره كه به مبلغ سيصد و شصت هزار درهم فروخت، سرمايهاى به دست آورد و از بيتالمال بىنياز شد .» (37) [/]
[="Navy"]
28 . زيارت اربعين از نشانههاى ايمان و تشيع
امام حسن عسكرى عليه السلام فرمود: «علامات المؤمنين خمس: صلاة الاحدى والخمسين وزيارة الاربعين والتختم فى اليمين وتعفيرالجبين والجهر ببسم الله الرحمن الرحيم; (38) نشانههاى مؤمنان (شيعيان) پنچ چيز است: خواندن پنجاه و يك ركعت نماز در هر روز (17 ركعت واجب و 34 ركعت نافله)، زيارت اربعين امام حسين عليه السلام، داشتن انگشتر در دست راست، و ساييدن پيشانى به خاك، و بلند خواندن بسم الله الرحمن الرحيم در نمازها .» [/]
[="Navy"]
29 . چهل روز گريه بر امام حسين عليه السلام
امام صادق عليه السلام در روايتى به بيان گريه موجودات عالم بر سالار شهيدان پرداخته، به زراره مىفرمايد: «يا زرارة! ان السماء بكت على الحسين عليه السلام اربعين صباحا بالدم وان الارض بكت اربعين صباحا بالسواد و ان الشمس بكت اربعين صباحا بالكسوف والحمرة ... وان الملائكة بكت اربعين صباحا على الحسين عليه السلام; (39) اى زراره! آسمان چهل روز بر حسين عليه السلام خون گريه كرد و زمين چهل روز براى عزاى آن حضرت گريستبه تيره و تار شدن و خورشيد با كسوف و سرخى خود چهل روز گريست ... و ملائكه الهى براى آن حضرت چهل روز گريستند .» [/]
[="Navy"]
30 . فرازى از زيارت اربعين
صفوان بن مهران جمال مىگويد: مولايم حضرت صادق عليه السلام زيارت اربعين را به من آموخت و فرمود: «در روز اربعين جدم حسين عليه السلام را اينچنين زيارت كن: السلام على ولى الله وحبيبه ...» در بخشى از آن زيارت كه با مضامين عالى عرفانى و معنوى بيان شده است، چنين مىخوانيم: «وبذل مهجته فيك ليستنقذ عبادك من الجهالة وحيرة الضلالة; (40) [خداوندا! من شهادت مىدهم كه] حضرت حسين عليه السلام جان را در راه تو تقديم كرد تا بندگان تو را از جهالت و بىخبرى رها سازد و از حيرت و سرگردانى و گمراهى نجات دهد .» [/]
[="Navy"]------------------------------------------------------------
---------------------- پاورقی ها : -----------------------
------------------------------------------------------------
1) من لايحضره الفقيه، ج1، ص166، ح472; مستدرك سفينة البحار، ج4، ص64 .
2) مستدرك الوسائل، ج2، ص471 .
3) الكافى، ج2، ص509، ح5 .
4) بحارالانوار، ج90، ص389 .
5) كشف الغطاء، ج1، ص246 .
6) الكافى، ج2، ص487 .
7) همان، ج3، ص174، ح1 .
احقاف/15 .
9) عيون اخبار الرضا عليه السلام، ج1، ص74، ح321 .
10) الخصال، ج2، ص541، ح14 .
11) مكارم الاخلاق، ص465 .
12) الصراط المستقيم، ج2، ص181 .
13) بحارالانوار، ج13، ص50 .
14) تاريخ يعقوبى، ج2، ص22 .
15) كشف الغمه، ج1، ص14 .
16) الخصال، ج2، ص541، ح15 .
17) مستدرك الوسائل، ج17، ص57 .
18) مشكاة الانوار، ص295 .
19) همان .
20) مستدرك الوسائل، ج12، ص156; مجموعه ورام، ج1، ص35 .
21) مستدرك الوسائل، ج12، ص157 .
22) همان، ج16، ص305 .
23) مستدرك الوسائل، ج11، ص77 .
24) همان، ص74 .
25) وسائل الشيعة، ج12، ص132 .
26) مستدرك الوسائل، ج8، ص431 .
27) الجعفريات، شيخ صدوق، ص89 .
28) مكارم الاخلاق، ص230 .
29) بحارالانوار، ج61، ص50 .
30) الخصال، ج2، ص356 .
31) بقره/51 .
32) اعراف/141 .
33) مائده/26 .
34) العدد القويه، ص292 .
35) تهذيب الاحكام، ج10، ص146 .
36) الكافى، ج5، ص165 .
37) وسائل الشيعه، ج17، ص37 .
38) مصباح المتهجد، ص787 .
39) مستدرك الوسائل، ج10، ص314، با تلخيص .
40) تهذيب الاحكام، ج6، ص113 . [/]