جمع بندی کارکرد نماز جمعه در زمان پیامبر (ص) و ائمه (ع)

تب‌های اولیه

17 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
کارکرد نماز جمعه در زمان پیامبر (ص) و ائمه (ع)

سلام
- ساختار نماز جمعه در زمان پیامبر و ائمه به چه شکل بود؟(شامل چه بخش هایی بود؟)
- آیا همیشه یک طرفه بود یعنی یک نفر می گفت و بقیه فقط گوش می کردن؟
-چه استفاده ای در آن زمان داشت؟
- به چه مسائلی پرداخته می شد؟آیا مثل الان بود که فقط نماز جمعه شده جایی فقط برای مرور اخبار صدا و سیما ! و تکرار آنها و مرور تقویم مناسبتی ما(مثلا فردا روز بهداشت است. بهداشت خیلی خوب است! و در اسلام سفارش شده است و ....)؟
- آیا نماز جمعه محلی برای شعار دادن عقاید حزبی یک گروه و یا جناح است؟

با نام و یاد دوست



کارشناس بحث: استاد مقداد

javadk1234;443705 نوشت:
سلام
- ساختار نماز جمعه در زمان پیامبر و ائمه به چه شکل بود؟(شامل چه بخش هایی بود؟)

با عرض سلام و ادب

قطعاً ساختار شکلی نماز جمعه و احکام آن در زمان پیامبر(ص) و ائمه(ع) مانند امروزه بوده است،چرا که فقها و علمای دین احکام و شرایط اعمال عبادی را از طریق قرآن و سنّت(سیره معصومین) استنباط کرده اند.

javadk1234;443705 نوشت:
سلام

- آیا همیشه یک طرفه بود یعنی یک نفر می گفت و بقیه فقط گوش می کردن؟

با عرض سلام و ادب

بله.خطبه های نماز جمعه توسط امام جمعه ایراد می شد و شرکت کنندگان گوش می کردند.واجب است مأمومین به خطبه‏ هاى امام گوش فرا دهند و احتیاط مستحب آن است که ساکت باشند و از حرف زدن بپرهیزند که صحبت کردن در وقت خطبه‏ ها مکروه است، بلکه اگر سخن گفتن مأمومین موجب نشنیدن خطبه و از بین رفتن فائده آن باشد، سکوت لازم است.

سلام علیکم، ببخشید آقای javadk1234 از نظر من شما خیلی تند رفتید این طور که شما می گویید هم نماز جمعه فقط برای مرور اخبار و بی دلیل نیست خیلی ها از صبح تا شب مشغول کار و هزار فعالیت دیگه هستند و همین به قول شما مرور اخبار اونا رو از اخبار مطلع می کند ، یا خیلی ها فقط تیتر اخبار رو شنیدن و استنباط غلط از آن می کنند و همین نماز اونا رو توجیه می کنه دوم اینکه خیلی ها از همین مناسبتها و دلیل نامگذاری اون هم خبرندارند و این خطبه ها اونا رو توجیه می کنه!

سلام
عذر میخوام ولی ای کاش بیشتر وقت می گذاشتید!

مقداد;444198 نوشت:
با عرض سلام و ادب

قطعاً ساختار شکلی نماز جمعه و احکام آن در زمان پیامبر(ص) و ائمه(ع) مانند امروزه بوده است،چرا که فقها و علمای دین احکام و شرایط اعمال عبادی را از طریق قرآن و سنّت(سیره معصومین) استنباط کرده اند.


یعنی در آن زمان هم خطبه اول به مباحث دینی و خطبه بعد آن به مباحث اجتماعی پرداخته می شد؟!

مقداد;444207 نوشت:
بله.خطبه های نماز جمعه توسط امام جمعه ایراد می شد و شرکت کنندگان گوش می کردند.واجب است مأمومین به خطبه‏ هاى امام گوش فرا دهند و احتیاط مستحب آن است که ساکت باشند و از حرف زدن بپرهیزند که صحبت کردن در وقت خطبه‏ ها مکروه است، بلکه اگر سخن گفتن مأمومین موجب نشنیدن خطبه و از بین رفتن فائده آن باشد، سکوت لازم است.

یعنی اصلا پیش نیامده در زمان پیامبر ( و ائمه ما) که کسی بلند شود و سوالی بپرسد؟

خادم المهدي;444279 نوشت:
سلام علیکم، ببخشید آقای javadk1234 از نظر من شما خیلی تند رفتید این طور که شما می گویید هم نماز جمعه فقط برای مرور اخبار و بی دلیل نیست خیلی ها از صبح تا شب مشغول کار و هزار فعالیت دیگه هستند و همین به قول شما مرور اخبار اونا رو از اخبار مطلع می کند ، یا خیلی ها فقط تیتر اخبار رو شنیدن و استنباط غلط از آن می کنند و همین نماز اونا رو توجیه می کنه دوم اینکه خیلی ها از همین مناسبتها و دلیل نامگذاری اون هم خبرندارند و این خطبه ها اونا رو توجیه می کنه!

سلام
اول باید دانست هدف این نماز چیست؟ وظیفه امام جمعه چیست؟
در مورد خبر: آیا باید در یک نماز جمعه شهرستان، بیاییم در مورد بیکاری مردم اروپا صحبت کنیم؟ آیا واقعا جای این بیان این حرف هانماز جمعه است؟ چرا نمی بایست از درد ها و گرفتاری های آن شهر (که فقط نداشتن حجاب نیست!!) گفته نشود. چرا اصلا کسی که اطلاعی بیشتر دارد، مثلا یک روانشناس نیاید در مورد ازدواج جوانان، بی اخلاقی ها و... ( در خطبه دوم نه قبل آن)صحبت نکند. یا مثلا یک پزشک . آیا قرار است یک روحانی، در مورد همه چیز(تحلیل اقتصادی، تحلیل سیاسی، پزشکی و...) صحبت کند؟

مناسبتها: آیا جای اعلام "همه" مناسبتها در نماز جمعه است؟ اصلا چه فایده ای دارد؟

آیا هر ساختاری نماز جمعه در زمان پیامبر داشت، ما هم باید نماز جمعه را به همان شکل نگه داریم و هیچ تغییری لازم نیست؟ آدمها، زمانه، علوم مختلف، مشکلات تغییری نکرده؟

مقداد;444198 نوشت:
قطعاً ساختار شکلی نماز جمعه و احکام آن در زمان پیامبر(ص) و ائمه(ع) مانند امروزه بوده است،چرا که فقها و علمای دین احکام و شرایط اعمال عبادی را از طریق قرآن و سنّت(سیره معصومین) استنباط کرده اند.

سلام
یه سولی که داشتم در رساله نوشته فاصله هر دو نماز جمعه هر مثلا یک فرسخ با مثلا 6 اقتدا کننده. ننوشته در هر شهر و آبادی فقط یک نماز جمعه و از طرف حاکم. و نمازهای جمعه دیگری در شهر نباید برپا بشه (درسته؟)
آیا زمان حکومت حضرت علی هم در هر شهر یک خطیب جمعه از طرف ایشون بوده یا هرکس میتونسته در مثلا منزل خودش با چند تا شاگردش یه نماز جمعه ای برپا کنه؟ و با دو تا خطبه خیلی کوتاه نصیحتشون کنه

سلام

یه سوال و اون اینکه آیا نماز جماعت ( صرف نظر از بحث های مذهبی و عبادی و ... ) در زمان پیامبر اسلام هم مصرف سیاسی داشته ؟ یا نه ؟

javadk1234;444297 نوشت:
سلام
اول باید دانست هدف این نماز چیست؟ وظیفه امام جمعه چیست؟
در مورد خبر: آیا باید در یک نماز جمعه شهرستان، بیاییم در مورد بیکاری مردم اروپا صحبت کنیم؟ آیا واقعا جای این بیان این حرف هانماز جمعه است؟ چرا نمی بایست از درد ها و گرفتاری های آن شهر (که فقط نداشتن حجاب نیست!!) گفته نشود. چرا اصلا کسی که اطلاعی بیشتر دارد، مثلا یک روانشناس نیاید در مورد ازدواج جوانان، بی اخلاقی ها و... ( در خطبه دوم نه قبل آن)صحبت نکند. یا مثلا یک پزشک . آیا قرار است یک روحانی، در مورد همه چیز(تحلیل اقتصادی، تحلیل سیاسی، پزشکی و...) صحبت کند؟
مناسبتها: آیا جای اعلام "همه" مناسبتها در نماز جمعه است؟ اصلا چه فایده ای دارد؟
آیا هر ساختاری نماز جمعه در زمان پیامبر داشت، ما هم باید نماز جمعه را به همان شکل نگه داریم و هیچ تغییری لازم نیست؟ آدمها، زمانه، علوم مختلف، مشکلات تغییری نکرده؟

عذر می خوام که کم وقت گذاشتم، خب برای مثال همون بیکاری مردم اروپا خودش ریشه در چه چیزی داره؟ باید با تفکر به این بحث ها نگاه کرد. حرف شما هم متینه باید در نماز جمعه از مشکلات شهر و منطقه یا حتی وضع خیابونا حرف زد اما این دیگه اشکالی به اصل نماز جمعه وارد نمی کنه (ما که در حد نظر دادن نیستیم اما امام جمعه باید تشخیص بده) خب در واقع امام جمعه باید اینقدر فعال و اهل علم باشه که دیگه حداقل توی هر رشته یه کم اطلاعات داشته باشه که نیازی به سخنرانی پزشک و مهندس و ... نباشه خوشبختانه امام جمعه شهر ما اینقدر اطلاعات داره که این مسائل رو توضیح بده مثلا اینقدر قشنگ و ساده مسئله ی هسته ای رو تعریف کرد که حتی اکثر پیرمرد های بی سواد هم متوجه شدند(قصد بی احترامی ندارم) معمولا توی شهر ما قبل از شروع نماز یک متخصص درباره ی مطلب تخصصی صحبت میکنه تا به نماز هم لطمه ای وارد نشه! اما مناسبتها، منظور من همه ی مناسبتها نبود مثلا وقتی که طرف نمی دونه ملی شدن نفت یعنی چی یا شهید مدرس کیه خب باید بهش توضیح داد دیگه،طرف هم از ترس مسخره شدن که روش نمی شه بره بپرسه شهید مدرس کیه پس امام جمعه برای همه توضیح میده تا اون یه نفر بفهمه. شناخت این اولویت هم باز بر عهده ی امام جمعه است. و اما مسئله ی بعد: بله ، این سنت پیامبره و باید ثابت بمونه. حرف شما مثل اینه که بگیم چون مردم نسبت به زمان پیامبر مشغله هاشون بیشتر شده باید نماز ظهر بشه دو رکعت که مردم به کاراشون برسن. این که نمیشه !

خادم المهدي;444361 نوشت:
عذر می خوام که کم وقت گذاشتم، خب برای مثال همون بیکاری مردم اروپا خودش ریشه در چه چیزی داره؟ باید با تفکر به این بحث ها نگاه کرد. حرف شما هم متینه باید در نماز جمعه از مشکلات شهر و منطقه یا حتی وضع خیابونا حرف زد اما این دیگه اشکالی به اصل نماز جمعه وارد نمی کنه (ما که در حد نظر دادن نیستیم اما امام جمعه باید تشخیص بده) خب در واقع امام جمعه باید اینقدر فعال و اهل علم باشه که دیگه حداقل توی هر رشته یه کم اطلاعات داشته باشه که نیازی به سخنرانی پزشک و مهندس و ... نباشه خوشبختانه امام جمعه شهر ما اینقدر اطلاعات داره که این مسائل رو توضیح بده مثلا اینقدر قشنگ و ساده مسئله ی هسته ای رو تعریف کرد که حتی اکثر پیرمرد های بی سواد هم متوجه شدند(قصد بی احترامی ندارم) معمولا توی شهر ما قبل از شروع نماز یک متخصص درباره ی مطلب تخصصی صحبت میکنه تا به نماز هم لطمه ای وارد نشه! اما مناسبتها، منظور من همه ی مناسبتها نبود مثلا وقتی که طرف نمی دونه ملی شدن نفت یعنی چی یا شهید مدرس کیه خب باید بهش توضیح داد دیگه،طرف هم از ترس مسخره شدن که روش نمی شه بره بپرسه شهید مدرس کیه پس امام جمعه برای همه توضیح میده تا اون یه نفر بفهمه. شناخت این اولویت هم باز بر عهده ی امام جمعه است. و اما مسئله ی بعد: بله ، این سنت پیامبره و باید ثابت بمونه. حرف شما مثل اینه که بگیم چون مردم نسبت به زمان پیامبر مشغله هاشون بیشتر شده باید نماز ظهر بشه دو رکعت که مردم به کاراشون برسن. این که نمیشه !

سوال هم همینه اونجا هم گفتم هدف نماز جمعه چیست؟

آیا هدف اینه که هرکس(تعداد حداقلی) که نمی دونن ملی شدن نفت چیه، بیایم برای اونا این جا توضیح بدیم. جایی دیگه نمیشه این کار رو کرد.

من نگفتم که نماز جمعه تغییر بکنه. یعنی تعداد رکوع و... تغییر کنه. نمار جمعه سنت است ولی هر چیزی که پیامبر در آن زمان صحبت می کرد هم جزو سنت است؟ پس هر چیزی که ما اضافه کردیم در بیانات میشود بر خلاف سنت؟ در مورد سیاست خارجه، بهداشت و ... صحبت می شود، می شود بر خلاف سنت؟نه مسلم است که این طور نیست.
من میگم چرا از این فرصت استفاده نمی شود به شکلی که فایده برای اکثریت ، مخصوصا نسل جوان داشته باشد. الان نماز جمعه تهران (که مرکز کشور ما است) رو ببینید. اکثریت جمعیت با سنهای بالا احتمالا بالای 60. در بیشتر شهرای دیگر هم وضع همین است. پس مشخص است که کار یک جایی مشکل دارد.

javadk1234;444384 نوشت:
سوال هم همینه اونجا هم گفتم هدف نماز جمعه چیست؟
آیا هدف اینه که هرکس(تعداد حداقلی) که نمی دونن ملی شدن نفت چیه، بیایم برای اونا این جا توضیح بدیم. جایی دیگه نمیشه این کار رو کرد.
من نگفتم که نماز جمعه تغییر بکنه. یعنی تعداد رکوع و... تغییر کنه. نمار جمعه سنت است ولی هر چیزی که پیامبر در آن زمان صحبت می کرد هم جزو سنت است؟ پس هر چیزی که ما اضافه کردیم در بیانات میشود بر خلاف سنت؟ در مورد سیاست خارجه، بهداشت و ... صحبت می شود، می شود بر خلاف سنت؟نه مسلم است که این طور نیست.
من میگم چرا از این فرصت استفاده نمی شود به شکلی که فایده برای اکثریت ، مخصوصا نسل جوان داشته باشد. الان نماز جمعه تهران (که مرکز کشور ما است) رو ببینید. اکثریت جمعیت با سنهای بالا احتمالا بالای 60. در بیشتر شهرای دیگر هم وضع همین است. پس مشخص است که کار یک جایی مشکل دارد.

سلام مجدد، نماز جمعه اهداف مختلفی می تونه داشته باشه و من اطلاعات کافی در این زمینه ندارم.اون چیزایی که من میدونستم در ضمن بحث های قبلی گفتم. حرف شما درسته قبلا هم گفتم که شناخت این که چه موضوعی باید مطرح بشه بر عهده ی امام جمعه است، خب شاید ائمه ی جمعه صلاح نمی دونن که این موضوعات مطرح بشه(چون معمولا امام جمعه عالم ترین روحانی شهره) از طرف دیگه فرض کنیم که این موضوعات مطرح بشه خب وقتی جمعیت جوونا اونقدر کمه که اصلا به چشم نمیان اون امام جمعه برای کی این موضوعات رو مطرح کنه؟(اون موقع داد پیرمردا در میاد!) الآن متاسفانه و صد متاسفانه اکثر قابل توجه جوونای ما نمازهای یومیه خودشون رو هم نمی خونن(برای مثال توی دبیرستانی که من اونجام از 240 نفر حداکثر 15 نفر برای نماز میان) خب اونوقت کی میاد نماز جمعه؟ از طرف دیگه وقتی گفته بشه و عمل نشه به چه کار میاد؟ الآن روزی چند بار مسائل مفید برای جوونا از رسانه پخش میشه خب کدومش عملی شده؟ برادر من اشکال از جووناست نه موضوعات،البته من نمیگم موضوعات مشکل نداره(هر چیزی عیبی داره) اما مشکل اصلی از جووناست. خب شما چه پیشنهادی دارین؟
«اگه مشکلتون خیلی اذیتتون می کنه،میتونید از یه روحانی بپرسید یا به سایت حوزه ی علمیه مراجعه کنید.»

javadk1234;444282 نوشت:
سلام

یعنی اصلا پیش نیامده در زمان پیامبر ( و ائمه ما) که کسی بلند شود و سوالی بپرسد؟

با عرض سلام و ادب

از آنجایی که جزئیات نمازهای جمعه ای که توسط پیامبر(ص) یا ائمه(ع) اقامه شده است،ثبت نشده است،لذا نمی توان در این مورد که آیا کسی بلند شده و سوالی پرسیده یا نه؟ اظهار نظر قطعی و مستند کرد.هر چند این امر چیز محال و بعیدی نیست.

javadk1234;443705 نوشت:
سلام
- در زمان پیامبر و ائمه(ع) در نماز جمعه به چه مسائلی پرداخته می شد؟آیا مثل الان بود که فقط نماز جمعه شده جایی فقط برای مرور اخبار صدا و سیما ! و تکرار آنها و مرور تقویم مناسبتی ما(مثلا فردا روز بهداشت است. بهداشت خیلی خوب است! و در اسلام سفارش شده است و ....)؟

با عرض سلام و ادب

با نگاهی گذرا به سیره پیامبر[ص] و علی[ ع] و گفتارائمه معصومین[ ع] و فقهاء درمی یابیم که بر امام جمعه لازم است که از درد و رنج مسلمانان ,ازاوضاع کشورهای اسلامی ,از ترفندهای دشمنان اسلام و خلاصه آنچه را به حسب زمان و مکان آگاهی از آن,برای امت اسلامی لازم و ضروری است , سخن بگوید و مردم را در جریان مسائل روز قراربدهد و آنان را موعظه و ارشاد نماید و تقویت مبانی دینی و مذهبی و رشد سیاسی فرهنگی آنان را در نظر داشته باشد.

امام رضا(ع)در این زمینه میفرماید:

انما جعلت الخطبه یوم الجمعه لان الجمعه شهد عام فاراد ان یکون ...

خطبه در روز جمعه تشریع شده است ,از آن جهت که جمعه از روزهای اجتماع مردم است.از نظر اسلام , همه مکلفین باید در آن اجتماع حضور یابند. خداوند با تشریع این دستور,اراده کرده است که توسط زمامداران , مردم در این روز موعظه و ارشاد گردند و به نیکیها ترغیب و از بدیها بازداشته شوند.

همچنین حاکمان اسلامی و یا خطیب و امام جمعه منصوب از طرف او مردم را به مصالح دینی و دنیوی خود, هدایت سازد و از اخبار و حوادث جهانی , که برای آنان مفید و یا پیشگیرنده از زیان آنان است آگاه سازد. [1]

امام رضا(ع)در ادامه گفتار میفرماید:

[علت این که دو خطبه در نماز جمعه باید خواننده شود این است که : در یکی به حمد و ثنای الهی پرداخته شود و در دیگری حوائج مردم و خطرهایی که مردم را تهدید می کند بیان شود و برای مردان و زنان با ایمان دعا و طلب آمرزش شود و آنچه که لازم است از اوامر و نواهی به مردم ابلاغ شود. و آنچه باعث صلاح و فساد مردم است یادآوری گردد].[2]

امام خمینی[ ره] در تحریرالوسیله درباره محتوای خطبه های نمازجمعه چنین میفرمایند:

[سزاواراست که امام جمعه , در ضمن خطبه هایش آنچه را که مصلحت دین و دنیای مسلمانان است بیان دارد و از آنچه که در کشورهای اسلامی و غیراسلامی می گذرد و به زیان و یا سود آنان است و آنچه که مسلمانان در زندگی دنیوی و اخروی به آن نیاز دارند, مطلع سازد و از امور سیاسی و اقتصادی که در استقلال و آزادی آنان دخالت دارد و چگونگی رفتار آنان با سایر ملتها سخن بگوید و آنان را از مداخله دولتهای ظالم و استعمارگر در امور سیاسی و اقتصادی , که منجر به استعمار و استثمار آنان است , آگاه گرداند.

خلاصه : نمازجمعه و دو خطبه آن , مانند حج و عیدین و غیره از مواقف عظیمه برای مسلمانان است , ولی متاسفانه مسلمانان از وظایف و مواقف مهم سیاسی این عبادت غافل و ناآگاهند]. [3]

برای بهره برداری لازم از این گونه اجتماعات امور ذیل یادآوری می شود:

1. امت اسلامی بر اساس وظیفه دینی سیاسی خود, به دور از جریانات , برای حفظ کیان اسلام و انقلاب اسلامی در نمازجمعه شرکت می کنند بنابراین ,ائمه جمعه , باید از موضعگیریهای گروهی و حزبی اجتناب نمایند, تا محور امت حزب الله , در هر شهر و استان باشند.اگر ائمه جمعه از این اصل عدول کنند در نقش اصلی خود, که همان هدایت و رهبری فکری سیاسی مذهبی مردم مسلمان منطقه است , موفقیت چندانی نخواهند داشت.

2. ائمه جمعه باید با مطالعه دقیق و عمیق نسبت به جریانات سیاسی و مسائل موردابتلای جهان , به خطبه ها عمق بیشتری ببخشند. با طرح مسائل لازم , درابعادگوناگون :اعتقادی ,اخلاقی و سیاسی سعی کنند هر جمعه به شرکت کنندگان , آگاهی و آشنایی بیشتری نسبت به معارف زندگی ساز اسلام و مسائل روز و جهان اسلام بدهند.

با نگاهی به نمازجمعه و مقایسه آنها با یکدیگر به روشنی در می یابیم که کیفیت نمازجمعه از حیث غنا و اتقان خطبه ها و... باعث جذب بیشتر مردم به نمازجمعه و برعکس خطبه های شعاری و بی محتوا و یا کم محتوا, موجب سردی مردم شده است.

3. برای صرفه جویی در وقت و برای یادآوری و طرح آنچه که بیان و ابلاغ آن لازم است تنظیم و دسته بندی مطالب و آمادگی قبلی ,امری است لازم و ضروری.
بدون تردید, دراین صورت , فراگیری و ثمردهی و جاذبیت آن بیشتر خواهدبود.

4. موضوعات قابل بحث و سخنان ناگفته بسیار است . چون در نمازجمعه وقت محدود است,لازم است ائمه جمعه مطالب خود را براساس اولویت ها دسته بندی کنند به آن مطلبی که از اهمیت بیشتری برخوردار است بهای بیشتری بدهند.

5. در نمازجمعه همه اقشار مردم از بی سواد و با سواد, فرهنگی و غیرفرهنگی شرکت می کنند, لازم است ائمه جمعه مراعات حال همگان را نموده و طوری سخن بگویند که قابل استفاده برای همگان باشد. قرآن و روایات ماثوره ائمه معصومین[ ع] در طرح معارف,بهترین الگوست . مشکل ترین براهین علمی را در قالب ساده و همه کس فهم بیان می کنند.امام خمینی[ ره] نیز در طرح مسائل و معارف اسلامی می تواند الگوی بسیار خوبی برای ما باشد.

6.برای تاثیرگذاری و ثمردهی بیشتر خطبه ها,ائمه جمعه باید مقتضای حال را رعایت کنند و به گرمی و سردی هوا، خستگی مردم و... توجه داشته باشند.

عدم توجه به این اصل در برخی از موارد, باعث پیامدهای زیانباری خواهد شد که به هیچ وجه قابل جبران نیست و خطابه ها نه تنها مفید و با ثمر نخواهد بود که باعث فرار و بدبینی مردم خواهد شد.

اینها برخی از نکات است که ائمه جمعه باید برای بهره گیری لازم از این اجتماعات و جذب مردم و تاثیرگذاری هر چه بیشتر به آن توجه داشته باشند. علاوه براین , باید برای برنامه های فرهنگی و تبلیغی دیگر در این مراسم بزرگ و با شکوه بهره لازم برده شود.

پی نوشتها:
[1]. وسائل الشیعه , ج5ص .40

[2] همان مدرک.40 .

[3] تحریرالوسیله , ج 1 .

dinshenasii;444305 نوشت:
سلام
یه سولی که داشتم در رساله نوشته فاصله هر دو نماز جمعه هر مثلا یک فرسخ با مثلا 6 اقتدا کننده. ننوشته در هر شهر و آبادی فقط یک نماز جمعه و از طرف حاکم. و نمازهای جمعه دیگری در شهر نباید برپا بشه (درسته؟)
آیا زمان حکومت حضرت علی هم در هر شهر یک خطیب جمعه از طرف ایشون بوده یا هرکس میتونسته در مثلا منزل خودش با چند تا شاگردش یه نماز جمعه ای برپا کنه؟ و با دو تا خطبه خیلی کوتاه نصیحتشون کنه

با عرض سلام و ادب

در این که، در هر شهری باید یک نمازجمعه اقامه شود یا بیشتر، از نظر شرع ملاک، مقدار فاصله ی بین دو نمازجمعه است.

مراجع عظام می گویند: کم ترین فاصله ی بین دو نماز جمعه، یک فرسخ است.

و اگر در جایى نماز جمعه برگزار شد نباید در فاصله‏اى کمتر از یک فرسخى آن نماز جمعه دیگرى منعقد شود. پس اگر با فاصله یک فرسخ دو نماز جمعه اقامه شود هر دو صحیح است. لازم به تذکر است که میزان در مسافت، محل نماز جمعه است نه شهرى که نماز جمعه در آن تشکیل شده است. بنا بر این در شهرهاى بزرگى که طول آن چند فرسخ است مى‏توان چند نماز جمعه تشکیل داد[1].

بنابراین، اگر در شهری دو نماز جمعه برگزار شود و فاصله بین آن دو کم تر از یک فرسخ باشد، هر کدام که دیرتر شروع کرده باشند نماز آنان باطل است، و اگر هر دو مقارن هم در یک لحظه تکبیرة الاحرام بگویند هر دو نماز باطل است.[2]

البته طبق نظر حضرت امام، امام جمعه باید منصوب از طرف ولی فقیه باشد، بنابراین اگر در شهری یک امام جمعه منصوب از طرف ولی فقیه است و دیگری غیر منصوب، بدیهی است که نماز دومی باطل است.[3]

ضمناً از آن جا که شهرها معمولاً آن قدر بزرگ نیستند که از هر طرف یک فرسخ (6 کیلومتر) محدوده داشته باشند، برای هر شهری یک امام جمعه نصب می شود.

پاسخ دفتر حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (مدظله العالی):

کمترین فاصله بین دو نماز جمعه باید یک فرسخ باشد و یک نماز جمعه در یک شهر بخوانند کافی است و نماز جمعه و جماعت برای اجتماع مردم است و اگر کاری موجب تفرقه شود جایز نیست.

پاسخ دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):

اگر بین محل برگزارى نماز جمعه یک فرسخ شرعى فاصله باشد، مانع ندارد.‏‏

پاسخ دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):

ج: باید بین اقامه دو نماز جمعه حداقل یک فرسخ فاصله باشد.

والله العالم

پاسخ دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):

فاصله دو نماز جمعه باید کمتر از یک فرسخ نباشد که اگر در کمتر از یک فرسخ دو نماز جمعه خوانده شود نماز اوّلى صحیح و دومى باطل است.

پی نوشتها:

[1] توضیح المسائل مراجع، ج1، احکام نماز جمعه، ص 856.

[2] اجوبة الاستفتائات، آیت الله العظمی خامنه ای، ص133، س 623؛ توضیح المسائل مراجع، ج1، احکام نماز جمعه، ص 844.

[3] استفتائات حضرت امام خمینی، ص 268، س 440.

منبع

پرسش:
در زمان پیامبر و ائمه(ع) در نماز جمعه به چه مسائلی پرداخته می شد؟

پاسخ:
با نگاهی گذرا به سیره پیامبر[ص] و علی[ ع] و گفتارائمه معصومین[ ع] و فقهاء درمی یابیم که بر امام جمعه لازم است که از درد و رنج مسلمانان ,ازاوضاع کشورهای اسلامی ,از ترفندهای دشمنان اسلام و خلاصه آنچه را به حسب زمان و مکان آگاهی از آن,برای امت اسلامی لازم و ضروری است , سخن بگوید و مردم را در جریان مسائل روز قراربدهد و آنان را موعظه و ارشاد نماید و تقویت مبانی دینی و مذهبی و رشد سیاسی فرهنگی آنان را در نظر داشته باشد.

امام رضا(ع)در این زمینه میفرماید:
انما جعلت الخطبه یوم الجمعه لان الجمعه شهد عام فاراد ان یکون ...
خطبه در روز جمعه تشریع شده است ,از آن جهت که جمعه از روزهای اجتماع مردم است.از نظر اسلام , همه مکلفین باید در آن اجتماع حضور یابند. خداوند با تشریع این دستور,اراده کرده است که توسط زمامداران , مردم در این روز موعظه و ارشاد گردند و به نیکیها ترغیب و از بدیها بازداشته شوند.
همچنین حاکمان اسلامی و یا خطیب و امام جمعه منصوب از طرف او مردم را به مصالح دینی و دنیوی خود, هدایت سازد و از اخبار و حوادث جهانی , که برای آنان مفید و یا پیشگیرنده از زیان آنان است آگاه سازد. [1]

امام رضا(ع)در ادامه گفتار میفرماید:
[علت این که دو خطبه در نماز جمعه باید خواننده شود این است که : در یکی به حمد و ثنای الهی پرداخته شود و در دیگری حوائج مردم و خطرهایی که مردم را تهدید می کند بیان شود و برای مردان و زنان با ایمان دعا و طلب آمرزش شود و آنچه که لازم است از اوامر و نواهی به مردم ابلاغ شود. و آنچه باعث صلاح و فساد مردم است یادآوری گردد].[2]

امام خمینی[ ره] در تحریرالوسیله درباره محتوای خطبه های نمازجمعه چنین میفرمایند:
[سزاواراست که امام جمعه , در ضمن خطبه هایش آنچه را که مصلحت دین و دنیای مسلمانان است بیان دارد و از آنچه که در کشورهای اسلامی و غیراسلامی می گذرد و به زیان و یا سود آنان است و آنچه که مسلمانان در زندگی دنیوی و اخروی به آن نیاز دارند, مطلع سازد و از امور سیاسی و اقتصادی که در استقلال و آزادی آنان دخالت دارد و چگونگی رفتار آنان با سایر ملتها سخن بگوید و آنان را از مداخله دولتهای ظالم و استعمارگر در امور سیاسی و اقتصادی , که منجر به استعمار و استثمار آنان است , آگاه گرداند.

خلاصه : نمازجمعه و دو خطبه آن , مانند حج و عیدین و غیره از مواقف عظیمه برای مسلمانان است , ولی متاسفانه مسلمانان از وظایف و مواقف مهم سیاسی این عبادت غافل و ناآگاهند]. [3]

برای بهره برداری لازم از این گونه اجتماعات امور ذیل یادآوری می شود:
1. امت اسلامی بر اساس وظیفه دینی سیاسی خود, به دور از جریانات , برای حفظ کیان اسلام و انقلاب اسلامی در نمازجمعه شرکت می کنند بنابراین ,ائمه جمعه , باید از موضعگیریهای گروهی و حزبی اجتناب نمایند, تا محور امت حزب الله , در هر شهر و استان باشند.اگر ائمه جمعه از این اصل عدول کنند در نقش اصلی خود, که همان هدایت و رهبری فکری سیاسی مذهبی مردم مسلمان منطقه است , موفقیت چندانی نخواهند داشت.

2. ائمه جمعه باید با مطالعه دقیق و عمیق نسبت به جریانات سیاسی و مسائل موردابتلای جهان , به خطبه ها عمق بیشتری ببخشند. با طرح مسائل لازم , درابعادگوناگون :اعتقادی ,اخلاقی و سیاسی سعی کنند هر جمعه به شرکت کنندگان , آگاهی و آشنایی بیشتری نسبت به معارف زندگی ساز اسلام و مسائل روز و جهان اسلام بدهند.

با نگاهی به نمازجمعه و مقایسه آنها با یکدیگر به روشنی در می یابیم که کیفیت نمازجمعه از حیث غنا و اتقان خطبه ها و... باعث جذب بیشتر مردم به نمازجمعه و برعکس خطبه های شعاری و بی محتوا و یا کم محتوا, موجب سردی مردم شده است.

3. برای صرفه جویی در وقت و برای یادآوری و طرح آنچه که بیان و ابلاغ آن لازم است تنظیم و دسته بندی مطالب و آمادگی قبلی ,امری است لازم و ضروری.
بدون تردید, دراین صورت , فراگیری و ثمردهی و جاذبیت آن بیشتر خواهدبود.

4. موضوعات قابل بحث و سخنان ناگفته بسیار است . چون در نمازجمعه وقت محدود است,لازم است ائمه جمعه مطالب خود را براساس اولویت ها دسته بندی کنند به آن مطلبی که از اهمیت بیشتری برخوردار است بهای بیشتری بدهند.

5. در نمازجمعه همه اقشار مردم از بی سواد و با سواد, فرهنگی و غیرفرهنگی شرکت می کنند, لازم است ائمه جمعه مراعات حال همگان را نموده و طوری سخن بگویند که قابل استفاده برای همگان باشد. قرآن و روایات ماثوره ائمه معصومین[ ع] در طرح معارف,بهترین الگوست . مشکل ترین براهین علمی را در قالب ساده و همه کس فهم بیان می کنند.امام خمینی[ ره] نیز در طرح مسائل و معارف اسلامی می تواند الگوی بسیار خوبی برای ما باشد.

6.برای تاثیرگذاری و ثمردهی بیشتر خطبه ها,ائمه جمعه باید مقتضای حال را رعایت کنند و به گرمی و سردی هوا، خستگی مردم و... توجه داشته باشند.

عدم توجه به این اصل در برخی از موارد, باعث پیامدهای زیانباری خواهد شد که به هیچ وجه قابل جبران نیست و خطابه ها نه تنها مفید و با ثمر نخواهد بود که باعث فرار و بدبینی مردم خواهد شد.

اینها برخی از نکات است که ائمه جمعه باید برای بهره گیری لازم از این اجتماعات و جذب مردم و تاثیرگذاری هر چه بیشتر به آن توجه داشته باشند. علاوه براین , باید برای برنامه های فرهنگی و تبلیغی دیگر در این مراسم بزرگ و با شکوه بهره لازم برده شود.

پرسش:
فاصله مکانی بین دو نماز جمعه چه مقدار باید باشد؟

پاسخ:
در این که، در هر شهری باید یک نمازجمعه اقامه شود یا بیشتر، از نظر شرع ملاک، مقدار فاصله ی بین دو نمازجمعه است.
مراجع عظام می گویند: کم ترین فاصله ی بین دو نماز جمعه، یک فرسخ است.
و اگر در جایى نماز جمعه برگزار شد نباید در فاصله‏اى کمتر از یک فرسخى آن نماز جمعه دیگرى منعقد شود. پس اگر با فاصله یک فرسخ دو نماز جمعه اقامه شود هر دو صحیح است. لازم به تذکر است که میزان در مسافت، محل نماز جمعه است نه شهرى که نماز جمعه در آن تشکیل شده است. بنا بر این در شهرهاى بزرگى که طول آن چند فرسخ است مى‏توان چند نماز جمعه تشکیل داد[4].
بنابراین، اگر در شهری دو نماز جمعه برگزار شود و فاصله بین آن دو کم تر از یک فرسخ باشد، هر کدام که دیرتر شروع کرده باشند نماز آنان باطل است، و اگر هر دو مقارن هم در یک لحظه تکبیرة الاحرام بگویند هر دو نماز باطل است.[5]
البته طبق نظر حضرت امام، امام جمعه باید منصوب از طرف ولی فقیه باشد، بنابراین اگر در شهری یک امام جمعه منصوب از طرف ولی فقیه است و دیگری غیر منصوب، بدیهی است که نماز دومی باطل است.[6]
ضمناً از آن جا که شهرها معمولاً آن قدر بزرگ نیستند که از هر طرف یک فرسخ (6 کیلومتر) محدوده داشته باشند، برای هر شهری یک امام جمعه نصب می شود.

پاسخ دفتر حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (مدظله العالی):
کمترین فاصله بین دو نماز جمعه باید یک فرسخ باشد و یک نماز جمعه در یک شهر بخوانند کافی است و نماز جمعه و جماعت برای اجتماع مردم است و اگر کاری موجب تفرقه شود جایز نیست.

پاسخ دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):
اگر بین محل برگزارى نماز جمعه یک فرسخ شرعى فاصله باشد، مانع ندارد.‏‏

پاسخ دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):
ج: باید بین اقامه دو نماز جمعه حداقل یک فرسخ فاصله باشد.
والله العالم

پاسخ دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):
فاصله دو نماز جمعه باید کمتر از یک فرسخ نباشد که اگر در کمتر از یک فرسخ دو نماز جمعه خوانده شود نماز اوّلى صحیح و دومى باطل است.

ساختار نماز جمعه در زمان پیامبر و ائمه به چه شکل بود؟(شامل چه بخش هایی بود؟)

قطعاً ساختار شکلی نماز جمعه و احکام آن در زمان پیامبر(ص) و ائمه(ع) مانند امروزه بوده است،چرا که فقها و علمای دین احکام و شرایط اعمال عبادی را از طریق قرآن و سنّت(سیره معصومین) استنباط کرده اند.

آیا نماز جمعه همیشه یک طرفه بود یعنی یک نفر می گفت و بقیه فقط گوش می کردند؟

بله.خطبه های نماز جمعه توسط امام جمعه ایراد می شد و شرکت کنندگان گوش می کردند.واجب است مأمومین به خطبه‏ هاى امام گوش فرا دهند و احتیاط مستحب آن است که ساکت باشند و از حرف زدن بپرهیزند که صحبت کردن در وقت خطبه‏ ها مکروه است، بلکه اگر سخن گفتن مأمومین موجب نشنیدن خطبه و از بین رفتن فائده آن باشد، سکوت لازم است.

پی نوشتها:
[1]. وسائل الشیعه , ج5ص .40
[2] همان مدرک.40 .
[3] تحریرالوسیله ،امام خمینی، ج 1 .
[4] توضیح المسائل مراجع، ج1، احکام نماز جمعه، ص 856.
[5] اجوبة الاستفتائات، آیت الله العظمی خامنه ای، ص133، س 623؛ توضیح المسائل مراجع، ج1، احکام نماز جمعه، ص 844.
[6] استفتائات حضرت امام خمینی، ص 268، س 440.

موضوع قفل شده است