ایا پیامبران با حدس و گمان جواب می دادند؟
تب‌های اولیه
سلام علیکم:
ایا ممکن است پیامبران و اولیای الهی (ع) در پاسخ دادن به سوالات دینی با حدس و گمان پاسخ دهند؟
و اگر پاسخ منفی است ایات زیر را چگونه توجیه می کنید؟
سورة يوسف
وَقَالَ لِلَّذِي ظَنَّ أَنَّهُ نَاجٍ مِنْهُمَا اذْكُرْنِي عِنْدَ رَبِّكَ فَأَنْسَاهُ الشَّيْطَانُ ذِكْرَ رَبِّهِ فَلَبِثَ فِي السِّجْنِ بِضْعَ سِنِينَ (42)
سورة يوسف
وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ إِلَّا رِجَالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ مِنْ أَهْلِ الْقُرَى أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَدَارُ الْآَخِرَةِ خَيْرٌ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا أَفَلَا تَعْقِلُونَ (109) حَتَّى إِذَا اسْتَيْئَسَ الرُّسُلُ وَظَنُّوا أَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُوا جَاءَهُمْ نَصْرُنَا فَنُجِّيَ مَنْ نَشَاءُ وَلَا يُرَدُّ بَأْسُنَا عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِينَ (110) لَقَدْ كَانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِأُولِي الْأَلْبَابِ مَا كَانَ حَدِيثًا يُفْتَرَى وَلَكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ كُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ (111)
سورة الاسراء
وَلَقَدْ آَتَيْنَا مُوسَى تِسْعَ آَيَاتٍ بَيِّنَاتٍ فَاسْأَلْ بَنِي إِسْرَائِيلَ إِذْ جَاءَهُمْ فَقَالَ لَهُ فِرْعَوْنُ إِنِّي لَأَظُنُّكَ يَا مُوسَى مَسْحُورًا (101) قَالَ لَقَدْ عَلِمْتَ مَا أَنْزَلَ هَؤُلَاءِ إِلَّا رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ بَصَائِرَ وَإِنِّي لَأَظُنُّكَ يَا فِرْعَوْنُ مَثْبُورًا (102)
سورة الانبياء
وَذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغَاضِبًا فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنَادَى فِي الظُّلُمَاتِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ (87) فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّيْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَكَذَلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ (88)
سورة ص
قَالَ لَقَدْ ظَلَمَكَ بِسُؤَالِ نَعْجَتِكَ إِلَى نِعَاجِهِ وَإِنَّ كَثِيرًا مِنَ الْخُلَطَاءِ لَيَبْغِي بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ إِلَّا الَّذِينَ آَمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَقَلِيلٌ مَا هُمْ وَظَنَّ دَاوُودُ أَنَّمَا فَتَنَّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَخَرَّ رَاكِعًا وَأَنَابَ (24) فَغَفَرْنَا لَهُ ذَلِكَ وَإِنَّ لَهُ عِنْدَنَا لَزُلْفَى وَحُسْنَ مَآَبٍ (25) يَا دَاوُودُ إِنَّا جَعَلْنَاكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ فَاحْكُمْ بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعِ الْهَوَى فَيُضِلَّكَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ إِنَّ الَّذِينَ يَضِلُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ بِمَا نَسُوا يَوْمَ الْحِسَابِ (26)
سورة يوسف
وَقَالَ لِلَّذِي ظَنَّ أَنَّهُ نَاجٍ مِنْهُمَا اذْكُرْنِي عِنْدَ رَبِّكَ فَأَنْسَاهُ الشَّيْطَانُ ذِكْرَ رَبِّهِ فَلَبِثَ فِي السِّجْنِ بِضْعَ سِنِينَ (42)
ایا ممکن است پیامبران و اولیای الهی (ع) در پاسخ دادن به سوالات دینی با حدس و گمان پاسخ دهند؟
و اگر پاسخ منفی است ایات زیر را چگونه توجیه می کنید؟
با سلام
ىر باب بيان معارف دینی وسوالات دینی که مردم دارند مسلما انبیاء بر اساس وحی جواب داده وقطع یقین به درستی جواب داشتند وظن وگمان در این موارد راه ندارد، اما اینکه در امور عادی زندگی ومسائل شخصی هم اینچنین باشد دلیل خاصی بر اثبات آن علی الظاهر وجود ندارد والبته خود جای بحث دارد وتا آنجا که بندهع می دانم در این زمینه تحقیق وپژوهش خاصی تا به امروز صورت نگرفته است که اثبات کند انبیاء در امور عادی ومسائل زندگی هم اشتباه نکنند.
سوای این در مورد آیه فوق مرحوم طبرسی در مجمع البیان ذیل آیه ظن را به علم معنی کرده است وفرموده از طریق وحی به ایشان رسیده بود که او نجات می یابد. سوای فرمایش ایشان اگر به داستان فوق که در سوره یوسف نل شده خوب دقت کنید مشخص می شود که یقین داشت او نجات می یابد چون خداوند می فرماید: ما به یوسف علم تعبیر خواب داده بودیم وایشان بر اساس خوابی که آنها دیده بودند فهمیدند که او نجات می یابد، پس در واقع ظن در اینجا به معنای علم است.
در مورد آیه110سوره یوسف نیز ضمیر ظنوا به انبیاء بر نمی گردد بلکه به قومی که سوی آنها فرستاده شده بودند بر می گردد که آنها گمان کردند این پیامبران دروغ می گویند.
در دیگر موارد هم می توان همین مساله را گفت که مراد از ظن در اینجا علم است ومعنای لغوی ظن مرا د نیست چون در لغت نیز اشاره کرده اند که ظن به معنای علم استعمال می شود(مجمع البحرین، ج6، ص279).