آیا شیطان در مقابل خداوند پیروز است؟

با سلام و عرض ادب
هر چند فرموديد به اين سوالات پاسخي ندهم اما بنظر پاسخ ها ، صحيح نمي آيند لذا بصورت كاملا مختصر و اجمالي ، مطالبي را عرض مي كنم :

صحنه ي اعطاي خلافت اللهي پس از خلقت آدم اينطور بود كه در ابتدا و قبل از خلقت آدم ، فرشتگان به خلقت او اعتراض كردند : اتجعل فيها من يفسد فيها و يسفك الدماء و نحن نسبح بحمدك و نقدس لك
و خداوند در پاسخ مي فرمايد : اني اعلم ما لا تعلمون
پس از خلقت آدم و تعليم اسماء به او ، و پرسش خداوند از ملائكه در مورد اسماء و عجز آنها از پاسخ و در مقابل، پاسخ آدم در مورد اسماء ، ملائكه دريافتند كه در قضاوت خود به خطا رفتند و خداوند فرمان سجده بر آدم را داد همه ي ملائكه - كه تمامي تسبيح و تقديس آنها محض عبوديت تام بود و اعتراضشان هم نه از باب مخالفت بلكه سوال بود پس از يافتن پاسخ ، سجده كردند - جز ابليس كه خود را برتر از آدم مي دانست و چون در مقام حضور ربوبي جايي براي منيت وجود ندارد فرمان هبوط و خروج يافت : "... فَاهْبِطْ مِنْهَا فَمَا يَكُونُ لَكَ أَن تَتَكَبَّرَ فِيهَا فَاخْرُجْ إِنَّكَ مِنَ الصَّاغِرِينَ"(اعراف/13)
فرمود از آن [مقام] فرو شو تو را نرسد كه در آن [جايگاه] تكبر نمايى پس بيرون شو كه تو از خوارشدگانى
لذا در اين ميدان كه مورد جدال ، اثبات شايستگي آدم به عنوان خليفة اللهي بود ، او بايد وارد ميدان شود و شايستگي خود را براي مقامي كه مورد اعتراض جن و ملك است اثبات نمايد . لذا خداوند اذن به مبارزه ميان آدم و ابليس داد تا آدم بتواند شايستگي خود را به عنوان خليفه خدا اثبات كند و چرا اينگونه نباشد در حاليكه مكر ابليس ضعيف است : إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطَانِ كَانَ ضَعِيفًا ( نساء /76) كه نيرنگ شيطان [در نهايت] ضعيف است
ابليس دشمن ضعيف و كوچك انسان است ، اعدا عدو انسان ، نفس اوست ، نفس غدر است ، شكست شيطان هرچند سخت است اما در مقايسه با ميدان مبارزه ي نفس ، بسيار آسان تر است .
پس خداوند به ابليس اجازه فريب انسان را داد تا انسان بتواند شايستگي خود را ثابت كند و خداوند هم به اين مساله تصريح فرمود كه تو به بندگان مخلص من راهي نداري :
إِنَّ عِبَادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطَانٌ إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغَاوِينَ(حجر/42)
در حقيقت تو را بر بندگان من تسلطى نيست مگر كسانى از گمراهان كه تو را پيروى كنند
بنابراين اينگونه نيست كه شيطان بتواند تمام بني آدم را گمراه نمايد بلكه افراد گمراهند كه فريب شيطان را مي خورند اما مخلصين از بندگان خدا هرگز فريب او را نخواهند خورد . پس در اين ميدان اين شيطان نيست كه پيروز است او بر بندگان گمراه ممكن است پيروز شود اما بر بندگان مخلص خدا ، هرگز .
ادامه ...

منظور شما از سير ، سير مكاني است ؟ شيطان در صدور انسانها وسوسه مي كند: " الذي يوسوس في صدور الناس" و آنان را به گناه فرا مي خواند و يا گناه را در نظر آنان زيبا جلوه مي دهد ، اين امر اولا نياز به سير مكاني ندارد بلكه نفساني است و ثانيا ابليس اعوان و انصار و قبيله داردو بواسطه و كمك آنها بسياري از فريبها و گمراهي ها را انجام مي دهد :... إِنَّهُ يَرَاكُمْ هُوَ وَقَبِيلُهُ مِنْ حَيْثُ لاَ تَرَوْنَهُمْ...(اعراف/27)
او و قبيله اش شما را از آنجا كه آنها را نمى ‏بينيد مى ‏بينند

اجازه دهيد ببينيم كه هدف خدا از خلقت انسان چه بود بعد ببينيم آيا اين هدف خداوند محقق شد يا به تعبير شما شيطان پيروز ميدان است ؟
خداوند در آيه 56 سوره مباركه ذاريات مي فرمايند : " وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ" و جن و انس را نيافريدم جز براى آنكه مرا بپرستند
حالا موانع اين پرستش و عبوديت چيست :
1 - شيطان و جنودش:قَالَ فَبِمَا أَغْوَيْتَنِي لأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَكَ الْمُسْتَقِيمَ*ثُمَّ لآتِيَنَّهُم مِّن بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَيْمَانِهِمْ وَعَن شَمَآئِلِهِمْ وَلاَ تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شَاكِرِينَ (اعراف/16و17)
گفت پس به سبب آنكه مرا به بيراهه افكندى من هم براى [فريفتن] آنان حتما بر سر راه راست تو خواهم نشست*آنگاه از پيش رو و از پشت‏ سرشان و از طرف راست و از طرف چپشان بر آنها مى‏ تازم و بيشترشان را شكرگزار نخواهى يافت
2- نفس :...إِنَّ النَّفْسَ لأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ مَا رَحِمَ...( يوسف/53) ...نفس قطعا به بدى امر مى‏ كند مگر كسى را كه خدا رحم كند...
قطعا انسانهاي وارسته اي كه تا كنون بوده اند و بعدها هم خواهند آمد كه از دام شيطان و بند نفس رهيده و خداوند را خالصانه عبادت مي كنند ، وجود داشته ، دارند و خواهند داشت هر چند تعداد اين افراد ممكن است كم باشد اما اين عبوديت تام محقق شده است و ان شاء الله در آينده بشر هم محقق خواهد شد لذا هدف خلقت به تحقق رسيده است و اين شيطان است كه در ميدان فريب بندگان مخلص خدا شكست خوده و خود نيز به آن اعتراف دارد :
قَالَ رَبِّ بِمَآ أَغْوَيْتَنِي لأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الأَرْضِ وَلأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ
إِلاَّ عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ (حجر/39و40)
گفت پروردگارا به سبب آنكه مرا گمراه ساختى من [هم گناهانشان را] در زمين برايشان مى‏ آرايم و همه را گمراه خواهم ساخت.مگر بندگان خالص تو از ميان آنان را.

با سلام و عذر خواهي از تاخير
خواهر بزرگوار آدم ، خليفه ي الهي در زمين شد نه خليفه فرشتگان به سه دليل :
1- تا كنون آيا شما ديده ايد يا شنيده ايد يا منطقي است كه مقام بالاتر به مقام پايين تر سجده كند ؟!!! اگر آدم جانشين و خليفه فرشتگان در زمين بود ، چرا خدا به فرشتگان امر كرد او را سجده كنند ؟ او بايد بر فرشتگان سجده مي كرد . بحث بر سر اين بود كه خداوند اراده فرمود كه جانشيني در زمين قرار دهد ، فرشتگان گفتند ما كه تسبيح و تقديس حضرتت را انجام مي دهيم ، يعني ما خود براي خلافت حضرتت شايسته تريم از اين انساني كه فساد و خونريزي مي كند در زمين ،و خداوند فرمود اني اعلم ما لا تعلمون . پس بحث بر سر اين بود كه چه كسي خليفه ي خدا در زمين باشد ، فرشتگان يا آدم ، نه اينكه آدم خليفه ي فرشتگان باشد .
2- در روايت داريم كه :" فكان آدم اول خليفة الله "(1) آدم اولين خليفه ي الهي بود .
3- اساسا فرشتگان مقام و حد معلوم و مشخصي دارند :وَمَا مِنَّا إِلَّا لَهُ مَقَامٌ مَّعْلُومٌ (صافات/164) و هيچ يك از ما [فرشتگان] نيست مگر [اينكه] براى او [ مقام و] مرتبه‏ اى معين است .
در حاليكه آدم برتر از فرشتگان است مثلا پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم ) در شب معراج به مقامي رسيد كه جبرئيل - كه از ملائكه مقرب است - نتوانست به آن مقام بار يابد و به پيامبر اعظم ( صلي الله عليه و آله ) فرمود : لو دنوت انملة لاحترقت (2)
اگر به مقدار بند انگشتى پيش آيم خواهم سوخت.
بنابراين انسان كامل جايى قدم مى ‏نهد كه فرشته قدرت پرواز ندارد. (3)

بنابراين مشخص است كه مقام انسان كامل از مقام ملائكه برتر است و لذاست كه فرشتگان مامور به سجده ي بر او شدند و اوست كه خليفه ي الهي در زمين است نه خليفه ي فرشتگان .
ادامه ...

(1)- تفسير تسنيم ، ج 3 ، ص 44 به نقل از تفسير برهان ، ج 1 ، ص 75
(2)- بحار الانوار، ج‏18، ص‏382
(3)- زن در آيينه جلال و جمال ، ص129

پاسخ اين بخش از سوالات شما را عينا از تفسير تسنيم علامه جوادي آملي بيان مي كنم . تصور مي كنم بسيار گوياست :
"شيطان از جهت هاي گوناگون به انسان تهاجم مي كند ، گاهي از پيش رو و گاهي از پشت سر و زماني از راست و زماني هم از چپ :"ثُمَّ لآتِيَنَّهُم مِّن بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَيْمَانِهِمْ وَعَن شَمَآئِلِهِمْ..."(اعراف/17)مهمترين شيوه ي تسلط او پس از تهاجم و نزديك شدن به انسان ، تصرف در انديشه و خيال اوست ، شيطان آرزوها و خيالاتي را براي انسان مطرح مي كند"ولامنينهم" [و دچار آرزوهاى دور و دراز خواهم كرد]( نساء/119) و چيزهايي را در نظر انسان زينت مي دهدكه زينت ارض است نه زيور قلبو جان انسان "لازينن لهم في الارض"[من [هم گناهانشان را] در زمين برايشان مى‏ آرايم] (حجر/39)...اين مغالطه كار شيطان است كه زينت هاي زمين را از طريق امنيه و آرزو زينت انسان وانمود مي كند .
يادآوري اين نكته نيز لازم است كه عامل قريب نفوذ شيطان در انديشه آدمي ، نفس اماره ي اوست ....
شيطان براي سهولت و سرعت نفوذ در انسان ، قبل از هر چيز ، برخي از نيروهاي او را استخدام كرده ، درخدمت خود در مي آوردتا همانند عامل نفوذي وي خواسته هاي نامشروع او را بر انسان تحميل كند البته خود انسان در استخدام چنين نيرويي با تساهل موافقت مي كندچنانكه مي تواند با تدبير و استقامت ، مانع پيدايش چنين عامل نفوذي شود و..."(1)
اين مساله بوسيله ابليس و جنود و ذريه و قبيله ي او صورت مي گيرد و هر كسي را با ترفندي و خدعه اي مي فريبند و در نفس و جان او وسوسه مي كنند .

(1)- تفسير تسنيم ، ج 3، صص 393-395

آيا شيطان در نبرد با آدم پيروز است؟
پرسش: در ماجرای خلقت و رانده شدن شیطان از درگاه حق ، شیطان در خواست بزرگی از خدا کرد و خدا با درخواست او مخالفت نکرد ، در خواست زنده بودن تا قیامت و گمراه کردن انسانها بسیار بزرگ است چرا خدا با درخواست او مخالفت نکرد ؟

پاسخ: صحنه ي اعطاي خلافت اللهي پس از خلقت آدم اينطور بود كه در ابتدا و قبل از خلقت آدم ، فرشتگان به خلقت او اعتراض كردند : اتجعل فيها من يفسد فيها و يسفك الدماء و نحن نسبح بحمدك و نقدس لك
و خداوند در پاسخ مي فرمايد : اني اعلم ما لا تعلمون
پس از خلقت آدم و تعليم اسماء به او ، و پرسش خداوند از ملائكه در مورد اسماء و عجز آنها از پاسخ و در مقابل، پاسخ آدم در مورد اسماء ، ملائكه دريافتند كه در قضاوت خود به خطا رفتند و خداوند فرمان سجده بر آدم را داد همه ي ملائكه - كه تمامي تسبيح و تقديس آنها محض عبوديت تام بود و اعتراضشان هم نه از باب مخالفت بلكه سوال بود پس از يافتن پاسخ ، سجده كردند - جز ابليس كه خود را برتر از آدم مي دانست و چون در مقام حضور ربوبي جايي براي منيت وجود ندارد فرمان هبوط و خروج يافت : "... فَاهْبِطْ مِنْهَا فَمَا يَكُونُ لَكَ أَن تَتَكَبَّرَ فِيهَا فَاخْرُجْ إِنَّكَ مِنَ الصَّاغِرِينَ"(1)
فرمود از آن [مقام] فرو شو تو را نرسد كه در آن [جايگاه] تكبر نمايى پس بيرون شو كه تو از خوارشدگانى
لذا در اين ميدان كه مورد جدال ، اثبات شايستگي آدم به عنوان خليفة اللهي بود ، او بايد وارد ميدان شود و شايستگي خود را براي مقامي كه مورد اعتراض جن و ملك است اثبات نمايد . لذا خداوند اذن به مبارزه ميان آدم و ابليس داد تا آدم بتواند شايستگي خود را به عنوان خليفه خدا اثبات كند و چرا اينگونه نباشد در حاليكه مكر ابليس ضعيف است : إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطَانِ كَانَ ضَعِيفًا ( 2) كه نيرنگ شيطان [در نهايت] ضعيف است
ابليس دشمن ضعيف و كوچك انسان است ، اعدا عدو انسان ، نفس اوست ، نفس غدر است ، شكست شيطان هرچند سخت است اما در مقايسه با ميدان مبارزه ي نفس ، بسيار آسان تر است .
پس خداوند به ابليس اجازه فريب انسان را داد تا انسان بتواند شايستگي خود را ثابت كند و خداوند هم به اين مساله تصريح فرمود كه تو به بندگان مخلص من راهي نداري :
إِنَّ عِبَادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطَانٌ إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغَاوِينَ(3)
در حقيقت تو را بر بندگان من تسلطى نيست مگر كسانى از گمراهان كه تو را پيروى كنند
بنابراين اينگونه نيست كه شيطان بتواند تمام بني آدم را گمراه نمايد بلكه افراد گمراهند كه فريب شيطان را مي خورند اما مخلصين از بندگان خدا هرگز فريب او را نخواهند خورد . پس در اين ميدان اين شيطان نيست كه پيروز است او بر بندگان گمراه ممكن است پيروز شود اما بر بندگان مخلص خدا ، هرگز .

پرسش: مگر ابلیس جن نبود پس چطور این ابلیس جن چنان قدرتیدارد که می تواند در تمام کره زمین سیر کند و انسانها را گمراه کند ؟
پاسخ: شيطان در صدور انسانها وسوسه مي كند: " الذي يوسوس في صدور الناس" و آنان را به گناه فرا مي خواند و يا گناه را در نظر آنان زيبا جلوه مي دهد ، اين امر اولا نياز به سير مكاني ندارد بلكه نفساني است و ثانيا ابليس اعوان و انصار و قبيله داردو بواسطه و كمك آنها بسياري از فريبها و گمراهي ها را انجام مي دهد :... إِنَّهُ يَرَاكُمْ هُوَ وَقَبِيلُهُ مِنْ حَيْثُ لاَ تَرَوْنَهُمْ...(4)
او و قبيله اش شما را از آنجا كه آنها را نمى ‏بينيد مى ‏بينند
پرسش: به نظر می رسد در این جنگ بین خدا و ابلیس، یکی برای هدایت بشر و دیگری برای گمراهی، پیروز میدان ، شیطان است .چرا شیطان پیروز می شود ؟ مگر قدرت خدا بیشتر نیست ؟
پاسخ: اجازه دهيد ببينيم كه هدف خدا از خلقت انسان چه بود بعد ببينيم آيا اين هدف خداوند محقق شد يا به تعبير شما شيطان پيروز ميدان است ؟
خداوند در آيه 56 سوره مباركه ذاريات مي فرمايند : " وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ" و جن و انس را نيافريدم جز براى آنكه مرا بپرستند
حالا موانع اين پرستش و عبوديت چيست :
1 - شيطان و جنودش:قَالَ فَبِمَا أَغْوَيْتَنِي لأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَكَ الْمُسْتَقِيمَ*ثُمَّ لآتِيَنَّهُم مِّن بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَيْمَانِهِمْ وَعَن شَمَآئِلِهِمْ وَلاَ تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شَاكِرِينَ (5)
گفت پس به سبب آنكه مرا به بيراهه افكندى من هم براى [فريفتن] آنان حتما بر سر راه راست تو خواهم نشست*آنگاه از پيش رو و از پشت‏ سرشان و از طرف راست و از طرف چپشان بر آنها مى‏ تازم و بيشترشان را شكرگزار نخواهى يافت
2- نفس :...إِنَّ النَّفْسَ لأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ مَا رَحِم...(َ6) ...نفس قطعا به بدى امر مى‏ كند مگر كسى را كه خدا رحم كند...
قطعا انسانهاي وارسته اي كه تا كنون بوده اند و بعدها هم خواهند آمد كه از دام شيطان و بند نفس رهيده و خداوند را خالصانه عبادت مي كنند ، وجود داشته ، دارند و خواهند داشت هر چند تعداد اين افراد ممكن است كم باشد اما اين عبوديت تام محقق شده است و ان شاء الله در آينده بشر هم محقق خواهد شد لذا هدف خلقت به تحقق رسيده است و اين شيطان است كه در ميدان فريب بندگان مخلص خدا شكست خوده و خود نيز به آن اعتراف دارد :
قَالَ رَبِّ بِمَآ أَغْوَيْتَنِي لأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الأَرْضِ وَلأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ
إِلاَّ عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ(7)
گفت پروردگارا به سبب آنكه مرا گمراه ساختى من [هم گناهانشان را] در زمين برايشان مى‏ آرايم و همه را گمراه خواهم ساخت.مگر بندگان خالص تو از ميان آنان را.

پرسش: شیطان مگر جن نبود ؟ ایا جن قادر است در سینه انسان وسوسه کند ؟ ان هم در سینه همه انسانها ؟ایا همه جنیان این قدرت نفوذ در دلها را دارند یا این قذرتی است که خدا فقط به ابلیس داده است ؟در ضمن مستلزم سیر مکانی نیز می باشد چون انسانها در زمین پراکنده هستند ؟
پاسخ: پاسخ اين بخش از سوالات شما را عينا از تفسير تسنيم علامه جوادي آملي بيان مي كنم . تصور مي كنم بسيار گوياست :
"شيطان از جهت هاي گوناگون به انسان تهاجم مي كند ، گاهي از پيش رو و گاهي از پشت سر و زماني از راست و زماني هم از چپ :"ثُمَّ لآتِيَنَّهُم مِّن بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَيْمَانِهِمْ وَعَن شَمَآئِلِهِمْ..."(8)مهمترين شيوه ي تسلط او پس از تهاجم و نزديك شدن به انسان ، تصرف در انديشه و خيال اوست ، شيطان آرزوها و خيالاتي را براي انسان مطرح مي كند"ولامنينهم" [و دچار آرزوهاى دور و دراز خواهم كرد]( 9) و چيزهايي را در نظر انسان زينت مي دهدكه زينت ارض است نه زيور قلبو جان انسان "لازينن لهم في الارض"[من [هم گناهانشان را] در زمين برايشان مى‏ آرايم] (10)...اين مغالطه كار شيطان است كه زينت هاي زمين را از طريق امنيه و آرزو زينت انسان وانمود مي كند .
يادآوري اين نكته نيز لازم است كه عامل قريب نفوذ شيطان در انديشه آدمي ، نفس اماره ي اوست ....
شيطان براي سهولت و سرعت نفوذ در انسان ، قبل از هر چيز ، برخي از نيروهاي او را استخدام كرده ، درخدمت خود در مي آوردتا همانند عامل نفوذي وي خواسته هاي نامشروع او را بر انسان تحميل كند البته خود انسان در استخدام چنين نيرويي با تساهل موافقت مي كندچنانكه مي تواند با تدبير و استقامت ، مانع پيدايش چنين عامل نفوذي شود و..."(11)
اين مساله بوسيله ابليس و جنود و ذريه و قبيله ي او صورت مي گيرد و هر كسي را با ترفندي و خدعه اي مي فريبند و در نفس و جان او وسوسه مي كنند .

(1)- اعراف/13
(2)- نساء /76
(3)- حجر/42
(4)- اعراف/27
(5)- اعراف/16و17
(6)- .يوسف/53
(7)- حجر/39و40
(8)- اعراف/17
(9)- نساء/119
(10)- حجر/39
(11)- تفسير تسنيم ، ج 3، صص 393-395

كليدواژه ها: شيطان ، نبرد شيطان و انسان ، پيروزي شيطان در گمراهي انسان