معرفی ده منبع در فرقه شناسی

تب‌های اولیه

2 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
معرفی ده منبع در فرقه شناسی

1. اِعتقادات الفِرق المُسلمين وَ المُشركين:
فخر الدين محمد بن عمر الخطيب (فخر رازي) متوفي 606 ، قاهره، مكتبه الكليات الازهريه. فخر رازي از عالمان شافعي مذهب و از متكلمان اشعري مذهب بوده است. اگرچه به اشعريگري گرايش دارد ولي در آثارش مي توان رد پائي از گرايشهاي عقلائي را نيز به دست آورد. كتاب مختصر او در 10 باب سامان يافته است:
1. فرقه هاي معتزله.
2. فرقه هاي خوارج و نام بردن از بيست و يك فرقه از اين گروه.
3. گروههاي رافضي و اشاره به زيديه، اماميه، كيسانيه.
4. سخن از مشبهه.
5. سخن از كراميه.
6. سخن از جبريان.
7. فرقه هاي مرجئه.
8. سخن از صوفيان.
9. فرقي كه تظاهر به اسلام مي كنند مثل صباحيه.
10. درباره فرقه هاي غير اسلامي مثل يهود و نصاري.

2. تَبصره العَوام فيِ مَعرفه مقالاتِ الانام:
منصوب به سيد مرتضي بن داعي حسيني رازي، تصحيح عباس اقبال. مولف آن به درستي مشخص نيست ولي دومين كتاب به زبان فارسي در فرقه شناسي است. از باب چهارم كتاب درباره فرق اسلامي نگاسته شده است و در ضمن بحث از عقايد و آراء كلامي فرقه ها، گاهي به بحثهاي فقهي نيز پرداخته است. در پايان كتاب ضمن دفاع از آراء شيعه به عقايد اهل سنت نيز طعن زده شده است.

3. التبصير فيِ الدين وَ تمييز الفرقه الناجيَه عَن الفِرق الهالِكين:
ابو المظفر الاسفرايني، متوفاي 471، تحقيق محمد زاهد بن الحسن الكوثري، قاهره، مطبعه الانواري.
باكتاب الفرق بين الفرق بغدادي شباهتهاي فراواني دارد. اين كتاب 14 باب دارد كه برخي از آنان عبارتند از:
1. بيان شروع اختلاف در امت اسلامي.
2. شمارش فرقه هاي اهل سنت به 73 گروه.
3. عقايد و آراء روافض كه همراه با طعن و حملات است.
4. گزارشي است از خوارج.
5. بررسي معتزله قدريه.

4. التَنيبه و الرد عَلي اَهل الاهواءِ و البِدع:
ابو الحسين محمد بن عبد الرحمن الملطي الشافعي، متوفاي 377، تحقيق محمد زاهد بن الحسن الكوثري.
از كتابهاي كهن فرق و مذاهب است. مولف ابتدا رنجهاي پيامبر را بيان كرده و در ادامه آراء اهل سنت را عرضه كرده است. در ادامه از هجده فرقه رافضه ياد و از اسماعيليه قم و زيديه نيز بياناتي دارد. در ادامه به معرفي معتزله مي پردازد و برخي عالمان آن را معرفي مي كند. در بخش بعدي از مرجئه سخن به ميان آورده است و از جريان خوارج نيز يادي نموده است. از زنادقه، معطله، مانويه مزدكيه نيز درآخر كتاب مطالبي بيان شده است.

5. الخُطط المِقريزيه:
تقي الدين ابو العباس احمد بن علي المقريزي، متوفاي 845 .
از منابع مهم شناخت مصر است و در كنار آن بحثهاي فراواني در مورد فرق و مذاهب شده است. او در ابتدا حديث افتراق امت را ذكر كرده و اين كتاب در واقع دائره المعارفي از فرهنگ اسلامي است. او در يك جمع بندي پيروان برخي فرق را در شمار هلاك شوندگان شمرده و تعداد آنها را به ده رسانده است. بحثهاي مقريزي بدين ترتيب است:
1. يادي از معتزله.
2. يادي از مشبهه و شمردن هفت گروه از اين فرقه.
3. يادي از قدريه.
4. فرقه مجبره.
5. فرقه مرجئه.
6. فرقه حروريه كه همان خوارجند و در حرورا بر علي (ع) شوريدند.
7. فرقه نجاريه.
8. روافض كه همان اماميه، كيسانيه، خطابيه و زيديه اند و فرق شيعه را سيصد عدد مي داند و مشهورترين آنها را بيست فرقه مي داند. انگيزه او ايجاد فرقه هاي مختلف در شيعه است به نحوي كه به نام ياران امام صادق (ع) فرقه ساخته است.
9. فرقه خوارج و انشعابات آنها
او در ادامه به تاريخ تمام اين فرقه ها مي پردازد و در كنار بحث از اشاعره به زوال اين فرقه ها نيز اشاره اي دارد. آنچه از ارزش علمي كتاب مقريزي كاسته است دشنام و اتهامهاي فراوان او به شيعه است.

6. الزینه:
ابو حاتم احمد بن حمدان رازی
او از عالمان برجسته مذهب اسماعیلی بود و از داعیان این فرقه. بخش سوم این کتاب راجع به شناخت فرقه های اسلامی است . روش کتاب کاملا بر طرفانه است و اطلاعات مفیدی را ارائه می دهد. او در ابتدا تعریفی از اهواء و بدعت را آورده و در ادامه معنای سنت و جماعت را ذکر نموده است. بحث در مورد فرقه ها را از شیعه آغاز نموده است و درباره مرجئه و معتزله بیاناتی را ذکر نموده است. در ص 286 این کتاب اسماعیلی بودن خود را نشان داده است. انتهای کتاب راجع به بحث از تناسخ و رجعت و اصحاب آنها می باشد.

7. الصواعِق المُحرقه فيِ الرد عَلي اَهل البِدع و الزندقَه:
احمد بن حجر الهيثمي، متوفاي 974، تحقيق عبد الوهاب عبد اللطيف. اين اثر به انگيزه رد و آراء شيعه و اثبات خلافت خليفه اول است. او در اين كتاب راجع به حيات خلفا و زندگي امامان سخن گفته و حديث پيامبر در مورد اينكه جانشينانش دوازده نفرند را مي پذيرد ولي مي كوشد به نحوي آنرا توجيه نمايد. از باب هشتم به بعد كتاب درباره ائمه (ع) است ولي فضايل آنها را در اثبات امامتشان كافي نمي داند. از طرف علماي شيعه رديه هاي فراواني بر اين كتاب نوشته شده كه مهمترين آنها الصوارم المهرقه، اثر مرحوم قاضي نور الله شوشتري است.

8. العُثمانيه:
ابو عثمان عمرو بن بحر الجاحظ.
اين كتاب در واقع ردّ بر شيعيان است با تكيه بر فضايل عثمان بر علي (ع). او در واقع از معتزله بصره بوده و متمايل به عثمان و آراء ونظريات شيعه را مردود مي شمرد. كتاب در سالهاي 240 تا 250 نوشته شده است (زمان امام عسكري). در ادامه راجع به اسلام علي (ع)، سن او، فضايل علي (ع) و خلفا، مطالبي عنوان شده است. ابو جعفر اسكافي (متوفاي 240) ردي بر العثمانيه نوشت كه در دسترس نيست. كتاب بناء المقاله العلويه في النقض الرساله العثمانيه، به قلم ابو الفضائل احمد بن موسي بن طاووس حسني (متوفاي 673) در رد آن نگاشته شده كه بارها به چاپ رسيده است. (نك: تراثنا، شماره 6، ص 34 36)

9. عُيونُ الاخبار:
ابن قتيبه (213 – 276)
از آثار ادبي است ولي در جلد دوم آن با عنوان الاهواء و الكلام في الدين اشاره به برخي فرقه ها خصوصا شيعه است.

10. الفَرق بَين الفِرق:
عبد القادر بن طاهر بن محمد، متوفاي 429.
عبد القاهر از نويسندگان سُني قرن پنجم است كه آثاري چون فضائح المعتزله، فضائح الكراميه و كتاب الملل و النحل است. اين كتاب پنج باب دارد:
1. حديث افتراق.
2. چگونگي پيدايش فرق و تقسيم آن به هفتادو دو فرقه.
3. تفصيل عقايد فرقه ها و اهل اهواء كه ابتدا از روافض شروع و از خوارج، معتزله و مرجئه ياد كرده است.
4. فرقه هاي نجاريه، جهميه و بكريه.
5. فرقه هائي كه منسوب به اسلامند.
اين كتاب با شهرتي كه دارد، ولي به دليل تعصب و يكسو نگري فاقد اهميت علمي است و علامه اميني در الغدير، ج 3 ص 91 بي اعتباري آنرا بر ملا ساخته است. گويا روي كار آمدن ال بويه و نفوذ شيعه در نگارش اين كتاب بي تاثير نبوده است. محمد جواد مشكور كتاب را ترجمه و در سال 1330 به چاپ رسانده است.

البته منابع دیگری نیز وجود دارد که انشاء الله انها را نیز معرفی خواهم نمود.


ایکاش در کنار معرفی منابع ، اگر موردی برای دانلود وجود داشت ، لینکی هم ذکر می فرمودید .

موضوع قفل شده است