چله نشینی
تبهای اولیه
سلام
وقت بخیر روش و اذکار چله نشینی رو می خواستم. سپاس
با سلام و تشکر محضر شما:
چله(اربعین) گرفتن در واقع آموزهای است که برگرفته از قرآن و روایات است و آثار فراوانی نیز در پی دارد. رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید : «مَنْ أخلص لله أربعین صباحاً جَرَتْ ینابع الحکمة من قلبه إلى لسانه؛(1) کسی که چهل شبانهروز خود را برای خدا خالص گرداند، چشمههای حکمت از قلب او بر زبانش جاری میگردد»
براي رسيدن به مقصود، بايد آداب و شرایط و راهکارها و روش چلهنشینی را در آموزههای دینی (قرآن و عترت) جستوجو کرد.
به همين جهت است كه بسیاری از علمای سیر و سلوک عقیده دارند که رهروان راه کمال باید زیر نظر استاد کار کنند. در انتخاب استاد نيز باید دقت کرد.چه بسا افرادی خود را استاد قلمداد کرده،در حالی که از رهزنان بوده اند. امام علی علیه السلام می فرماید:
ای مردم، چراغ دل را از شعلة گفتار واعظی با عمل، روشن سازید.(2)
البته بدون داشتن استاد نیز می توان با استفاده از آیات و روایات و کلمات بزرگان و مطالعة سیره نظری و عملی معصومان و التزام عملی به آن ها، این راه را پیمود.(3) علاوه بر آن که اگر طالب باشید حتماً خداوند کسی را در مسیر شما قرار خواهد داد. قرآن می فرماید: وَ الَّذينَ جاهَدُوا فينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا ؛ كسانى كه در راه ما كوشيدهاند، به يقين راههاى خود را بر آنان مى نماييم. (4)
بنابراين چله نشینی به اين معنا که شخص بخواهد چهل روز اعمال خاصی انجام دهد، حتماً نیاز به اجازۀ استاد کامل دارد که یافتن چنین استادی در زمان ما بسیار دشوار است .
اما اربعین گرفتن برای انجام واجبات و دوری از گناه و انجام اعمال مستحبی و اذکار عمومی مثل "نوافل روزانه"،"دعای ایام هفته"و ذکر "استغفار"، "صلوات"و... نیازی به اجازه ندارد.
در همين راستا توصیۀ ما این است که: ذکرهای خاص را بدون اجازه و اذن عالم و استاد فن نگویید چه بسا به حال شما مضر باشد. زیرا ذکر هایی که در کتب سیر و سلوک آمده، دو گروه اند:
1. اذکار عمومی
این ذکرها جنبۀ داروی عمومی دارند و گفتن آن بدون تجویز استاد جایز و اثر بخش است.
2. اذکار خاص
برای گفتن اذکار خاص که دارای عدد و وقت مشخص می باشد، باید از استاد اهل فن و راه پیموده اجازه گرفت. در لزوم دریافت اذکار خاص از اهل فن و استاد کامل وجوهی بیان شده که در ذیل به چند دلیل اشاره می شود:
أ- با گفتن این اذکار حالاتی برای انسان پیش می آید که باید این حال به استاد عرضه شود تا انسان را از آن حال عبور دهد و مانع توقف شاگرد و بروز مشکل شود.
ب- چون این اذکار جنبۀ داروی خاص دارند، با توجه به روحیات و نیاز و نقص شاگرد تجویز می شود.از تجویز خود سرانه باید پرهیز نمود تا گرفتار عواقب آن نشود.
ج- معمولاً اذکاری که در کتب بیان شده،کامل نیست. نویسنده تمام شرایط را بیان نمی کند. گفتن آن مطابق کتاب، به جای سود، زیان آور خواهد بود.
د- بعضی اذکار اثر خود را به صورت فقر یا بیماری یا مشکل در زندگی و یا از دست دادن عزیزی نشان می دهد که ما توان تحمل آن را نداریم. چه بسا باعث از دست دادن ایمان کم ما هم بشود.
ه- چه بسا ما سرخود ذکری را شروع کنیم و وسط راه بنا به عللی(کار مهم،مسافرت، پشیمان شدن از ذکر و...)ذکر قطع شود که همین عامل ضربه و ضرر برای ما باشد.
برای مطالعه بیشتر به کتابهای رساله لقاءالله از ملکی تبریزی، چهل حدیث از امام خمینی، مقالات از محمد شجاعی، اخلاق عملی از مهدوی کنی مراجعه فرمایید.
نکات :
1. آنچه توسط صوفیان به نام چلهنشینی انجام شده و میشود، ربطی به معارف عرفانی و آموزههای وحیانی ندارد.
2. اربعین گرفتن منافاتی با زندگی روزمره ندارد. به این معنا نیست که انسان کار و زندگی خود را تعطیل نماید و به کنجی برود و به عبادت مشغول شود.
پینوشت ها :
1. علامه مجلسى، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بيروت - لبنان، 1404 هجرى قمري، ج 67، ص 249.
2. نهج البلاغه، خطبة 105.
3. مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، مدرسه امام علی بن ابیطالب (ع)،قم،1379،ج 1، ص 147.
4. عنکبوت (29) آیه 69 .
[=Microsoft Sans Serif]چکیدهی سخنان کارشناس گرامی چنین میشود:
عرفان نظری: عرفانی است که در آن تنها کتابهای پیوسته با عرفان خوانده میشود که میتواند بدون استاد هم باشد (البته اگر باشد که چه بهتر)
عرفان عملی: گام نهادن در راه رسیدن به خدا یا همان سیر و سلوک ال الله است.
در عرفان عملی، «به هیچروی» نباید بدون راهنما گام نهاد؛ زیرا عرفان همانند دریا و بیابان است که بدون راهنما، گمراهی آدمی را «بدونشک» در بر دارد.
عارفان در میان ما بسیار هستند ولی چون همانند مردم عادی میخورند و میپوشند و میگویند؛ کسی پی به عارف بودن آنان نمیبرد. گاهی عارفان حتی آشکارا عرفان خود را بیان میکنند ولی چون هرکسی اجازه ندارد پی به این موضوع ببرد، سخنان وی را نمیشوند!! و این بسیار شگرف است.
همانند داستان دقوقی در دفتر سوم مثنوی که او میگوید: این همه شیرینی و شکر ریخته؛ چرا مردم سرگین میخورند و این شیرینیها را نمیبینند؟!
امروزه بهویژه در «کرج» کسانی هستند که تواناییهای شگرفی دارند و از اینرو، مردم را میفریبند و میگویند: «ما عارف هستیم»
برای درک اینکه کسی عارف است یا خیر، باید شکیبایی ورزید، عارفنماها پس از چند ماه، خواستههای پلید خود را بیان میکنند.
برای جلوگیری از چنین چیزی، نباید به هیچکدام ار عارفان راستین یا عارفنماها دل بست تا چند ماهی بگذرد؛ اگر خواستهها پلیدی نداشت و کشف و شهود یا تواناییهای خود را برای هرکسی آشکار نکرد، کمکم میتوان به او تکیه کرد.