جمع بندی کتاب "خواص القرآن" و کتاب " البرهان فی تفسیر القرآن"نوشته چه کسانی هستند؟
تب‌های اولیه
سلام.
من سئوالی از کارشناسان محترم داشتم، تاپیک مناسبی پیدا نکردم تاپیک جدید زدم:
کتاب "خواص القرآن" و کتاب " البرهان فی تفسیر القرآن"نوشته چه کساانی و در چه قرنی است و آیا الان در بازار موجوده یا نه. ترجمه فارسی اش شده یا نه؟
سلام به شما پرسشگر گرامی
نام كتاب: خواص القرآن و فوائده
نويسنده: ضياء الدين الاعلمى (معاصر)
موضوع: فضائل قرآن
زبان: عربى
تعداد جلد: 1
ناشر: مؤسسة الاعلمى
مكان چاپ: بيروت
سال چاپ: 1420 / 2000
معرفى كتاب:
فضائل قرآن يكى از شاخه هاى علوم قرآنى است كه در آن از فضائل و فوائد و خواص سوره ها و آيات قرآن بیان مى شود. در اين گونه كتاب ها، احاديث نبوى و روایات وارده از ائمه معصومين عليهم السلام در موضوع فضائل و فوائد و خواص سوره ها و آيات قرآن نقل مى شود.
کتاب «خواص القرآن و فوائده» نوشته ضياء الدين الاعلمى نیز یکی از این کتاب هاست كه در آن رواياتى در فضيلت قرآن و تلاوت آن، همچنين فضيلت ختم قرآن، و نيز بيان معناى «اعوذ باللّه من الشيطان الرجيم»، و همچنين كيفيت سجده در سوره هاى غرائم، فضيلت و خواص هر يك از سوره هاى قرآن كريم، خواص سوره حمد و برخى آيات ويژه قرآن مثل آية الكرسى و آيه شهادة، آياتى كه براى دفع ضرر و جلب منفعت مؤثر اند، آياتى كه در علاج امراض بدنى تأثير گذارند و نیز بعضى حرزها و تعويذهاى روایت شده از اهل بيت عليهم السلام، گرد آمده است.
ساختار:
كتاب مشتمل بر يك تقديم و يك مقدمه است و در سه باب تنظيم شده است:
باب اول: في فضل القرآن، كه به مباحثى چون: فضل قرائة القرآن، فضل قرائة القرآن في المصحف، فضل ختم القرآن، ما نزل عليه القرآن من الاقسام و... مى پردازد.
باب دوم: في خواص سور القرآن و فضلها، كه مطالبى چون: فضل البسملة و سورة الفاتحة و خواصهما، فضل سورة البقرة و خواصها و... را در بر مى گيرد.
باب سوم: التداوى بالقرآن الكريم، كه در دو فصل ذيل تنظيم گشته است: الفصل الاول: في المعتمد من الآيات لدفع المضار و استجلاب المنافع، كه داراى عناوينى چون: فى ما يعمل للاحتجاب و دفع السوء، فى ما يعمل للوقاية و الحفظ، فى ما يعمل لهلاك الظالم، فى ما يعمل لابطال السحر و... مى باشد. الفصل الثاني: في المعتمد من الآيات لعلاج الامراض و العلل، كه عناوينى چون: فى ما يعمل للشفاء من كل داء، فى ما يعمل للتعب، فى ما يعمل لوجع القلب و ضيقه و... را در بر مى گيرد.
نسخه شناسى:
اين كتاب به قلم ضياء الدين الاعلمى نگارش يافته و در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 304 صفحه اولين بار در سال 1420 هجرى از سوى «موسسة الاعلمى للمطبوعات» بيروت به چاپ رسيده است. *
---------------------------
* برگرفته از نرم افزار مشکاه الانوار: بخش کتاب شناسی
نام كتاب: البرهان فى تفسير القرآن
نويسنده: مرحوم سيد هاشم بحرانى
موضوع: روايى
قرن: يازدهم
زبان: عربى
مذهب: شيعى
مؤلف در این اثر ارزنده، به جمع آورى روايات تفسيرى اقدام نموده است. ایشان فقط روایات تفسیری را جمع آورى و تنظيم نموده اما نسبت به جرح و تعديل و تصحيح آنها، اقدامى انجام نداده است.
مؤلف در خاتمه كتاب مى نویسد: اين كتاب مشتمل بر بسيارى از روايات تفسيرى اهل بيت «عليهم السلام» مى باشد و شامل كثيرى از فضايل آنها و آيات نازله در شأن و حق آنها و در برگيرنده بسيارى از علوم احكام و آداب، قصص انبياء و علوم ديگرى است كه در كتاب ديگرى نخواهيد يافت.
آيت الله شيخ مهدى آصفى در مقدمه خود بر تفسير برهان مى نويسد: البرهان از بهترين تأليفات علماى شيعه در اين باب است، اين تفسير شامل روايات اهل بيت «عليهم السلام» در تفسير قرآن است و مصنف زحمت زيادى براى جمع و تنظيم اين احاديث از مصادر روايى متعدد، متحمل شده است، نظير تفسير نور الثقلين... در واقع دو تفسير هم عصر یعنی «البرهان» و «نور الثقلين»، اقدام به جمع آورى و تنظيم روايات تفسيرى اهل بيت «عليهم السلام» نموده اند، كه قبل از آن، اين عمل انجام نگرفته بود، با اين تلاش، مجموعه تفسير روايى ارزشمندى در اختيار محققين قرآنى قرار گرفت... البته با وجود تلاش علمى فراوان در تفسير البرهان، اين كتاب بخشى از روايات ضعيفه در غلو و تحريف را در بر دارد. به نظر مى رسد كه، مصنف محترم اقدام به تصفيه و جداسازى احاديث ضعيف ننموده است، با اينكه اهتمام نموده، ولى اقدام او كافى نبوده است. ايشان از مصادرى كه متهم به وضع و ضعف هستند، استفاده نموده است، و نيز رواياتى نقل نموده كه، از حيث سند، ضعيف و از حيث متن، مضطرب مىباشند، بنابراين مى توان گفت:«البرهان» يك تلاش علمى مفيدى است، كه راه را براى محققين آشنا به نصوص، عارف به ضعف و اضطراب روايات و توانا در استخراج صحيح از سقيم، هموار كرده است.
آيت الله معرفت در «التفسير و المفسرون» مى نويسد: سيد هاشم بحرانى از محدثين فاضل و متتبعين روايات و گردآورندگان اخبار محسوب مى شود. ايشان در اين گردآورى هيچگونه اظهار نظرى در جرح، تعديل، تأويل روايات مخالف عقل و نقل صريح يا جمع منطقى روايات مخالف و معارض، نمى نمايد و اين شيوهاى است كه اكثر اخباريين برگزيده اند. او در تفسير خود به كتبى اعتماد كرده است كه از حيث استناد به معصوم «عليهم السلام» متزلزل بوده، اعتبارى به آنها نيست، و نيز از كتبى نقل نموده كه مملو از روايات جعلى مى باشند، علاوه بر اينكه برخى روايات نقل شده داراى ضعف اسناد و یا مرسله مى باشند. در إسناد روايات به معصومين «عليهم السلام» طريقه احتياط را پيش نگرفته است، در جايى كه حديث، منسوب به امام (ع) است، آن را به امام( ع) نسبت مى دهد. اضافه بر اينكه تمام آيات قرآن را در بر نمى گيرد. با اين وصف البرهان در نوع خود، مجموعه كم نظيرى است كه لا به لاى آن، روايات هدايت بخش اهل بيت «عليهم السلام» به محققين تيزبين و نقّاد، ارائه خواهد شد.
در دانشنامه قرآن و قرآن پژوهى درباره شيوه مؤلف آمده است: شيوه وى در اين كتاب چنين است كه ابتدا به نام سوره و محل نزول، فضيلت سوره و تعداد آيات، اشاره مى كند، آنگاه آياتى را كه داراى روايت تفسيرى اند را ذكر كرده، سپس روايات مربوط به هر آيه را به دنبال آن نقل مى نمايد. بحرانى در نقل روايات يكدست عمل نمى كند، در برخى موارد علاوه بر سند روايت به نام كتاب و مؤلف آن نيز اشاره مى كند و در بعضى به ذكر نام كتاب و مؤلف بسنده مى نمايد و در مواردى فقط نام مؤلف را مى آورد. گفتنى است كه در گوشه و كنار از راويان اهل سنت هم نقل حديث كرده است. مصنف بسيارى از روايات اهل بيت «عليهم السلام» را كه در تفسير آيات آمده و نیز رواياتى كه در آن آيات به عنوان شاهد و مؤيد مطلبى آورده شده و نیز رواياتى كه بدون در بر گرفتن نص قرآنى، با مضمون خود، دلالت بر تفسير آياتى بنمايد و نیز رواياتى كه مصداقى از مصاديق آيه را بيان مى كند را جمع آورى نموده است.
مؤلف در مقدمه کتاب و در باب 16، منابعى كه تفسير خود را از آنها اخذ نموده، معرفى نموده است. *
این کتاب، ترجمه شده:
________________________
* برگرفته از نرم افزار جامع التفاسیر: بخش کتاب شناسی
سلام
با تشکر
استنباطم از پاسخ جناب استاد، این است که کتاب خواص القرآن به فارسی ترجمه نشده است (؟)
سلام
با تشکر
استنباطم از پاسخ جناب استاد، این است که کتاب خواص القرآن به فارسی ترجمه نشده است (؟)
بنده ترجمه چاپ شده ای برای این کتاب سراغ ندارم.
پرسش:
کتاب "خواص القرآن" و کتاب " البرهان فی تفسیر القرآن" نوشته چه کسانی و در چه قرنی است و آیا الان در بازار موجود است؟ و به فارسی ترجمه شده است یا خیر.
پاسخ:
_ درباره کتاب «خواص القرآن و فوائده»
نام كتاب: خواص القرآن و فوائده
نويسنده: ضياء الدين الاعلمى (معاصر)
موضوع: فضائل قرآن
زبان: عربى
تعداد جلد: 1
ناشر: مؤسسة الاعلمى
مكان چاپ: بيروت
سال چاپ: 1420 / 2000
_ معرفى كتاب:
فضائل قرآن يكى از شاخه هاى علوم قرآنى است كه در آن از فضائل و فوائد و خواص سوره ها و آيات قرآن بیان مى شود. در اين گونه كتاب ها، احاديث نبوى و روایات وارده از ائمه معصومين (عليهم السلام) در موضوع فضائل و فوائد و خواص سوره ها و آيات قرآن نقل مى شود.
کتاب «خواص القرآن و فوائده» نوشته ضياء الدين الاعلمى نیز یکی از این کتاب هاست كه در آن رواياتى در فضيلت قرآن و تلاوت آن، همچنين فضيلت ختم قرآن، و نيز بيان معناى «اعوذ باللّه من الشيطان الرجيم»، و همچنين كيفيت سجده در سوره هاى غرائم، فضيلت و خواص هر يك از سوره هاى قرآن كريم، خواص سوره حمد و برخى آيات ويژه قرآن مثل آية الكرسى و آيه شهادة، آياتى كه براى دفع ضرر و جلب منفعت مؤثر اند، آياتى كه در علاج امراض بدنى تأثير گذارند و نیز بعضى حرزها و تعويذهاى روایت شده از اهل بيت (عليهم السلام)، گرد آمده است.
_ ساختار:
كتاب مشتمل بر يك تقديم و يك مقدمه است و در سه باب تنظيم شده است:
_ باب اول: "في فضل القرآن"، كه به مباحثى چون: "فضل قرائة القرآن، فضل قرائة القرآن في المصحف، فضل ختم القرآن، ما نزل عليه القرآن من الاقسام و..." مى پردازد.
_ باب دوم: "في خواص سور القرآن و فضلها"، كه مطالبى چون: "فضل البسملة و سورة الفاتحة و خواصهما، فضل سورة البقرة و خواصها و..." را در بر مى گيرد.
_ باب سوم: "التداوى بالقرآن الكريم"، كه در دو فصل ذيل تنظيم گشته است: "الفصل الاول: في المعتمد من الآيات لدفع المضار و استجلاب المنافع"، كه داراى عناوينى چون: "فى ما يعمل للاحتجاب و دفع السوء، فى ما يعمل للوقاية و الحفظ، فى ما يعمل لهلاك الظالم، فى ما يعمل لابطال السحر و..." مى باشد. "الفصل الثاني: في المعتمد من الآيات لعلاج الامراض و العلل"، كه عناوينى چون: "فى ما يعمل للشفاء من كل داء، فى ما يعمل للتعب، فى ما يعمل لوجع القلب و ضيقه و..." را در بر مى گيرد.
_ نسخه شناسى:
اين كتاب به قلم ضياء الدين الاعلمى نگارش يافته و در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 304 صفحه اولين بار در سال 1420 هجرى از سوى «موسسة الاعلمى للمطبوعات» بيروت به چاپ رسيده است.(1)
_ درباره کتاب «البرهان فى تفسير القرآن»
نام كتاب: البرهان فى تفسير القرآن
نويسنده: مرحوم سيد هاشم بحرانى
موضوع: روايى
قرن: يازدهم
زبان: عربى
مذهب: شيعى
مؤلف در این اثر ارزنده، به جمع آورى روايات تفسيرى اقدام نموده است. ایشان فقط روایات تفسیری را جمع آورى و تنظيم نموده اما نسبت به جرح و تعديل و تصحيح آن ها، اقدامى انجام نداده است.
مؤلف در خاتمه كتاب مى نویسد: اين كتاب مشتمل بر بسيارى از روايات تفسيرى اهل بيت (عليهم السلام) مى باشد و شامل كثيرى از فضايل آن ها و آيات نازله در شأن و حق آن ها و در برگيرنده بسيارى از علوم احكام و آداب، قصص انبياء و علوم ديگرى است كه در كتاب ديگرى نخواهيد يافت.
آيت الله شيخ مهدى آصفى در مقدمه خود بر تفسير برهان مى نويسد: "البرهان" از بهترين تأليفات علماى شيعه در اين باب است، اين تفسير شامل روايات اهل بيت (عليهم السلام) در تفسير قرآن است و مصنّف زحمت زيادى براى جمع و تنظيم اين احاديث از مصادر روايى متعدد، متحمل شده است، نظير تفسير نور الثقلين... در واقع دو تفسير هم عصر یعنی «البرهان» و «نور الثقلين»، اقدام به جمع آورى و تنظيم روايات تفسيرى اهل بيت «عليهم السلام» نموده اند، كه قبل از آن، اين عمل انجام نگرفته بود، با اين تلاش، مجموعه تفسير روايى ارزشمندى در اختيار محققين قرآنى قرار گرفت... البته با وجود تلاش علمى فراوان در تفسير البرهان، اين كتاب بخشى از روايات ضعيفه در غلو و تحريف را در بر دارد. به نظر مى رسد كه، مصنف محترم اقدام به تصفيه و جداسازى احاديث ضعيف ننموده است، با اين كه اهتمام نموده، ولى اقدام او كافى نبوده است. ايشان از مصادرى كه متهم به وضع و ضعف هستند، استفاده نموده است، و نيز رواياتى نقل نموده كه، از حيث سند، ضعيف و از حيث متن، مضطرب می باشند، بنا بر اين مى توان گفت:«البرهان» يك تلاش علمى مفيدى است، كه راه را براى محققين آشنا به نصوص، عارف به ضعف و اضطراب روايات و توانا در استخراج صحيح از سقيم، هموار كرده است.
آيت الله معرفت در «التفسير و المفسرون» مى نويسد: سيد هاشم بحرانى از محدثين فاضل و متتبعين روايات و گرد آورندگان اخبار محسوب مى شود. ايشان در اين گرد آورى هيچ گونه اظهار نظرى در جرح، تعديل، تأويل روايات مخالف عقل و نقل صريح يا جمع منطقى روايات مخالف و معارض، نمى نمايد و اين شيوه اى است كه اكثر اخباريين برگزيده اند. او در تفسير خود به كتبى اعتماد كرده است كه از حيث استناد به معصوم (عليهم السلام) متزلزل بوده، اعتبارى به آن ها نيست، و نيز از كتبى نقل نموده كه مملو از روايات جعلى مى باشند، علاوه بر اين كه برخى روايات نقل شده داراى ضعف اسناد و یا مرسله مى باشند. در إسناد روايات به معصومين (عليهم السلام) طريقه احتياط را پيش نگرفته است، در جايى كه حديث، منسوب به امام (علیه السلام) است، آن را به امام (علیه السلام) نسبت مى دهد. اضافه بر اين كه تمام آيات قرآن را در بر نمى گيرد. با اين وصف "البرهان" در نوع خود، مجموعه كم نظيرى است كه لا به لاى آن، روايات هدايت بخش اهل بيت (عليهم السلام) به محققين تيز بين و نقّاد، ارائه خواهد شد.
در دانش نامه قرآن و قرآن پژوهى درباره شيوه مؤلف آمده است: شيوه وى در اين كتاب چنين است كه ابتدا به نام سوره و محل نزول، فضيلت سوره و تعداد آيات، اشاره مى كند، آنگاه آياتى را كه داراى روايت تفسيرى اند را ذكر كرده، سپس روايات مربوط به هر آيه را به دنبال آن نقل مى نمايد. بحرانى در نقل روايات يك دست عمل نمى كند، در برخى موارد علاوه بر سند روايت به نام كتاب و مؤلف آن نيز اشاره مى كند و در بعضى به ذكر نام كتاب و مؤلف بسنده مى نمايد و در مواردى فقط نام مؤلف را مى آورد. گفتنى است كه در گوشه و كنار از راويان اهل سنت هم نقل حديث كرده است. مصنف بسيارى از روايات اهل بيت (عليهم السلام) را كه در تفسير آيات آمده و نیز رواياتى كه در آن آيات به عنوان شاهد و مؤيد مطلبى آورده شده و نیز رواياتى كه بدون در بر گرفتن نص قرآنى، با مضمون خود، دلالت بر تفسير آياتى بنمايد و نیز رواياتى كه مصداقى از مصاديق آيه را بيان مى كند را جمع آورى نموده است. مؤلف در مقدمه کتاب و در باب 16، منابعى كه تفسير خود را از آن ها اخذ نموده، معرفى نموده است.(2)
______________
(1) برگرفته از نرم افزار مشکاه الانوار: بخش کتاب شناسی.
(2) برگرفته از نرم افزار جامع التفاسیر: بخش کتاب شناسی.