برزخ عالم نهايي متوسطين
تبهای اولیه
سلام
آيا اين قول در فلسفه صدرايي كه :عموم مردم هميشه در برزخ ميمانند و قيامتشان فقط همان موت اول(قيامت صغرا) است صحيح است؟
خواهشمندم اين موضوع به كارشناسي كه مسلط به اين بحث است واگذار گردد
باتشكر
با سلام خدمت شما بزرگوار
قبل از هرچیز باید عرض کنم این نسبت به صدراییان صحیح نمی باشد که عموم در برزخ برای همیشه می مانند و بنده تا به حال همچین سخنی را مشاهده نکردم .اگر استناد شما به متن خاصی می باشد ممنون میشم ذکر کنید.
انسان که از دنیا می رود به عالم دیگری به نام برزخ وارد می شود در آنجا هست تا وقتی که در صور دمیده می شود و مردم از قبرها بیرون آیند در آن وقت به عالم قیامت وارد می شوند .[1]
قیامت بر دو قسم است: قیامت صغرا و قیامت کبرا.
هر کس مىمیرد قیامت صغراى او بر پا مىشود (من مات قامت قیامته) و سرآغازى است براى پاداش و کیفرها که بخشى جنبۀ برزخى دارد و بخش دیگرى در قیامت کبرا یعنى قیامت عمومى انسان ها دامانشان را مىگیرد، و در هیچ یک از این دو مرحله نه چاره جویی ها مؤثر است، و نه در برابر ارادۀ الهى یار و یاورى وجود دارد.
هول قیامت صغرا مثل هول قیامت کبرا است، با این فرق که در قیامت صغرا هولش فردى است و در قیامت کبرا هولش جمیع خلق را فرا مىگیرد.[2]
قیامت کبرا که عالمی است پس از عالم برزخ همۀ انسان ها از اولین تا آخرین جمع شده، و وارد مرحلۀ جدیدی از زندگی و حیات می شوند؛ و به پاداش و یا جزای اعمال و رفتار زندگی دنیایی خود می رسند.[3]
صدرالمتألّهين در مورد مرگ و برزخ مىنويسد: «الانسان اذا مات و تجرّد عن هذا البدن الطبيعى قامت قيامته الصغرى و حشر اولا الى عالم البرزخ ثمّ الى الجنة و النار عند القيامة الكبرى.»[4] اين عبارت حاكى از همگانى بودن برزخ است و در جاى ديگر، به صراحت، عموميت برزخ نسبت به متوسطان و ناقصان را مطرح كرده است و مىگويد: نفوس انسانى پس از مرگ بدن طبيعى، باقى خواهند بود؛ اما متوسطان در عقيده و عمل نه توان آن را دارند كه به عالم مفارقات نايل شوند و نه امكان آن هست كه به ابدان عنصرى تعلّق بگيرند؛ چراكه تناسخ لازم مىآيد؛ و نيز نمىتوانند به اجرام فلكى تعلّق بگيرند. از سوى ديگر، تعطّل محض آنها هم معنايى ندارد. پس ناچار وجود ديگرى كه نه در اين عالم است و نه در عالم تجرّد محض، براى آنها خواهد بود؛ «فهى موجودة فى عالم متوسط بين التجسّم المادّى و التجرّد العقلى.»[5]
[1] معاد شناسی،ج2 ص 180،حسینی طهرانی،سیدمحمدحسین؛ انتشارات علامه طباطبایی، مشهد
[2] تفسیر نمونه، ج۲۲، ص ۴۶۵٫
[3] عالم برزخ شخصی است و هر فرد وقتی مرد وارد برزخ می شود، قیامت کبری مربوط است به جمع یعنی همۀ افراد عالم یک مرتبه محشور می شونند. نک: جهان بینی شهید مطهری، بحث معاد، ص ۳۱
[4] ملّاصدرا، الاسفار، ج 9، ص 335. نيز ر.ك. همان، ص 218ـ219.، الحكمة المتعالية فى الاسفار العقلية الاربعة، قم، مصطفوى، 1379
[5] ملّاصدرا، الشواهد الربوبية (قم، بوستان كتاب، 1382)، ص 347. نيز ر.ك. همو، المبدأ و المعاد، ص 325.به نقل از مقاله ، حيات برزخى از منظر حكمت متعاليه، قرآن و سنّت، علىمحمّد قاسمى
آیا تمام کسانی که از دنیا میروند و به جهان برزخ منتقل میشوند همه حیات آگاهانه دارند؟
یا گروهی همانند کسانی که به خواب فرو میروند
حیات برزخیشان ناآگاهانه است و گویی در قیامت از خواب بیدار میشوند و هزاران سال را
ساعتی میپندارند؟ از آیه 55 سوره روم معنای دوم
استفاده میشود که فرموده است: یُوم تَقُومْ الساعُهْ یْقْسِمْ الْمْجًرِمْونُ مالَبِثُوا غَیًرُ ساعُهٍ
روزی که قیامت برپا میشود گناهکاران سوگند یاد میکنند
که جز ساعتی توقف نکردهاند. البته این معنی در صورتی است که آیه را به معنی ناچیز بودن
عالم دنیا یا عالم برزخ در برابر قیامت تفسیر نکنیم ولی
بعضی از آیاتی که به مساله برزخ اشاره میکند مثل آیه 100 سوره مومنون مطلق و عام است
که میفرماید: «من وارئهم برزخ الی یوم یبعثون» و از
روایات فشار قبر هم استفاده میشود که عمومیت دارد و همه به استثنای بعضی از اولیاء الله
به آن گرفتار میشوند و سووال قبر گرچه در روایات برای
دو گروه ذکر شده کسانی که دارای ایمان خالص و یا کفر خالصاند و بقیه به حال خود رها میشوند
اما تعبیر «یلهی عنهم» مفهومش این نیست که
آنها برزخ ندارند بلکه سووال قبر در باره آنها نیست.
قبل از هرچیز باید عرض کنم این نسبت به صدراییان صحیح نمی باشد که عموم در برزخ برای همیشه می مانند و بنده تا به حال همچین سخنی را مشاهده نکردم .اگر استناد شما به متن خاصی می باشد ممنون میشم ذکر کنید.
با سلام و تشکر
نظـربه ی ملاصـدرا درباره ی معـاد جسـمانی / استادمصـباح یزد
http://safiesfahani.com/falsafe/696-1390-06-30-07-09-42
ظاهر آیات و روایات این است که همه مردم یک جا از قبور بلند می شوند و وارد عالم محشر می شوند. ایشان چگونه می توانند فرق بگذارند بین عالم برزخ و قیامت؟ عالم قیامت را به آن معنا و مرتبه عقلی می گیرند، اولاً طبق نظریّه خود ایشان، مال همه نیست؛ از طرف دیگر کسانی که نفوسشان کامل شده و به مرحله عقلانی رسیده اند، یعنی وارد عالم قیامت شدهاند (زیرا تطبیق میکنند عالم قیامت را بر مرحله عقلی، که باید آن هم تدریجی باشد) یعنی هر کس به مرحله عقلی رسید، این وارد عالم قیامت کبری شده؛ این خلاف ظاهر آیات و روایات است (بلی تأویلی میشود کرد که اصلاً آن عالم، عالم زمان نیست و نمی شود گفت تدریجی است و نه می شود گفت دفعی است؛ ولی در مقام تطبیق بر ظواهر آیات و روایات، این را میشود نقطه ضعفی برای این نظریّه دانست).
ورود در عالم برزخ تدریجی و ورود در عالم قیامت دفعی است، امّا به نظر ایشان فرقی بین این دو نیست و اساساً ایشان نمی توانند برای متوسّطینی که به مرحله تجّرد عقلانی نرسیده اند، عالم قیامتی ورای عالم برزخ اثبات کنند؛ چون متوسّطین طبق نظر ایشان فقط به تجّرد برزخی می رسند و همیشه در همان عالم برزخی خواهند بود؛ پس قیامتشان کدام است؟
با سلام خدمت شما بزرگوار
همانطور که اشاره کردید و در متن نیز آمده بیان این مطلب است که نتیجه سخن ملاصدرا این می شود که ایشان نمی تواند قیامت را برای متوسطین اثبات کند .یعنی اشکال سخن ایشان این می شود که چنین لازمه ای دارد نه اینکه واقعا ایشان صراحتا چنین مطلبی را بیان کرده باشند.
مضافا بر این به نظر بنده دیدگاه شخص ملاصدرا را نمی توان به تمام صدراییان تعمیم داد.
موفق باشید