جمع بندی مریم مقدس در روایات ما

کارشناس بحث: استاد مجید

با صلوات بر محمد وآل محمد
با سلام وعرض ادب خدمت کاربران گرامی
مريم" در لغت به معنى زن عبادتكار و خدمتگزار است و از آنجا كه اين نامگذارى به وسيله مادرش بعد از وضع حمل انجام شد، نهايت عشق و علاقه اين مادر با ايمان را براى وقف فرزندش در مسير بندگى و عبادت خدا نشان مى‏دهد، و نيز به همين دليل بود كه او پس از نامگذارى، نوزادش و فرزندانى را كه در آينده از او به وجود مى‏آيند، در برابر وسوسه‏هاى شيطانى به خداوند سپرد.
یک سوره به نام «مریم» در قرآن آمده است ،و نام «مَرْيَمَ» 34 مرتبه در قرآن آمده است.
نگاه روایات به حضرت مریم (علیها سلام)
1- الأمالي الصدوق، ابْنُ الْوَلِيدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ زِيَادٍ الْعَطَّارِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَوْلُ رَسُولِ اللَّهِ ص- فَاطِمَةُ سَيِّدَةُ نِسَاءِ أَهْلِ الْجَنَّةِ أَ سَيِّدَةُ نِسَاءِ عَالَمِهَا قَالَ تَاكَ مَرْيَمُ وَ فَاطِمَةُ سَيِّدَةُ نِسَاءِ أَهْلِ الْجَنَّةِ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ فَقُلْتُ فَقَوْلُ رَسُولِ اللَّهِ ص الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ سَيِّدَا شَبَابِ الْجَنَّةِ قَالَ هُمَا وَ اللَّهِ سَيِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ .حسن بن زياد عطّار گويد: به امام صادق عليه السّلام گفتم:آيا قول پيامبر اسلام صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم كه فرمود: فاطمه عليها السّلام سرور زنان بهشت مى‏باشد، به اين معناست كه او سرور و سيّد زنان زمان خود بوده است؟
امام صادق عليه السّلام فرمود: حضرت مريم عليها السّلام سرور زنان زمان خود بوده است، و فاطمه عليها السّلام سرور تمام زنان بهشتى، از اوّلين و آخرين آنها مى‏باشد.( زندگانى حضرت زهرا عليها السلام(روحانى)، ص: 199)
2- الأمالي الصدوق، الْهَمَذَانِيُّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ سَلَمَةَ الْأَهْوَازِيِّ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مُحَمَّدٍ الثَّقَفِيِّ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مُوسَى عَنْ أَبِي قَتَادَةَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَلَاءٍ الْحَضْرَمِيِّ عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص كَانَ جَالِساً ذَاتَ يَوْمٍ وَ عِنْدَهُ عَلِيٌّ وَ فَاطِمَةُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ ع فَقَالَ اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَعْلَمُ أَنَّ هَؤُلَاءِ أَهْلُ بَيْتِي وَ أَكْرَمُ النَّاسِ عَلَيَّ فَأَحْبِبْ مَنْ أَحَبَّهُمْ وَ أَبْغِضْ مَنْ أَبْغَضَهُمْ وَ وَالِ مَنْ وَالاهُمْ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُمْ وَ أَعِنْ مَنْ أَعَانَهُمْ وَ اجْعَلْهُمْ مُطَهَّرِينَ مِنْ كُلِّ رِجْسٍ مَعْصُومِينَ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ وَ أَيِّدْهُمْ بِرُوحِ الْقُدُسِ مِنْكَ ثُمَّ قَالَ ع يَا عَلِيُّ أَنْتَ إِمَامُ أُمَّتِي وَ خَلِيفَتِي عَلَيْهَا بَعْدِي وَ أَنْتَ قَائِدُ الْمُؤْمِنِينَ إِلَى الْجَنَّةِ وَ كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى ابْنَتِي فَاطِمَةَ قَدْ أَقْبَلَتْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَلَى نَجِيبٍ مِنْ نُورٍ عَنْ يَمِينِهَا سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ وَ عَنْ يَسَارِهَا سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ وَ بَيْنَ يَدَيْهَا سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ وَ خَلْفَهَا سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ تَقُودُ مُؤْمِنَاتِ أُمَّتِي إِلَى الْجَنَّةِ فَأَيُّمَا امْرَأَةٍ صَلَّتْ فِي الْيَوْمِ وَ اللَّيْلَةِ خَمْسَ صَلَوَاتٍ وَ صَامَتْ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ حَجَّتْ بَيْتَ اللَّهِ الْحَرَامَ وَ زَكَّتْ مَالَهَا وَ أَطَاعَتْ زَوْجَهَا وَ وَالَتْ عَلِيّاً بَعْدِي دَخَلَتِ الْجَنَّةَ بِشَفَاعَةِ ابْنَتِي فَاطِمَةَ وَ إِنَّهَا لَسَيِّدَةُ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ فَقِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَ هِيَ سَيِّدَةُ نِسَاءِ عَالَمِهَا فَقَالَ ص ذَاكَ لِمَرْيَمَ بِنْتِ عِمْرَانَ فَأَمَّا ابْنَتِي فَاطِمَةُ فَهِيَ سَيِّدَةُ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ وَ إِنَّهَا لَتَقُومُ فِي مِحْرَابِهَا فَيُسَلِّمُ عَلَيْهَا سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ الْمُقَرَّبِينَ وَ يُنَادُونَهَا بِمَا نَادَتْ بِهِ الْمَلَائِكَةُ مَرْيَمَ فَيَقُولُونَ يَا فَاطِمَةُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاكِ وَ طَهَّرَكِ وَ اصْطَفاكِ عَلى‏ نِساءِ الْعالَمِينَ «1» ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَى عَلِيٍّ ع فَقَالَ يَا عَلِيُّ إِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّي وَ هِيَ نُورُ عَيْنِي وَ ثَمَرَةُ فُؤَادِي يَسُوؤُنِي مَا سَاءَهَا وَ يَسُرُّنِي مَا سَرَّهَا وَ إِنَّهَا أَوَّلُ مَنْ يَلْحَقُنِي مِنْ أَهْلِ بَيْتِي فَأَحْسِنْ إِلَيْهَا بَعْدِي وَ أَمَّا الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ فَهُمَا ابْنَايَ وَ رَيْحَانَتَايَ وَ هُمَا سَيِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ فَلْيُكْرَمَا عَلَيْكَ كَسَمْعِكَ وَ بَصَرِكَ ثُمَّ رَفَعَ ص يَدَهُ إِلَى السَّمَاءِ فَقَالَ اللَّهُمَّ إِنِّي أُشْهِدُكَ أَنِّي مُحِبٌّ لِمَنْ أَحَبَّهُمْ وَ مُبْغِضٌ لِمَنْ أَبْغَضَهُمْ وَ سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَهُمْ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَهُمْ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاهُمْ وَ وَلِيٌّ لِمَنْ وَالاهُمْ
ابن عبّاس گويد: يك روز رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم نشسته بود و على، فاطمه، حسن و حسين نيز در نزد او بودند كه پيامبر فرمود: خداوندا! تو مى‏دانى كه اينها «اهل» من هستند و گرامى‏ترين مردم در نزد من مى‏باشند، پس دوست بدار آن را كه آنها را دوست دارد، و دشمن بدار آن را كه با آنها دشمنى كند، و راهبرى كن آن كس را كه آنها را رهبر خود گيرد، و عداوت كن با آنكه به عداوت با آنها برخيزد، و يارى نما كسى را كه آنها را يارى كند، و آنها- مقصود اهل بيت پيامبر است- را از هر گونه پليدى پاك گردان و از گونه گناهى معصومشان بدار، و ايشان را به وسيله روح القدس تأييد فرما. و سپس خطاب به على عليه السّلام فرمود: اى على! تو امام اين امّت و خليفه بر آنها بعد از من هستى، و تو هدايت‏كننده مؤمنان به سوى بهشت خواهى بود. و گويى دخترم فاطمه عليها السّلام را مى‏بينم كه در روز قيامت بر شترى از نور سوار است و در طرف راست وى هفتاد هزار فرشته و در طرف چپ او نيز هفتاد هزار فرشته قرار دارند و او زنان مؤمن امّت را به سوى بهشت راهنمايى مى‏كند.
پس هر زنى كه پنج نماز واجب را در روز و شب به جاى آورد، و ماه رمضان را روزه بگيرد، و حجّ واجب را به جاى آورد، و زكات مال خود را بپردازد، و از شوهر خود اطاعت نمايد، و پس از من على را سرپرست و رهبر خود بداند، به شفاعت دخترم فاطمه عليها السّلام داخل بهشت مى‏شود، زيرا او بزرگ و سرور زنان عالميان است.
سؤال شد: يا رسول اللَّه! آيا فاطمه فقط سرور زنان زمان خويش است؟
پيامبر فرمود: اين مقام براى حضرت مريم دختر عمران بوده است، امّا دختر من فاطمه عليها السّلام بزرگ زنان عالميان از اوّلين و آخرين ايشان است، و هنگامى كه او در محراب عبادت مى‏ايستد هفتاد هزار فرشته مقرّب به او سلام مى‏كند و او را همان گونه كه حضرت مريم را ندا مى‏كردند مورد خطاب قرار داده و مى‏گويند: خداوند تو را برگزيده، و از همه پليديها پاك نموده و بر زنان عالميان برترى داده است. سپس رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم متوجه على عليه السّلام گرديد و گفت: اى على! فاطمه پاره تن من است، و او نور چشم و ميوه دل من است، پس آنچه او را آزار دهد مرا نيز مى‏آزارد، و آنچه او را شادمان گرداند موجب شادمانى من مى‏شود، و همانا او در ميان اهل بيت من اوّلين كسى است كه به من مى‏پيوندد، پس بعد از من به او احسان و نيكى كن، و امّا حسن و حسين، پس آنها فرزندان و گلهاى خوشبوى من هستند، و آن دو سرور جوانان بهشت مى‏باشند پس آنها را مانند چشم و گوش خود گرامى بدار. (1) سپس پيامبر دستش را به سوى آسمان بلند كرد و گفت: خداوندا! من تو را شاهد مى‏گيرم كه دوستداران آنان را دوست و دشمنان آنان را دشمن باشم، در صلح و سلامت خواهم بود با كسى كه با ايشان در صلح و سلامت باشد، و در حال جنگ خواهم بود با آنان كه با ايشان جدال و جنگ كند، و دشمن كسى خواهم بود كه با آنان دشمنى ورزد، و متولّى كسى خواهم بود كه اينان را رهبر و سرپرست خود گرفته باشد.( زندگانى حضرت زهرا عليها السلام(روحانى)، ص: 210)
3- و چهار تن از زنان نيكوكار و صالح هراسان و خائف شدند و سختيهاى بسيارى را تحمل كردند:
1- آسيه همسر فرعون كه دچار انواع عذابها و شكنجه‏ها گرديد تا آنجا كه مرگ را آرزو مى‏كرد و مى‏گفت: رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتاً فِي الْجَنَّةِ [تحريم: 11] 2- حضرت مريم كه از زخم زبانها و سخنان بيهوده مردم رنج بسيار برد و از آنها دورى گزيد، كه خداوند در باره وى فرمود: فَناداها مِنْ تَحْتِها أَلَّا تَحْزَنِي [مريم: 24] 3- حضرت خديجه عليها السّلام كه زنان قريش به دليل ازدواجش با پيامبر از او دورى كردند و اجازه ملاقات هيچ زنى را با او نمى‏دادند.
4- حضرت فاطمه عليها السّلام، او آنقدر عذاب و سختى كشيد كه مى‏گفت:
«آيا پدر من پيامبر خدا نيست كه فرزندانش محافظت نمى‏شوند، چه زود گمراه شديد، و چه زود دين خدا را واژگون نموديد!» المناقب:
4- وَ قِيلَ لِلصَّادِقِ ع قَوْلُ الرَّسُولِ ص- فَاطِمَةُ سَيِّدَةُ نِسَاءِ أَهْلِ الْجَنَّةِ أَيْ سَيِّدَةُ نِسَاءِ عَالَمِهَا قَالَ ذَاكَ مَرْيَمُ وَ فَاطِمَةُ سَيِّدَةُ نِسَاءِ أَهْلِ الْجَنَّةِ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ؛ ابن شهر آشوب گويد: به امام صادق عليه السّلام گفته شد: منظور رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم از اينكه فرموده: «فاطمه سرور زنان بهشت است»، چيست؟ آيا او سرور زنان زمان خويش است؟
امام فرمود: اين مقام به حضرت مريم تعلّق دارد و اوست كه سرور زنان زمان خويش است ولى فاطمه سرور زنان بهشتى، از اوّلين و آخرين ايشان است.
لطفا این مطلب را هم ملاحظه بفرمایید:«http://maarefquran.org/index.php/page,viewArticle/LinkID,571»
التماس دعا