جمع بندی کنترل عصبانیت

کارشناس بحث: اویس

[=Georgia]با عرض سلام و ادب خدمت همه دوستان گرامی خصوصا جناب Hrm و با تشکر از ایشان بخاطر سوال خوبشان
نکته مهمی که باید قبل از ارائه راهکارها به حضرتعالی بگویم این است که درمان قطعی رهایی از یک رذیله اخلاقی صرفا به این نیست که در هنگام غلیان و بروز آن رذیله برای دفع آن اقدام کنیم بلکه وقتی میدانیم دچار یک رذیله اخلاقی شده ایم قبل از اینکه آثار و صدمات دیگری از ناحیه آن بر ما وارد بشود باید در صدد رفع آن باشیم. این مثل ان است که رهبر یک کشوری میداند که کشورش در معرض شورش متجاوزان و دشمنان است و دست بر دست نهاده و کاری برای جمع نمودن قوای نظامی و تجهیز آنها انجام ندهد و دست بر دست هم گذاشته و صرفا هنگامی که کشورش مورد هجوم دشمن قرار گرفت تازه به فکر دفاع از کشورش بر آید بدیهی است که در چنین موردی هیچ امیدی برای پیروزی در برابر دشمنان برای او و کشورش نیست. این را به این خاطر به شما گفتم که فرمودید:

ادامه دارد...

[="Georgia"][="Blue"]اما راهکارهایی که برای کنترل عصبانیت وجود دارد به طور خلاصه از این قرار است:
1- مهمترین کاری که باید برای دفع یک رذیله اخلاقی انجام داد توجه به اثرات سوء و مخرب آن رذیله در خود و اطرافیانمان است. اثراتی که بروز آنها حتمی است و در آیات و روایات نسبت به برخی از آنها اشاره شده است.
بدیهی است که بسیاری از قتلهای عمدی و غیر عمدی بخاطر بروز یک عصبانیت است که شخص عصبانی راهی جز قتل و جنایت برای کنترل عصبانیت خود نیافته است. یعنی عدم کنترل یک عصبانیت معمولی از طریق راهکارهای اصولی و منطقی آن بسیاری از موارد موجب می شود که فرد دچار قتل و خونریزی شود و عمری در دنیا و نیز تا ابد در آخرت دچار حسرت و پشیمانی گردد.
توصیه من به شما این است که روایاتی که در مورد بیان آثار سوء عصبانیت در دنیا و اخرت بیان شده مطالعه بفرمایید
مثلا
امام على عليه السلام می فرمایند:

بِئسَ القَرينُ الغَضَبُ: يُبدِى المَعائبَ ويُدنِى الشَّرَّ وَيُباعِدُ الخَيرَ؛
خشم هم نشين بسيار بدى است: عيب ها را آشكار، بدى ها را نزديك و خوبى ها را دور مى كند.
همچنین امام صادق علیه السلام می فرمایند:

لَيسَ مِنّا مَن لَم يَملِكُ نَفسَهُ عِندَ غَضَبِهِ؛
كسى كه هنگام خشم خوددار نباشد، از ما نيست.
و یا امام هادى عليه السلام می فرمایند:

اَلغَضَبُ عَلى مَن تَملِكُ لُؤمٌ؛
بر زيردستان خشمگين شدن نشانه پَستى است.
همچنین توجه به روایاتی که فروخوردن خشم را کمالی برای انسان میدانند نیز مفید است. مثلا امام صادق علیه السلام فرمودند:

ما مِن عَبدٍ كَظَمَ غَيظا إِلاّ زادَهُ اللّه عَزَّوَجَلَّ عِزّا فِى الدُّنيا وَالخِرَةِ؛
هيچ بنده اى خشم خود را فرو نخورد، مگر اين كه خداوند عزّوجلّ بر عزّت او در دنيا و آخرت افزود.
ادامه دارد...[/]

[=georgia]اما برخی دیگر از راهکارهای کنترل عصبانیت به اختصار از این قرار است:
2- سعی کنید از هر چیزی که موجب عصبانیت و ناراحتی شما می شود پرهیز کنید و یا اگر چیزی شما را عصبانی کرد زود آن محل را ترک کنید و خود را به کاری مشغول سازید
3 خود وضو گرفتن و گاه غسل با اب خنک کردن نیز برای رفع آتش عصبانیت مفید است
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند:
اِنَّ الغَضَبَ مِنَ الشَّيطانِ وَاِنَّ الشَّيطانَ خُلِقَ مِنَ النّارِ وَاِنَّما تُطفَأُ النّارُ بِالماءِ فَاِذا غَضِبَ اَحَدُكُم فَليَتَوَضَّ؛
خشم از شيطان و شيطان از آتش آفريده شده است و آتش با آب خاموش مى شود، پس هرگاه يكى از شما به خشم آمد، وضو بگيرد.
4-در هنگام عصبانیت به این نکته توجه کنیم که اگر ما از اشتباهات دیگر درگذریم در روزی که خود محتاج عفو و بخششیم شامل عفو و رحمت الهی قرار می گیریم خداوند در قرآن مجید در توصیف مومنین می فرماید : (وَ الَّذینَ یَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ وَ إِذا ما غَضِبُوا هُمْ یَغْفِرُون: و كسانى كه از گناهان بزرگ و زشتكاریها خود را به دور مى‏دارند و چون به خشم درمى‏آیند درمى‏گذرند.( الشورى : 37)
5-گفتن ذکر شریف «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم»
6-گفتن ذکر شریف «لاحول و لا قوه الا بالله العلی العظیم» چون در حدیثی وارد شده که ابلیس به حضرت موسی گفت: از خشم بپرهیز و زمانی که خشمگین شدی بگو (لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم) که در اثر آن خشم تو فرو می نشیند.
7-یکی دیگر از راه های درمان عصبانیّت فرستادن ذکر شریف صلوات است که امید است مۆمنین با این ذکر زیبا و دلنشین بتوانند آتش خشم را فرو نشانده و آسمان دل خود را با آن بهاری نمایند.
8-در روایات دلنشین معصومین (صلوات الله علیهم اجمعین) وارد شده که اگر شخص عصبانی نشسته، بایستد و اگر ایستاده بنشیند و صورت از آن صحنه برگرداند یا دراز بکشد
9-یکی دیگر از درمان های مۆثر در جهت کنترل عصبانیّت آن است که به هنگام عصبانیّت، صورت را بر زمین گذاشته و به درگاه خداوند بی همتا سجده نماید و از آن قدرت بی مثال برای فروکش کردن این آتش شیطانی یاری بجوید.
10-ذکر یونسیه یعنی ذکر «لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین»نیز بهترین درمان برای امراض وحی از جمله عصبانیت و خشم است

[="Georgia"][="Blue"]

[="Microsoft Sans Serif"]گفتن صلوات و دعا کردن، برای یک آدم عادی، تأثیر چندانی ندارد و اینکه کسی تنها بخواهد با دعا کردن خود را درمان کند، همانند گذشته است که «وردهایی» برای درمان بیماری‌ها می‌خواندن که آن کارها اکنون، جادوگری نامیده می‌شود!

مشکل مهار رفتار در هنگام ناراحتی، تقریباً مشکل همه‌ی مردم؛ در آن هنگام هرچه آموخته‌ای، هرچه که در ضمیر خودآگاه آدمی است، به فراموشی سپرده می‌شود و گویی وی تبدیل به یک حیوان شده است.

همانگونه که کارشناس فرموده‌اند: «باید پیش از پریشان شدن، در پی چاره بود».

باید ضمیر ناخودآگاه آدمی پرورش یابد زیرا در هنگام پریشانی، پخته بودن این ضمیر، در رفتار آدمی بسیار تأثیر گذار است؛ یعنی وی با خواندن داستان‌های تاریخ و رمان‌های پربار، خود به خود پریشان می‌شود که چگونه کژاندیشی مردم، باعث زیان‌]های جبران ناپذیری شده است.

در هنگام خواندن این داستان‌ها، آدمی باید خود را به جای آنان بگذارد و خود را در آن صحنه فرض کند و با خود نقش بازی که من چنین و چنان می‌کردم اگر آنجا بودم.

با انجام این رفتار، کم‌کم رفتار آدمی پخته‌تر می‌شود و این رفتار به ضمیر ناخودآگاه پیوست می‌شود.

باید دانست که درمان ناهنجاری‌های رفتاری نیاز به زمان دارد و دگرگونی رفتار نیز بسیار کم است؛ اما اگر از هر اشتباهی درسی گرفته شود و در خلوت، آدمی با خود بگوید که اگر این‌کار را می‌کردم بهتر بود و چندین بار نیز نقش رفتار کردن درست را بازی کند، زودتر به هدف خود می‌رسد.

برای اینکه کسی سخنور چیره‌ای شود، نتها خواندن نوشتارهای مربوط به سخنوری کافی نیست؛ وی باید گمان کند که در جلوی دیگران دارد سخنوری می‌کند و صدای خود را نیز ضبظ کند، تا کم‌کم ضمیر ناخود‌آگاهش پرورش یابد وگرنه هنگامی که جلوی هزاران آدم قرار بگیرد، چنان پریشان می‌شود که چیزی را به یاد نمی‌آورد.

[="Georgia"][="Blue"]

با سلام،

یکی از راه های نهادینه کردن یک صفت در وجود انسان و یا از بین بردن یک صفت رذیله کسب دانش در مورد عواقب و نتایج ان صفت می باشد. در قسمت زیر یک لینک مجموعه سخنرانی در مورد کنترل غضب برای شما می گزارم امیدوارم که به دردتون بخوره. من خودم از این سخنرانی ها استفاده کردم و چند بار هم به سایر دوستان دادم و الحمد الله خودم و تمامی دوستانم موفق به کنترل غضب شدن. شما هم می تونید استفاده کنید.
در بخش اخلاق اسلامی 10 جلسه سخنرانی در مورد غضب هست به اونجا مراجعه بکنید. التماس دعا

http://www.rasekhoon.net/media/3121/page18/

سلام
در 92/6/15 فرمودید :

تا امروز 92/11/16

من اين راهها رو استفاده كردم خوب بوده اما جايي كه بدونم حق با منه يا در مقابل نيش وزخم زبون ديگران نميتونم عصبانيتم و كنترل كنم بايد چه كنم؟

من هر موقع عصبانی میشوم حرفی نمیزنم وصلوات میفرستم تا آروم بشم

سلام و عرض ادب
ضمن خسته نباشید خدمت خواهر گرامی سرکار زمانه:Gol:
همه افراد در برخي شرايط غير قابل پيش بيني و تحريک پذير مي شوند. در برخورد با افراد مسئله ساز موارد زير را همواره به خاطر داشته باشيد:
- تفاوتهاي افراد را بيشتر و بيشتر بشناسيد. تفاوتها همواره منجر به اصطکاک مي شود. اگر تفاوت ميان انسانها را يک موهبت- نه يک مسئله- بدانيد، مي توانيد به خوبي موقعيتهاي دشوار را اداره کنيد.
- مطمئن باشيد که همه افراد سازش و هماهنگي را دوست دارند. اين انديشه که ديگران به دنبال تحقير و صدمه زدن به ما هستند، درست نيست. مطمئن باشيد همه توافق و يکدلي را دوست دارند. با اعتقاد به اين مسئله شما فرصت پيدا مي کنيد، درهاي گفتگو را براي رسيدن به توافقات دوجانبه باز کنيد.
- باور کنيد که مي توانيد در کنار افراد مسئله ساز بدون تنش و اصطکاک کار کنيد. شما ممکن است که با افراد دشوار دوست و صميمي نباشيد، اما مي توانيد با آنها رفتار مسالمت آميز داشته باشيد. سعي کنيد به خواسته هاي هم احترام بگذاريد.
- در تله افراد دشوار گرفتار نشويد. وقتي ديگران به گونه اي رفتار مي کنند که شما عصباني و خشمگين مي شويد، در واقع شما را در تله خود گرفتار کرده اند. ما اغلب در تله رفتارها، گفتارها، لبخندها و نگاههاي افراد گرفتار مي شويم. نبايد اجازه دهيم رفتارهاي افراد مسئله ساز، ما را در کنترل رفتارمان دچار مشکل سازد و آنها را بر ما مسلط گرداند.
- گوش کنيد؛ گوش کنيد؛ گوش کنيد_ وقتي ديگران بدانند شما حرفهاي آنها را مي شنويد و به مسائلشان اهميت مي دهيد، کمتر رفتارهاي دشوار را از خود بروز مي‌دهند.
- براي ايجاد رابطه بهتر افراد را با نام صدا بزنيد(نام هر فرد گرمترين آهنگي است که او مي شنود و دوست دارد بشنود).
- افراد را سرزنش نکنيد. سرزنش افراد، آنها را براي بروز رفتارهاي مسئله ساز مستعد مي سازد.
- مراقب بلندي و لحن صدا و زبان بدن خود باشيد. استفاده از زبان بدن به شما کمک مي کند ارتباط بهتري را با ديگران برقرار سازيد. با برقراري ارتباطات عميق و اصولي، فرصت کمتري براي نشان دادن تعارضات و رفتارهاي دشوار ايجاد مي‌شود.
- از به کار بردن کلمات زير پرهيز کنيد: بايد، ولي، من مي خواهم...، متاسفم، نمي‌تواني و......
- اگر طالب صداقت هستيد با ديگران نيز صادقانه برخورد کنيد و به تعهدات خود عمل کنيد.
- استفاده از کلمات جادويي را بياموزيد. در دامنه لغات ما، کلمات زيادي وجود دارند که اثرات فوق العاده اي بر جاي مي گذارند. اين کلمات را بيابيد و از آنها استفاده کنيد.
- فنون مذاکره را ياد بگيريد چرا که موفقيت در زندگي امروز در گرو ارتباطات خوب است و مذاکره در اين راه به شما کمک مي‌کند.

[=Georgia][=georgia]جمع بندی

سوال
[=georgia]بنده برای کنترل خودم در هنگام عصبانیت دچار مشکل هستم. برخی از دستورالعملها برای کنترل عصبانیت را شنیده ام اما در هنگام عصبانیت بسیاری از آنها از یادم می رود و توجهی بدانها ندارم لطفا راهنمایی بفرمایید.[=georgia]

پاسخ
نکته مهمی که باید قبل از ارائه راهکارها به حضرتعالی بگویم این است که درمان قطعی رهایی از یک رذیله اخلاقی صرفا به این نیست که در هنگام غلیان و بروز آن رذیله برای دفع آن اقدام کنیم بلکه وقتی میدانیم دچار یک رذیله اخلاقی شده ایم قبل از اینکه آثار و صدمات دیگری از ناحیه آن بر ما وارد بشود باید در صدد رفع آن باشیم. این مثل ان است که رهبر یک کشوری میداند که کشورش در معرض شورش متجاوزان و دشمنان است و دست بر دست نهاده و کاری برای جمع نمودن قوای نظامی و تجهیز آنها انجام ندهد و دست بر دست هم گذاشته و صرفا هنگامی که کشورش مورد هجوم دشمن قرار گرفت تازه به فکر دفاع از کشورش بر آید بدیهی است که در چنین موردی هیچ امیدی برای پیروزی در برابر دشمنان برای او و کشورش نیست.
اشتباه شما دقیقا همین است که در هنگام بروز و غلیان عصبانیت تازه در صدد جلوگیری از این مشکل بر می آیید در حالی که برای درمان قطعی باید قبل از اینکه دچار عصبانیت شوید یعنی در همین زمانی که عصبانی نیستید و در حالت تعادل کامل قرار دارید راهکارهای موجود برای رفع این رذیله را در خود نهادینه کرده و با مرور زیاد این راهکارها ملکه ای از علم و توجه و آگاهی به اثرات سوء این رذیله در خود مهیا سازید این مثل آن است که ما قبل از مبتلا شدن به یک بیماری کشنده از قبل خود پیشگیری کرده و با واکسیناسیون نمودن خود سلامت خود را تضمین نماییم.
اما راهکارهایی که برای کنترل عصبانیت وجود دارد به طور خلاصه از این قرار است:
1- مهمترین کاری که باید برای دفع یک رذیله اخلاقی انجام داد توجه به اثرات سوء و مخرب آن رذیله در خود و اطرافیانمان است. اثراتی که بروز آنها حتمی است و در آیات و روایات نسبت به برخی از آنها اشاره شده است.
بدیهی است که بسیاری از قتلهای عمدی و غیر عمدی بخاطر بروز یک عصبانیت است که شخص عصبانی راهی جز قتل و جنایت برای کنترل عصبانیت خود نیافته است. یعنی عدم کنترل یک عصبانیت معمولی از طریق راهکارهای اصولی و منطقی آن بسیاری از موارد موجب می شود که فرد دچار قتل و خونریزی شود و عمری در دنیا و نیز تا ابد در آخرت دچار حسرت و پشیمانی گردد.
توصیه من به شما این است که روایاتی که در مورد بیان آثار سوء عصبانیت در دنیا و اخرت بیان شده مطالعه بفرمایید
مثلا
امام على عليه السلام می فرمایند:بِئسَ القَرينُ الغَضَبُ: يُبدِى المَعائبَ ويُدنِى الشَّرَّ وَيُباعِدُ الخَيرَ(1)
خشم هم نشين بسيار بدى است: عيب ها را آشكار، بدى ها را نزديك و خوبى ها را دور مى كند.
همچنین امام صادق علیه السلام می فرمایند: لَيسَ مِنّا مَن لَم يَملِكُ نَفسَهُ عِندَ غَضَبِهِ(2)
كسى كه هنگام خشم خوددار نباشد، از ما نيست.
و یا امام هادى عليه السلام می فرمایند:
2- سعی کنید از هر چیزی که موجب عصبانیت و ناراحتی شما می شود پرهیز کنید و یا اگر چیزی شما را عصبانی کرد زود آن محل را ترک کنید و خود را به کاری مشغول سازید
3 خود وضو گرفتن و گاه غسل با اب خنک کردن نیز برای رفع آتش عصبانیت مفید است
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند: اِنَّ الغَضَبَ مِنَ الشَّيطانِ وَاِنَّ الشَّيطانَ خُلِقَ مِنَ النّارِ وَاِنَّما تُطفَأُ النّارُ بِالماءِ فَاِذا غَضِبَ اَحَدُكُم فَليَتَوَضَّ(3)
خشم از شيطان و شيطان از آتش آفريده شده است و آتش با آب خاموش مى شود، پس هرگاه يكى از شما به خشم آمد، وضو بگيرد.
4-در هنگام عصبانیت به این نکته توجه کنیم که اگر ما از اشتباهات دیگر درگذریم در روزی که خود محتاج عفو و بخششیم شامل عفو و رحمت الهی قرار می گیریم خداوند در قرآن مجید در توصیف مومنین می فرماید : (وَ الَّذینَ یَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ وَ إِذا ما غَضِبُوا هُمْ یَغْفِرُون: و كسانى كه از گناهان بزرگ و زشتكاریها خود را به دور مى‏دارند و چون به خشم درمى‏آیند درمى‏گذرند.(4)
5-گفتن ذکر شریف «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم»
6-گفتن ذکر شریف «لاحول و لا قوه الا بالله العلی العظیم» چون در حدیثی وارد شده که ابلیس به حضرت موسی گفت: از خشم بپرهیز و زمانی که خشمگین شدی بگو (لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم) که در اثر آن خشم تو فرو می نشیند.
7-یکی دیگر از راه های درمان عصبانیّت فرستادن ذکر شریف صلوات است که امید است مۆمنین با این ذکر زیبا و دلنشین بتوانند آتش خشم را فرو نشانده و آسمان دل خود را با آن بهاری نمایند.
8-در روایات دلنشین معصومین (صلوات الله علیهم اجمعین) وارد شده که اگر شخص عصبانی نشسته، بایستد و اگر ایستاده بنشیند و صورت از آن صحنه برگرداند یا دراز بکشد
9-یکی دیگر از درمان های مۆثر در جهت کنترل عصبانیّت آن است که به هنگام عصبانیّت، صورت را بر زمین گذاشته و به درگاه خداوند بی همتا سجده نماید و از آن قدرت بی مثال برای فروکش کردن این آتش شیطانی یاری بجوید.
10-ذکر یونسیه یعنی ذکر «لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین»نیز بهترین درمان برای امراض وحی از جمله عصبانیت و خشم است

پینوشتها:
1-غررالحكم، ج3، ص 257، ح4417
2-كافى، ج2، ص 637، ح2
3-نهج الفصاحه، ح 660
4- الشورى : 37