جمع بندی مراتب صله رحم
تبهای اولیه
سلام در آیه 36 سوره نساء خداوند ابتدا نیکی به خود سپس پدر و مادر و بعد خویشاوندان نزدیک و بعد خویشاوندان دور را سفارش میکند. 1.منظور از نیکی چیست؟ 2. نیکی به نامادری در کدام مرتبه از آیه قرار میگیرد؟ 3.برادر و خواهر ناتنی یا دائی و خاله ناتنی خویشاوند دور بحساب میآیند یا نزدیک ؟ نیکی به آنها بعد از چه گروهی می باشد 4.با توجه به اینکه خداوند میفرماید مومنان با هم برادر و خواهرند میشود نتیجه گرفت که نیکی به آنها باید مثل خویشاوندان نزدیک مثل برادر و خواهر باشد؟
بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام و احترام
در تفسیر آیه شریفه« يَسْئَلُونَكَ ما ذا يُنْفِقُونَ قُلْ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ خَيْرٍ فَلِلْوالِدَيْنِ وَ الْأَقْرَبينَ وَ الْيَتامى وَ الْمَساكينِ وَ ابْنِ السَّبيلِ وَ ما تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَليمٌ»[1] بیان شد؛ مراد از والدين پدر و مادر انفاق كننده است و شايد بتوان گفت كه شامل پدربزرگ ها و مادربزرگ های او هم ميشود يا به تنقيح مناط، و يا بواسطه صدق، و مراد از اقربين خويشاوندان نسبى است كه شامل فرزندان و فرزندان فرزندان هر چه پائين رود، و برادران و خواهران و فرزندان آنها و عموها و عمه ها و دایی ها و خاله ها و فرزندان آنها ميشود.[2]
در مورد معنی احسان به والدین بیانات مختلفی ذکر شد از جمله اینکه؛ احسان به اين والدين و به كسانى كه خداوند به احسان آنان فرمان داده است، يا به اين است كه به خوبى با آنها همنشينى و همراهى گشته و نسبت به آنها تواضع و رحمت شود، يا به اين است كه به آنها خدمت كرده، و سعى در برآوردن حاجتها و دفع آزار از آنها بنمايد، يا به اين است كه درخواست از خدا و دعا براى آنان كند و يا اينكه خانواده و مال آنها را در غيابشان حفظ نمايد.[3]
از آنجا که حکم نامادری، در بسیار از احکام مانند مادر است، به نظر می رسد در مورد احسان نیز در ردیف والدین قرار گیرد. در این مورد برادر و خواهر ناتنی، مانند برادر و خواهر تنی محسوب می شوند.
اینکه خداوند می فرماید:« إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ»[4]( مؤمنان برادر يكديگرند پس دو برادر خود را صلح و آشتى دهيد).
یعنی همان اندازه كه براى ايجاد صلح در ميان دو برادر نسبى تلاش و كوشش مىكنيد بايد در ميان مؤمنان متخاصم نيز براى برقرارى صلح به طور جدى و قاطع وارد عمل شويد.[5] منظور این نیست که در تمام احکام مانند برادر و خواهر واقعی باشند.
[/HR][1] - سوره بقره،آیه215.
[2] - أطيب البيان في تفسير القرآن، ج2، ص: 410
[3] - ترجمه بيان السعادة، ج2، ص: 120
[4] - سوره حجرات،آیه10.
[5] - تفسير نمونه، ج22، ص: 169