عالم های دیگر

کارشناس بحث: استاد اندیشمند

با سلام خدمت شما بزرگوار

آنچه از بیانات قرآن استفاده میشود این است که جهان با رسیدن قیامت پایان می یابد و عالمی جدید پس از رستاخیز برپا می شود. [1]از مجموع آیات قرآن می توان چنین نتیجه گرفت که قیامت ادامه دنیا نیست، بلکه این جهان به کلی در هم کوبیده می شود؛ زیرا انفجارهای عظیم و زلزله های هولناک همه چیز را در هم میریزد و در هم میپیچد. سپس طرح تازه ای ریخته می شود و جهان نوینی بر ویرانه های این جهان برپا میشود و رستاخیز انسانها در آن عالم جدید است.[2]

بعيد نيست از همين ماده و عناصري كه اكنون در بناي آسمان و زمين به كار رفته است نظامي تازه ساخته و موجودات تازه اي آفريده شود. زيرا پس از برپايي قيامت، بساط آفرينش برچيده نميشود گرچه خداوند، گسترة آسمانها را طومار گونه درهم ميپيچد. نسل كنوني انسان ساكن بر روي كرة خاك كه فرزندان حضرت آدم و حوا به شمار ميروند نخستين سلسله بشر نيستند بلكه در رتبه و پايه هاي بعدي قرار گرفته و پيش از آن چندين نسل منقرض شده اند و پس از انقراض اين نسل، دگربار آفريدة ديگري بدون پدر و مادر در زميني جديد آفريده ميشود و اين گونه گزاره ها نشان دهندة دوام فيض خداست.[3]

دانستن اين كه پس از عالم قيامت، مجدداً عالم ديگري با انسان هاي ديگر به وجود خواهد آمد يا نه و آيا پيش از اين جهان، دنياهاي ديگري بوده است؟ از قلمرو دانش تجربي بشر خارج است. از دید عقل نیز منعی در آفرینش بعد از این جهان وجود ندارد پس ناچار برای دانستن پاسخ باید به منابع نقلی رجوع کنیم.در قرآن در این مورد اشاره روشنی وجود ندارد[4] و در برخی از احادیث به این مطلب اشاره شده است .

ابوخالد قماط ميگويد: به امام صادق ـ عليه السّلام ـ عرض كردم: زماني كه بهشتيان وارد بهشت و اهل دوزخ وارد جهنم شدند چه ميشود؟ حضرت فرمود: اگر خداوند بخواهد موجوداتي را بيافريند و براي آنها دنيايي را ايجاد كند، اين كار را انجام ميدهد.[5]

پاسخ صريح و روشن اين پرسش در روايتي از امام باقر ـ عليه السّلام ـ و امام صادق ـ عليه السّلام ـ آمده است كه مضمون آن ها را نقل مي كنيم.
امام ـ عليه السّلام ـ در جواب شخص راوي و در ذيل آيه شريفة (ق : 15) ميفرمايد: «هر گاه بساط اين عالم برچيده شود و بهشتيان به بهشت و دوزخيان به دوزخ بروند، خداوند مجدداً دنيايي غير از اين دنيا مي آفريند و انسان هايي را بدون اين كه از پدر و مادري متولد شوند، به وجود مي آورد و براي آنها زميني غير از اين زمين و آسمان هايي غير از اين آسمان ها مي آفريند. نكند فكر كردي خداوند فقط همين انسان و دنيا را آفريده كه وقتي برچيده شد ديگر عالم و آدمي نباشد؟ خير چنين نيست خداوند پيش از دنياي فعلي، هزار هزار دنيا و هزار هزار آدم آفريده است و اين نسل موجود بعد از همة آنها آفريده شده است».[6]

پس بر اساس روايات اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ دنياي فعلي نه اولين است و نه آخرين بلكه پيش از اين هم دنياهايي بوده و بعد از اين هم دنياهايي خواهد بود.[7]

اینکه آن موجودات چه موجوداتی هستند و یا اینکه آیا مانند انسان دارای تکلیف هستند تا نیاز به رسول داشته باشند و یادر مورد نبوت پیامبر(ص) و و امامت اهل بیت(ع) بر آن ها اشاره صریحی در روایات یافت نشد .


[1] مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، ج 6، ص 21، انتشارات مدرسه امیرالمؤمنین، 1374ش.
[2] همان، ص 40.
[3] جوادي آملي، عبدالله، تفسير موضوعي قرآن كريم، قم، مركز نشر اسراء، چاپ اول، 1381، ج5، ص534 ـ 538
[4] طباطبايي، سيد محمد حسين، شيعه در اسلام، جامعه مدرسين، ص166
[5] مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، بيروت، داراحياء التراث العربي، چاپ سوم، ج8، ص376، ح18
[6] صدوق، محمد بن علي بن بابويه قمي، خصال، قم، جامعه مدرسين، ص652. و مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، موسسه الوفاء، ج 8، ص 374، باب 28، ج54، ص320 و 321، باب عوالم. و طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان، جامعه مدرسين، ج 18، ص357 و ج 4، ص146
[7] قاضي سعيد قمي، شرح توحيد صدوق، وزارت ارشاد، ج1، ص574