اراده خداوند در راستای اراده انسان

کارشناس بحث: استاد صدیق

باسلام
اراده انسان در طول اراده الهی قرار دارد. توضیح اینکه:
از سویی بر اساس قضاو قدر عینی الهی، وجود همه پدیده ها از آغاز پیدایش تا پایان عمر جهان تحت تدبیر الهی است و فراهم شدن شرایط پیدایش و تکامل پدیده ها مستند به اراده الهی است.
از سوی دیگر، بر اساس ادله عقلی و نقلی و وجدان، در می یابیم که انسان در کارهای خود مختار است و اراده یکی از ویژگی های اصلی و اساسی انسان است. بنابراین کارهای انسان باید مستند به اراده خودش باشد.
به این بیان که استناد فعل انسان به خودش در یک سطح قرار دارد و استناد وجود ان فعل به خداوند متعال در سطح بالاتری است که در ان سطح، وجود خود انسان و وجود کاری که انجام میدهد( ماده ای که کار را روی ان انجام میدهد و ابزار الاتی که کار را بوسیله انها انجام میدهد) همگی مستنند به اوست. تأثیر اراده انسان به عنوان جزء اخیر علت تامه در کار خودش در سطح نازل وجود یافتن و تحقق یک فعل و شیء قرار دارد و از سوی دیگر چون وجود همه اجزای علت تامه مستند به خداوند متعال به عنوان خالق همه اشیاء است.
آموزش عقائد، ص 155

سلام
انسان و اراده اش تجلی خدای متعال و اراده اوست لذا به حسب قیاس انسان با ذات الهی اراده انسان در طول اراده اوست
و هوالله الموفق

سلام بر بقیةالله الاعظم ومنتظرانش === اولا" بزرگوار این اراده ی انسان است که باید در طول اراده ی خداوند قرار داشته باشد شما مطلب را به عکس نوشته اید . زیرا این اراده ی انسان است که پیرو می باشد واراده ی خداوند پایه واساس است . ==== ثانیا" اراده ی انسان باید در طول اراده ی خداوند قرار گیرد تا باعث رستگاری انسان شود . ====ثالثا" هنگامی که اراده ی انسان در عرض اراده ی خداوند قرار گیرد باعث ظلمت و خسران انسان میشود . اگر اشکالی است ویا سؤالی در روشن شدن مطلب مطرح است بفرمایید از رفع اشکال ورسیدن به پاسخ سؤال خرسند خواهم شد . ......................................

شكي نيست كه اراده به مفهومى كه در انسان وجود دارد در خداوند بزرگ راه نداشته و نخواهد داشت؛ زيرا انسان قبلًا چيزى را تصور مى‏كند (مثلًا نوشيدن آب را) و بعد فوائد آن را در نظر مى‏گيرد، و پس از تصديق به فايده، شوق و اشتياقى به انجام اين كار در او پديد مى‏آيد، و هنگامى كه شوق به مرحله نهائى رسيد فرمان به عضلات صادر مى‏شود، وانسان به سوى انجام كار حركت مى‏كند.[1] ولى مى‏دانيم هيچيك از اين مفاهيم (تصور، تصديق، شوق، فرمان، نفس، و حركت عضلات) در مورد خداوند صادق نمی باشد، زيرا این مفاهیم امورى حادثند و در مورد خداوند متعال قابل صدق نیستند.
به خاطر همین امر دانشمندان علم عقائد و فلاسفه اسلامى به سراغ مفهومى رفته‏اند كه با وجود بسيط و خالى از هرگونه تغيير و تبديل سازگار باشد؛ لذا گفته‏اند اراده خداوند بر دو گونه است:
1- اراده ذاتى‏:
ارادۀ ذاتی همان علم به نظام اصلح در جهان آفرينش، و خير و صلاح بندگان در احكام و قوانين شرع است.
یعنی خداوند مى داند بهترين نظام براى عالم هستى چيست، و هر موجودى در چه مقطعى بايد حادث گردد، اين «علم» سرچشمه تحقق موجودات، و حدوث پديده‏ها در زمان‏هاى مختلف است.همچنين او مى‏داند مصلحت بندگان از نظر قوانين و احكام در چيست؟ و روح قوانين و احكام همين علم او به مصالح و مفاسد است.
2- اراده فعلى‏
اراده فعلى او عين ايجاد است و جزء صفات فعل شمرده مى‏شود، بنابراين اراده او بر خلقت زمين و آسمان عين ايجاد آنها است، و اراده او بر وجوب نماز و تحريم دروغ عين واجب و حرام نمودن اين دو است.
نتیجه اينكه: اراده ذاتى خداوند عين «علم» و عين ذات او است و اراده فعلى خداوند عين «ايجاد» است.[2]

---

[/HR] [1] . بعضى از فلاسفه اراده را همان« شوق مؤكد» مى‏دانند، در حاليكه بعضى ديگر علاوه بر شوق مؤكد فعل و حركتى از نفس نيز قائلند، و اراده را همان« فعل نفسانى» مى‏شمرند.
[2] . تفسير پيام قرآن،مکارم شیرازی، 4/ 153.

سلام
بله اراده انسان تجلی اراده الهی و در طول آن است
اراده تشریعی به معنای وضع قانون است لذا اینجا در طول اراده الهی بودن اراده انسان به معنای اخذ قانون و استمرار خط قانونگذاری الهی است
به نحوی که قانونگذاری انسان با آن منافات نداشته باشد
البته تطبیق اراده شخصی بر اراده تشریعی خدای متعال در مقام صدور افعال هم نوعی ارتباط است که شاید به نحوی همان رابطه طولی را بتوان اینجا هم قائل شد
والله الموفق

اراده خداوند دو گونه است:
اراده تكوينى و اراده تشريعى. اراده تكوينى از مراد غير قابل تخلّف است ولى اراده تشريعى ميشود كه از مراد متخلّف باشد، احكام و قضاياى دينى كه براى هدايت و اصلاح مردم وضع شده همه از قسمت اراده تشريعى‏اند كه ميشود بوسيله عصيان متخلّف از مراد باشد.

بعبارت ديگر خداوند از بندگان خواسته و اراده كرده همه راست بگويند و عدالت كنند ولى مى‏بينيم كه نميگويند و نميكنند اين همان تخلّف اراده از مراد است، اگر راجع باحكام دين معتقد باراده تكوينى باشيم آن عبارت اخراى جبر است و موجب بطلان عقاب و ثواب و سقوط امر و نهى خواهد بود.

اهل ايمان بكفّار ميگفتند: از آنچه خدا داده انفاق كنيد كفّار در جواب ميگفتند: «أَ نُطْعِمُ مَنْ لَوْ يَشاءُ اللَّهُ أَطْعَمَهُ ...» يس: 47. غرضشان اراده تكوينيّه بود يعنى خدا خواسته كه حتما آنها فقير و نادار باشند و اگر ميخواست آنها را غنى ميكرد ولى آنها مغالطه ميكردند كه اراده خدا درباره اطعام فقراء اراده تشريعيّه است و تخلّف آن از مراد دليل عصيان و تمرّد كفّار از فرمان خداوندى است.

قاموس قرآن، ج‏4، ص: 93

[=microsoft sans serif]اراده خداوند در راستای اراده انسان

سوال: اراده ی خداوند در طول اراده انسان قرار دارد یا در عرض اراده انسان قرار می گیرد؟

پاسخ:
اراده انسان در طول اراده الهی قرار دارد. توضیح اینکه:از سویی بر اساس قضاو قدر عینی الهی، وجود همه پدیده ها از آغاز پیدایش تا پایان عمر جهان تحت تدبیر الهی است و فراهم شدن شرایط پیدایش و تکامل پدیده ها مستند به اراده الهی است. از سوی دیگر، بر اساس ادله عقلی و نقلی و وجدان، در می یابیم که انسان در کارهای خود مختار است و اراده یکی از ویژگی های اصلی و اساسی انسان است. بنابراین کارهای انسان باید مستند به اراده خودش باشد.
به این بیان که استناد فعل انسان به خودش در یک سطح قرار دارد و استناد وجود ان فعل به خداوند متعال در سطح بالاتری است که در ان سطح، وجود خود انسان و وجود کاری که انجام میدهد( ماده ای که کار را روی ان انجام میدهد و ابزار الاتی که کار را بوسیله انها انجام میدهد) همگی مستنند به اوست. تأثیر اراده انسان به عنوان جزء اخیر علت تامه در کار خودش در سطح نازل وجود یافتن و تحقق یک فعل و شیء قرار دارد و از سوی دیگر چون وجود همه اجزای علت تامه مستند به خداوند متعال به عنوان خالق همه اشیاء است.[1]
ممکن است به ذهن برسد، با این اوصاف آیا من می توانم نتیجه بگیرم که اراده ی انسان در طول اراده ی تکوینی خداوند متعال است؟ یه موضوع دیگر این که پس در مورد اراده تشریعی خداوند چه گونه می توان قضاوت کرد؟ یعنی نمی توان رابطه ای برای اراده ی انسان در ارتباط با اراده ی تشریعی خداوند در نظر گرفت؟
پاسخ این سوال نیز این است که ولایت تکوینی یا ولایت بر تکوین عبارتست از سرپرستی موجودات جهان و عالم خارج و تصرفی عینی در آنها. اراده تکوینی حق نیز ناشی از همین توانایی و ولایت می­باشد. [2] ولایت بر وضع احکام و قوانین شرعی، ولایت تشریعی است[3] که ناشی از اراده تشریعیه است.
هر دوی این اراده ها به صورت اصیل وبالذات در ذات خداوند وجود دارد و مختص به اوست و غیر از او کسی توان اعمال ولایت ندارد. در مورد ولایت تکوینی که واضح است زیراتنها خداوندی که خالق همه چیز است و اوست که قدرت و حیات به مخلوقاتش داده است، میتواند در جهان دخالت کند و اراده تکوینی نسبت به امری داشته باشد. اما خداوند به برخی انسانها و موجودات به صورت محدود و حساب شده قدرت اعمال ولایت تکوینی را میدهد. همانطور که به پیامبران و اولیای خود در برخی موارد قدرت این کار را میدهد تا معجزه بیاورند یا کار خارق العاده انجام دهند. اما این قدرت همیشگی و دل بخواه آن ولی خدا نیست به همین جهت است که تنها در برخی موارد آنها میتوانستند معجزه بیاورند.
در مورد ولایت تشریعی نیز تنها ولی تشریعی خداست که حق اعمال این ولایت را دارد. [4]علت این امر نیز این است که قانونگذاری برای بندگان به معنای این است که برنامه ای برای سعادت دنیا و اخرت آنان مهیا شود و برنامه ریزی تنها از ناحیه کسی درست است که اولا نسبت به آن شخص آگاهی کامل داشته باشد و از مصالح و مفاسدش به نسبت برنامه ای که میخواهد آگاه باشد[5] و در عین حال بخل نداشته باشد. و این شخص کسی نیست جز خداوندی که مالک و خالق موجودات است و پروردگار آنان است. اوست که میتواند برنامه کامل و جامعی برای سعادت بندگانش داشته باشد.[6] البته گاهی خداوند برخی بندگانش را نسبت به مصالح و مفاسد برخی احکام آگاه میکند و به آنان اجازه میدهد که حکمی را وضع کنند. بعلاوه در مورد احکام حکومتی و قوانین اجتماعی نیز به برخی بندگانش چنین اجازه ای میدهد که در این صورت اراده این افراد در طول اراده خداوند است یا مظهر و محل جلوه گری اراده او قرار میگیرد.

[=microsoft sans serif]

---

[/HR][=microsoft sans serif][1] . آموزش عقائد، ص 155

[=microsoft sans serif][2] . جوادی آملی، ولایت فقیه ولایت فقاهت و عدالت ، ص 124

[=microsoft sans serif][3] . اصول کافی، ج5، ص 315؛ مکارم شیرازی، انوار الفقاهه،ج1، ص526

[=microsoft sans serif][4] . مصباح یزدی، نظریه سیاسی در اسلام، 247

[=microsoft sans serif][5] . سبحانی، رسائل و مقالات، صص 493-497

[=microsoft sans serif][6] . مصباح یزدی، نظریه سیاسی در اسلام، 246

[=microsoft sans serif]