علت وجوب حج

تب‌های اولیه

16 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
علت وجوب حج

سلام
برام سواله چرا حج واجبه؟وقتی ما این همه فقیر و بدبخت توی مملکتمون داریم برای چی باید هرکس 8.9 میلیون بده یه بار بره مکه؟

با نام الله



کارشناس: استاد اندیشمند

با سلام خدمت شما کاربر گرامی

يكى از مسلمات اسلامى، خصوصاً از نظر ما شيعيان، اين است كه احكام شرعى تابع و منبعث از يك سلسله مصالح و مفاسد واقعى است؛ يعنى هر امر شرعى به علت يك مصلحتِ لازم الاستيفاء است و هر نهى شرعى ناشى از يك مفسده واجب الاحتراز است. خداوند متعال براى اينكه بشر را به يك سلسله مصالح واقعى كه سعادت او در آن است برساند يك سلسله امور را واجب يا مستحب كرده است، و براى اينكه بشر از يك سلسله مفاسد دور بماند او را از پاره‏اى كارها منع كرده است. اگر آن مصالح و مفاسد نمى‏بود نه امرى بود و نه نهيى؛ و آن مصالح و مفاسد و به تعبير ديگر آن حكمتها به نحوى است كه اگر عقل انسان به آنها آگاه گردد همان حكم را مى‏كند كه شرع كرده است.[1]

در قرآن و روايات برخي از اين مصالح و مفاسد بيان شده است و حكمت‌ها و فوايد بسياري از احكام را هم عقل مي‌تواند درك كند. امّا احاطه بر همة حكمت‌هاي احكام ديني براي انسان مخلوق و محدود ميسر نيست. كما اين كه شناخت همة اسرار و رموز عالم آفرينش و تكوين براي بشر ممكن نيست. و ما بايد به ضعف و عجز خود در اين دو وادي واقف باشيم و اعتراف كنيم.

ضمن اين كه راه براي تأمل و تفكر و بررسي انسان باز است، امّا بدون استناد به قرآن و روايات و عقل قطعي نمي‌توان علّت تشريع احكام را تعيين كرد. كما اين كه مسلمان عاقل نمي‌تواند بگويد من به فلان حكم عمل نمي‌كنم تا اين كه فوايد و حكمت آن را كاملاً بفهمم. و الّا بايد تا آخر عمر و قيامت منتظر اين شناخت بماند.

چنان كه اگر مريضي عمل به دستورات پزشك ماهر را متوقف بر اطّلاع از خصوصيات و چگونگي تأثير داروها مي كند، هيچ عاقلي اين كار را تأييد نمي‌كند بلكه نتيجة اين گونه برخورد، ازدياد مرض و نابودي شخص است.[2]

امام علي ـ عليه السّلام ـ مي فرمايد: خداوند متعال بيت الله الحرام را بر شما واجب گردانيد و آن را قبله ي مردم قرار داد .... خداوند سبحان آن خانه را پرچم و نشانه ي اسلام و پناه پناهندگان مقرّر داشت و حج آن را لازم نمود و رفتن به آن جا را فرمان داد.[3]

در جاي ديگر در رابطه با تشريح برخي از حكمت ها و مصالح احكام آئين اسلام مي فرمايد:
خداوند واجب گردانيد حج را براي تقويت دين، قوت يافتن آئين اسلام (چون بر اثر گرد آمدن طوائف مختلف، عظمت و بزرگي اسلام آشكار مي شود [4]

این اجتماع عظیم اسلامی دارای فوایدی است که می توان به برخی از آن ها چنین اشاره کرد:

1- بُعد اخلاقى حج:مهمترين فلسفه حج همان دگرگونى اخلاقى است كه در انسانها به وجود مى‏ آورد، مراسم احرام انسان را به كلّى از تعيّنات مادى و امتيازات ظاهرى و لباس هاى رنگارنگ و زر و زيور بيرون مى‏ برد و با تحريم لذائذ و پرداختن به خودسازى كه از وظايف محرم است او را از جهان ماده جدا كرده و در عالمى از نور و روحانيت و صفا فرو مى‏ برد.

2- بُعد سياسى حج:روح عبادت، توجه به خدا و روح سياست، توجه به خلق خداست و اين دو در حج آن چنان به هم آميخته‏ اند كه تار و پود يكپارچه!
حج عامل مؤثرى براى وحدت صفوف مسلمانان است.
حج عامل مبارزه با تعصّبات ملّى و نژادپرستى و محدود شدن در حصار مرزهاى جغرافيايى است.
حج وسيله ‏اى براى انتقال اخبار كشورهاى اسلامى و شكستن زنجيرهاى اسارت و استعمار.

3- بُعد فرهنگى:ارتباط قشرهاى مسلمانان در ايام حج مى‏تواند مؤثرترين عامل مبادله فرهنگى و انتقال فكرها درآيد. بخصوص كه اجتماع شكوهمند حج نماينده طبيعى و واقعى همه قشرهاى مسلمانان جهان است.
حج مى‏تواند، مبدل به يك كنگره عظيم فرهنگى شود و انديشمندان جهان اسلام در ايّامى كه در مكه هستند كه هم آيند و افكار و ابتكارات خويش را به ديگران عرضه كنند.[5]

فریضه حج یکی از مهمترین فرایض دینی هر مسلمانی می باشد که ابعاد عبادی و سیاسی و اخلاقی فراوانی را در پی دارد.قرآن مجید حج تمتع را برای همه کسانی که استطاعت و توانایی انجام آن را داشته باشند واجب شمرده شده است.[6] و ائمه ما فرموده اند کسی که حج واجب خود را ترک کند و با همین حالت از دنیا برود غیر مسلمان از دنیا رفته است.[7]

حج تمتع برای هر مسلمانی در صورت استطاعت یکبار واجب می شود و مسائلی مانند خروج ارز و یا وجود موارد دیگر نیز نمی توانند مانع وجوب آن شوند.روشن است کمک به فقرا و نیازمندان اجر بسیاری دارد اما نباید این دو مورد را با هم خلط کرد.هر انسانی می تواند در کنار انجام وظایف مهم عبادی به فقرا نیز کمک کند و این دو منافاتی با هم ندارند که شخص مجبور باشد یکی را جایگزین دیگری کند.

همچنین حج جزو احکامی است که شارع مقدس به ابعاد سیاسی-اجتماعی و معنوی آن نیز توجه داشته است و این فریضه آثار بسیاری دارد و نمی توان به بهانه کمک به فقراء و... نسبت به این کنگره بزرگ اسلامی که نمایانگر عزت مسلمین است بی توجهی کرد.

[1] مجموعه ‏آثار استاد شهيد مطهرى ج‏20 ص52
[2] ر.ك: صافي گلپايگاني، لطف الله، معارف دين، قم، انتشارات حضرت معصومه ـ سلام الله عليها ـ . ص 265 و 266، و اسدالله لطف، مبادي فقه، قم، انتشارات هجرت، فصل 11
[3] امام علي ـ عليه السّلام ـ ، نهج البلاغه، ترجمه دشتي، ناشر؛ انتشارات دفتر نشر مصطفي خطبه هاي اول و 192 و كلمات قصار شمارة 252
[4] همان
[5] پرشكوه‏ترين مراسم عبادت و قربانى ص65، مطابق با نرم افزار مجموعه آثار آیت الله مکارم شیرازی ، تهیه شده توسط مرکز تحقیقات علوم کاپیوتری نور
[6] آل عمران،۹۷، “وَ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبیلاً وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ عَنِ الْعالَمینَ “. «براى خدا، حج آن خانه بر کسانى که قدرت رفتن به آن را داشته باشند واجب است. و هر که راه کفر پیش گیرد، بداند که خدا از جهانیان بى‏نیاز است‏».
[7] کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۴، ص ۲۶۹، عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ مَنْ مَاتَ وَ لَمْ یَحُجَّ حَجَّةَ الْإِسْلَامِ لَمْ یَمْنَعْهُ مِنْ ذَلِکَ حَاجَةٌ تُجْحِفُ بِهِ أَوْ مَرَضٌ لَا یُطِیقُ فِیهِ الْحَجَّ أَوْ سُلْطَانٌ یَمْنَعُهُ فَلْیَمُتْ یَهُودِیّاً أَوْ نَصْرَانِیّاً.

تشکر
پاسختون بسیار عالی و جامع بود
1-آیا این امکان داره که در صورت نیاز جامعه(اقتصادی) برای مدتی رفتن به حج از طرف فقها ممنوع بشه و مبلغ حج افراد در جای دیگه خرج بشه در حالی که با توجه به صحبت های شما یه فریضه واجب است؟
2-من شنیده بودم مثلا این مبلغ 8 میلیونی که باید برای حج داده شود ، یه مقداری از اون به عربستان میرسه و یه مقداری هم به جمهوری اسلامی و عربستان و جمهوری اسلامی طبق شرع موظفه اون رو در راه خاصی خرج کنه.آیا همچین حرفی درسته؟اگر درسته میشود بفرمایید آیا این پول دقیقا باید در راه خاصی خرج شود؟حال اگر بدانیم که در آن راه خرج نمیشود وظیفه چیست آیا حج همچنان واجب است؟

دوستان شرمندم میکنید اگر تاپیکی که مدت هاست بی پاسخ است را دست خالی نذارین

muiacir;365959 نوشت:
تشکر
پاسختون بسیار عالی و جامع بود
1-آیا این امکان داره که در صورت نیاز جامعه(اقتصادی) برای مدتی رفتن به حج از طرف فقها ممنوع بشه و مبلغ حج افراد در جای دیگه خرج بشه در حالی که با توجه به صحبت های شما یه فریضه واجب است؟
2-من شنیده بودم مثلا این مبلغ 8 میلیونی که باید برای حج داده شود ، یه مقداری از اون به عربستان میرسه و یه مقداری هم به جمهوری اسلامی و عربستان و جمهوری اسلامی طبق شرع موظفه اون رو در راه خاصی خرج کنه.آیا همچین حرفی درسته؟اگر درسته میشود بفرمایید آیا این پول دقیقا باید در راه خاصی خرج شود؟حال اگر بدانیم که در آن راه خرج نمیشود وظیفه چیست آیا حج همچنان واجب است؟

با سلام خدمت شما

سوال اول شما سوالی فقهی است و از اساتید بخش فقه بپرسید نتیجه بهتری خواهید گرفت.
در پاسخ به سوال دوم شما نیز باید عرض کنم مقداری از این پولی که بابت حج داده می شود برای سکونت و خرج رفت و آمد و غذا و...می باشد و اینکه می فرمایید شرعا باید در جای خاصی مصرف کنند بعید میدونم چنین قراردادی بین زائر و سازمان بسته شود که آن را در راه خاصی مصرف کنند هرچند مصرف مقداری از این پول معلوم است.

موفق باشید

یکی دیگر از فواید حج به نظر بنده (شاید در زمان فعلی) اینه که مستطعین رو وادار میکنه مالشون رو پاک کنند و خمس شون رو پرداخت کنند. یا اگر حق الناسی ، رد مظالمی ... دارند پرداخت کنند.

مثلا همین خمس خیلی ها هستند که برای اولین تو عمرشون موقع حج حساب میکنند. شاید همین خودش بابی بشه برای ادامه دادن این کار واجب. حتی اگر فقط موقع مکه رفتن هم خمس بدن و بعدش دیگه خمس ندهند باز تو همین هم سود است. چون خیلی ها هستند میان سال و پیر هستند و با اینکار مراحل قبل زندگی شون رو تا حدودی تصفیه کرده اند و بارشون رو سبک تر کرده اند.

muiacir;361404 نوشت:
سلام
برام سواله چرا حج واجبه؟وقتی ما این همه فقیر و بدبخت توی مملکتمون داریم برای چی باید هرکس 8.9 میلیون بده یه بار بره مکه؟

سلام
نظر من: اون زمانی که حج واجب بود شاید شرایطش مثل الان نبود به لحاظ هزینه هایی که لازمه و تورم و غیره انقدر مشکل باشه
با شما موافقم ولی حج به افراد خاصی و با شرایط خاصی واجب می شود. والدین من که با همین دلیلی که شما گفتید نرفتند . اما این برداشت شما ایده اله!! فکر می کنید اینایی که پول دارند اگه بهشون بگن مکه تعطیل پولشون رو به فقرا می دهند؟ نه . دوما فکر می کنید اینایی که میروند مکه چون بهشون واجبه میرن؟ مسلما نه .
انقدر دیدم ادمایی که سال چچند بار مکه میرند و آبی از دستشون نمی چکه. سال 84 پدر و مادر دوستم رفتند مکه .پدرش رئیس بانک بود و پولدار. هزینه سفرشون 14 برابر هزینه سفر مردم عادی شده بود بس که خرج کرده بودند. ولی وقتی می خواستیم برای دیوار فرو ریخته خانه یکی از همکلاسی هامون که پدرش فوت کرده بود و تو رو ستا خونشون کنار قبرستون بود (هیچ کسی رو هم نداشت)پول جمع کنیم از همه کم تر و حدود 10 هزارتومان کمک کردند!!! اگه مسلمونا تو کشور ما درست مسلمونی می کردند که این همه مشکل نداشتیم
حج جزء فروع دینه و البته شرایطی داره به همه کسایی که می رند که واجب نیست....

تشکر میکنم از عزیزانی که کمک کردند و البته تاپیکی که خاک خورده بود رو دوباره سر رو آوردند.
از نظر عقلانی یکم برای من عجیبه که چرا حج واجبه
در واقع عجیب منظورم اینه که با توجه به توضیحاتی که کارشناس محترم تاپیک دادند خیلی سخته که بگیم پس باید با توجه به این فواید ، پس بر همه واجبه که در صورت استطاعت بروند.
اون وقت این استطاعت توی جامعه الان یکم عجیبه ، قطعا طرف باید 8 میلیونی دست کم بدون نیاز به خرج روزمره داشته باشه.لون وقت این 8 میلیون رو چرا اخه بده بره مکه؟نظر شخصی من اینه اگر یک سال پول حج رو از ملت بگیرن و به جای اینکه خرج مکه بکنند ، جمع بکنند احتمالا یه 50 میلیاردی بشه...کل مملکت زیر و رو میشه با این پول:ok:

muiacir;508855 نوشت:
تشکر میکنم از عزیزانی که کمک کردند و البته تاپیکی که خاک خورده بود رو دوباره سر رو آوردند.
از نظر عقلانی یکم برای من عجیبه که چرا حج واجبه
در واقع عجیب منظورم اینه که با توجه به توضیحاتی که کارشناس محترم تاپیک دادند خیلی سخته که بگیم پس باید با توجه به این فواید ، پس بر همه واجبه که در صورت استطاعت بروند.
اون وقت این استطاعت توی جامعه الان یکم عجیبه ، قطعا طرف باید 8 میلیونی دست کم بدون نیاز به خرج روزمره داشته باشه.لون وقت این 8 میلیون رو چرا اخه بده بره مکه؟نظر شخصی من اینه اگر یک سال پول حج رو از ملت بگیرن و به جای اینکه خرج مکه بکنند ، جمع بکنند احتمالا یه 50 میلیاردی بشه...کل مملکت زیر و رو میشه با این پول

ببینید کسی که استطاعت حج که فکر کنم منظورشون حج واجبه و نه عمره مفرده رو داشته باشه می تونه پول برای کمک هم بده
من دیدم کسایی که تا رفتند مکه یکم روحیه معنویشون خوب شده و اهل کمک کردن شدند. کلا آدم رو خوش اخلاق تر می کنه. تو درصدی از آدما این طوریه !! جسارت نباشه خیلی بامزه فکر میکنید:Nishkhand: آخه مگه مشکل کشورما بی پولیه؟؟؟ مشکل اینه که یا بی عدالتی داریم و اختلاف طبقاتی و یا دزدی ...50 میلیارد که شما می گین کجا 3200 ملیارد کجا!!!
ایکی از استادام فقط حدود یک میلیارد شهریه ی کالج خصوصی یکی از دختراش بود که فرستاده بودش خارج درس بخونه. همین آدم 6 ماه بیشتر از من کار کشید 1 و نیم میلیون بهم داد که خرج کرایه تاکسی و اتوبوس هم به زور میشد. همین آدم میلیاردر هست حجم نمیره به فقا هم کمک نمی کنه هشت میلیونم اصلا تو پولاش پول نیست. اگه کسی می خاد به خاطر وجوبش مکه بره پس خمسم میده دیگه زکاتم میده دیگه . اهل انفاق هم هستند انشالله... پس نتیجه می گیریم حج خوبی هاش سرجاش. انشالله قسمت من و شما هم بشه. ولی کسی که همه موارد رو کنار هم رعایت کنه و مکه هم بره مشکلی که شما نگرانش هستید هم برطرف میشه و هم البته چون خدایی تر میشه بخشنده تر هم میشه و بیشتر به فقرای جامعه نظر داره .
وجوب حج در کنار وجوب خمس وزکات و انفاق و غیره هست . یکم به جواب غیر منسجمم فکر کنید یه چیزی توش هستا...
راستی کتابایی هستند به نام علل الشرایع . این کتابا علت برخی احکام و غیره رو توضیح می دهند.

Sa-Ka;508872 نوشت:
ببینید کسی که استطاعت حج که فکر کنم منظورشون حج واجبه و نه عمره مفرده رو داشته باشه می تونه پول برای کمک هم بده
من دیدم کسایی که تا رفتند مکه یکم روحیه معنویشون خوب شده و اهل کمک کردن شدند. کلا آدم رو خوش اخلاق تر می کنه. تو درصدی از آدما این طوریه !! جسارت نباشه خیلی بامزه فکر میکنید:Nishkhand: آخه مگه مشکل کشورما بی پولیه؟؟؟ مشکل اینه که یا بی عدالتی داریم و اختلاف طبقاتی و یا دزدی ...50 میلیارد که شما می گین کجا 3200 ملیارد کجا!!!
ایکی از استادام فقط حدود یک میلیارد شهریه ی کالج خصوصی یکی از دختراش بود که فرستاده بودش خارج درس بخونه. همین آدم 6 ماه بیشتر از من کار کشید 1 و نیم میلیون بهم داد که خرج کرایه تاکسی و اتوبوس هم به زور میشد. همین آدم میلیاردر هست حجم نمیره به فقا هم کمک نمی کنه هشت میلیونم اصلا تو پولاش پول نیست. اگه کسی می خاد به خاطر وجوبش مکه بره پس خمسم میده دیگه زکاتم میده دیگه . اهل انفاق هم هستند انشالله... پس نتیجه می گیریم حج خوبی هاش سرجاش. انشالله قسمت من و شما هم بشه. ولی کسی که همه موارد رو کنار هم رعایت کنه و مکه هم بره مشکلی که شما نگرانش هستید هم برطرف میشه و هم البته چون خدایی تر میشه بخشنده تر هم میشه و بیشتر به فقرای جامعه نظر داره .
وجوب حج در کنار وجوب خمس وزکات و انفاق و غیره هست . یکم به جواب غیر منسجمم فکر کنید یه چیزی توش هستا...
راستی کتابایی هستند به نام علل الشرایع . این کتابا علت برخی احکام و غیره رو توضیح می دهند.

تمامی حرفاتون رو قبول دارم و میپذیزم اما اخر چرا رفتنش واجبه؟خوب رفتنش مثلا خیلی توصیه بشه:ok: به جای واجب

muiacir;361404 نوشت:
سلام
برام سواله چرا حج واجبه؟وقتی ما این همه فقیر و بدبخت توی مملکتمون داریم برای چی باید هرکس 8.9 میلیون بده یه بار بره مکه؟

نقل قول:

وَلِلّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً وَمَن کَفَرَ فَإِنَّ الله غَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِینَ


حجّ این خانه برای خدا به عهده مردمی است که بتوانند راهی به آن بیابند ; و هر کس کفر ورزد بداند که قطعاً خدا از جهانیان بی نیاز است

سوره آل عمران – آیه ٩٧

کاربر بزرگوار ! شما چرا چشم به یکی از ارکان مهم اسلام باز کرده اید و از انجام ان خرده میگیرید ؟؟؟ این همه خرج های بیهوده تو زندگی مردمان است حال همین یک حجی که خداوند از ما خواسته را کنار بگذاریم به بهانه رسیدگی به فقرا ؟؟؟؟!! چرا از شام و خوراک کم نکنیم که به فقیر برسیم ؟؟ چرا از ماشین های مد بالای خود و پزهای تو خالی کم نکنیم ؟؟؟؟
اگر هدف کمک به فقیر و بیچارگان است پس حذف خرج های بیخودی اولی است نسبت به انجام فریضه الهی !
هر چیزی به جای خود نیکوست ! ما حق نداریم که مناسک بدین بزرگی و عظیمی که روح توحید را در افراد زنده میکند رها کنیم و به بهانه وجود فقیر در کشور ان را حذف کنیم ... بلکه بهتره از چیزهای بیخود دیگر کوتاه کنیم تا چیز بدین بزرگی !
کمک بع فقیر مستحب موکد است ولی انجام حج واجب !

عالم مقدس ملکوت;509157 نوشت:
وَلِلّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً وَمَن کَفَرَ فَإِنَّ الله غَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِینَ


حجّ این خانه برای خدا به عهده مردمی است که بتوانند راهی به آن بیابند ; و هر کس کفر ورزد بداند که قطعاً خدا از جهانیان بی نیاز است

سوره آل عمران – آیه ٩٧

کاربر بزرگوار ! شما چرا چشم به یکی از ارکان مهم اسلام باز کرده اید و از انجام ان خرده میگیرید ؟؟؟ این همه خرج های بیهوده تو زندگی مردمان است حال همین یک حجی که خداوند از ما خواسته را کنار بگذاریم به بهانه رسیدگی به فقرا ؟؟؟؟!! چرا از شام و خوراک کم نکنیم که به فقیر برسیم ؟؟ چرا از ماشین های مد بالای خود و پزهای تو خالی کم نکنیم ؟؟؟؟
اگر هدف کمک به فقیر و بیچارگان است پس حذف خرج های بیخودی اولی است نسبت به انجام فریضه الهی !
هر چیزی به جای خود نیکوست ! ما حق نداریم که مناسک بدین بزرگی و عظیمی که روح توحید را در افراد زنده میکند رها کنیم و به بهانه وجود فقیر در کشور ان را حذف کنیم ... بلکه بهتره از چیزهای بیخود دیگر کوتاه کنیم تا چیز بدین بزرگی !
کمک بع فقیر مستحب موکد است ولی انجام حج واجب !



ممنون
حرف های شما درسته اما من برام سواله اخه چرا واجبه؟
الان حد استطاعت ماشالله باید جوری باشه که 8 میلیون رو راحت بدی بری مکه
من میگم چرا به جای واجب ، قران نمیگه مثلا خیلی توصیه میشه؟

muiacir;509410 نوشت:
ممنون
حرف های شما درسته اما من برام سواله اخه چرا واجبه؟
الان حد استطاعت ماشالله باید جوری باشه که 8 میلیون رو راحت بدی بری مکه
من میگم چرا به جای واجب ، قران نمیگه مثلا خیلی توصیه میشه؟

نقل قول:

عزیزم تواین دوره زمونه با این اقتصادی که فعلا کشور ما داره 8 ملیون پولی هست ؟؟؟!!!! کسی که این قدر پول نداشته باشه خداوند هم از او حج نخواسته ! خداوند از کسی حج طلب کرده که استطاعت داشته باشد ! اما کسی که استطاعت دارد چرا نباید به حچ برود ؟؟؟؟ چرا نباید از این فریضه بزرگ الهی بی بهره باشد ؟؟؟؟
میخواد به فقیرا کمک کنه بره از دیگر اموالش بزند ولی چرا از مناسکی بزند که صلاح اخرت و روح و رضوان او در ان است ؟؟؟
بعدش هم اگر شما مسلمان هستید یعنی تسلیم خدا و رسول خدا هستید دیگر چرا چرا نباید سر دین اورد و الا میشویم همان قوم بنی اسرائیل !! اسم ما بر ماست مسلمان ! یعنی تسلیم شده خدا و رسول خدا ............ دیگر چیزی را که مولا صلاح بداند بی شک و بالیقین مناسب حال عبد بوده است

برای اینکه درک بیشتری از حقیقت و امراز معنوی حج داشته باشید توصیه میکنم با تامل و تفکر کتاب حج دکتر شهید مرحوم علی شریعتی رضوان الله علیه را بخوانید تا پی به اوج توحیدی این مناسک ببرید .....

موضوع قفل شده است