جمع بندی زمان بعثت و نزول قرآن ، یکی هستند یا متفاوتند ؟

تب‌های اولیه

14 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
زمان بعثت و نزول قرآن ، یکی هستند یا متفاوتند ؟

سلام علیکم

با توجه به نظریات نزول دفعی و تدریجی قرآن به سوالات زیر پاسخ دهید :

1 ) کدام یک اتفاق افتاده ؟ آیا امکان وقوع هر دو نوع نزول وجود داشته است ؟

2 ) بعثت چه زمانی شروع شد ؟

3 ) آغاز نزول صحیح قرآن ( از نظر دفعی یا تدریجی بودن آن ) چه زمان بود ؟

4 ) آیا زمان آغاز نزول و به بعثت رسیدن پیامبر یکی بوده یا متفاوت است ؟

با تشکر فراوان.:Gol:

با نام و یاد دوست



کارشناس بحث: استاد هدی

به نام خدا
سلام عليكم

عبدالرسول;356899 نوشت:
سلام علیکم

با توجه به نظریات نزول دفعی و تدریجی قرآن به سوالات زیر پاسخ دهید :

1 ) کدام یک اتفاق افتاده ؟ آیا امکان وقوع هر دو نوع نزول وجود داشته است ؟


در اين زمينه در ميان مفسرين و دانشمندان علوم قرآني اتفاق نظر وجود ندارد .
برخي قرآن را داراي دو نزول دفعي و تدريجي مي دانند ومعتقدند كه قرآن نزول يكجا به بيت العزّه يا بيت معمور نازل شده و سپس در طول بيست سال بر پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم نازل گشته است البته توضيحات و تعابير در ميان طرفداران اين نظريه متفاوت است . علامه طباطبايي كه يكي از معتقدين به نزول دفعي و تدريجي قرآن است در اين خصوص مي گويند كه قرآن كريم داراي يك حقيقت والا و وجودي بسيط است، همان‌گونه كه واجد يك حقيقت تفصيل يافته و تجزيه شده در قالب الفاظ و كلمات است ( يعني همين قرآني كه در دست ما مي باشد.) و اين مطلب را از آية اول سورة هود و آيات ديگري استفاده مي‌كنند، آن‌جا كه مي‌فرمايد: « كتاب احكمت آياته ثم فصلت من لدن حكيم خبير؛ كتابي است كه آيات آن استحكام يافته، سپس از جانب حكيمي آگاه تشريح و بيان شده است.» در آيه، احكام در مقابل تفصيل قرار گرفته و معناي آن عدم تفصيل است، يعني قرآن در يك مرحله، اجزاء‌ و فصول نداشته و اين تفصيل و جزئيات آيات، كه اكنون در قرآن مشاهده مي‌كنيم، پس از مرحله احكام بوده است.
يك بار همان حقيقت بسيط و روح كلي و متعالي قرآن، از لوح محفوظ كه مرتبه‌اي از علم الهي است، به صورت دفعي بر قلب مبارك پيامبر نازل شد. بار ديگر همان حقايق پس از تفصيل و پذيرش قالب الفاظ و آيه‌ها در ظرف مدت رسالت نبوي، متناسب با نيازهاي هدايتي امت و در زمانهاي خاص و متناسب با آيات، بر قلب و روح پيامبر نازل شده تا به مردم ابلاغ نمايد.(1)

(1)- الميزان ، ج2، صص 18- 16

عبدالرسول;356899 نوشت:
سلام علیکم

با توجه به نظریات نزول دفعی و تدریجی قرآن به سوالات زیر پاسخ دهید :

1 ) کدام یک اتفاق افتاده ؟ آیا امکان وقوع هر دو نوع نزول وجود داشته است ؟

2 ) بعثت چه زمانی شروع شد ؟

3 ) آغاز نزول صحیح قرآن ( از نظر دفعی یا تدریجی بودن آن ) چه زمان بود ؟

4 ) آیا زمان آغاز نزول و به بعثت رسیدن پیامبر یکی بوده یا متفاوت است ؟

با تشکر فراوان.


سلام
ظاهرا پیامبر اعظم قرآن کریم را دفعتا در سنین نوجوانی از ذات باریتعالی دریافت کرده اند و این همان انزالی است که قرآن کریم آنرا در ماه رمضان می داند اما بعثت که همان آغاز دریافت و ابلاغ تدریجی قران کریم است در چهل سالگی و با سوره علق آغاز شده است
والله الموفق

و برخي نيز قرآن كريم را داراي يك نزول كه همان نزول تدريجي است مي دانند . مرحوم آيت الله معرفت به اثبات نظر خود در اين زمينه پرداخته و چنين مي گويند :
"از چيزهايي كه دستاويزي براي باورمندان به نزول دوگانه - دفعي و تدريجي - قرآن قرار گرفته ، تفاوت بين دو تعبير «انزال و تنزيل» در مورد نزول قرآن است . آنان گفته‏اند : هر جا تعبير به «انزال قرآن» شده ، مراد نزول دفعي آن است ، مانند : «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ ؛ ماه رمضان كه قرآن در آن نازل شد» ،(بقره/185) «إِنَّآ أَنزَلْنَهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَرَكَةٍ ؛ ما آن را در شبي مبارك نازل كرديم» ،(دخان/3) و «إِنَّآ أَنزَلْنَهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ ؛ ما آن را در شب قدر فرو فرستاديم» .(قدر/1(
و امّا تعبير به «تنزيل» ، نزول تدريجي را مراد مي‏ كند : «وَ قُرْآنًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَي النَّاسِ عَلَي‏ مُكْثٍ وَ نَزَّلْنَاهُ تَنزِيلاً ؛ و قرآني [با عظمت‏] را بخش بخش نازل كرديم تا آن را به آرامي بر مردم بخواني ، و آن را به تدريج نازل كرديم» .(اسراء/106)
راغب اصفهاني گويد : تفاوت انزال و تنزيل در توصيف قرآن و فرشتگان آن است كه «تنزيل» ، اختصاص به موردي دارد كه به نازل كردن آن جداگانه و يكي پس از ديگري اشاره مي‏ كند ، ولي «انزال» عام است .
او درباره آيات سه گانه نخست نيز مي‏ گويد : و همانا لفظ «انزال» را به خود ويژه گردانيد و نه «تنزيل» ، چون روايت شده كه قرآن ، يكجا به آسمان دنيا نازل شد ، سپس بخش بخش فرود آمد . و در آيه «الْأَعْرَابُ أَشَدُّ كُفْرًا وَ نِفَاقًا وَ أَجْدَرُ أَلَّا يَعْلَمُواْ حُدُودَ مَآ أَنزَلَ اللَّهُ عَلَي‏ رَسُولِهِ ؛ باديه‏ نشينان عرب ، در كفر و نفاق [از ديگران‏] سخت تر ، و به اين كه حدود آن چه را خدا بر فرستاده ‏اش نازل كرده ندانند ، سزاوارترند» .(توبه/97) لفظ «انزال» آورد تا اعمّ باشد . و در آيه «لَوْ أَنزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَي‏ جَبَلٍ ؛ اگر اين قرآن را بر كوه نازل مي‏كرديم . . .» .(حشر/21) نفرمود : «لَوْ أَنزَلْنَا» ، تا بفهماند اگر ما يكبار آن را به تو داديم ، چندين بار در اختيار تو ننهاده‏ ايم «لَّرَأَيْتَهُ خَشِعًا . . .» .(حشر/21)"(1)

(1)- التمهيد ، ايت الله معرفت ، ج 1 ، صص 466-474

ايشان در ادامه نظر مرحوم علامه را در باب نزول دفعي و تدريجي نقد نموده و شاهد مثال از آيات بر كاربرد انزال در معناي نزول تدريجي آورده اند :
"سرور علامه طباطبايي در پي آن دو ، بر اين مطلب تأكيد كرده و پاي فشرده است كه تعبير به «انزال» ، به اعتبار نزول حقيقت بسيط قرآن به صورت دفعي در شب قدر ماه رمضان بوده ، ولي تنزيل ، نزول بخش‏هاي آن به صورت تدريجي در تمام مدت رسالت است .(1)
ليك به نظر مي‏رسد حقيقت چيزي ديگر است ، چرا كه خداوند ، اين سخن عرب را نقل فرموده كه : «لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَ احِدَةً ؛ چرا قرآن يكجا بر او نازل نشد؟»(فرقان/32) در اين جا ، از نزول دفعي قرآن ، تعبير به «تنزيل» شده . همچنين : «لَنَزَّلْنَا عَلَيْهِم مِّنَ السَّمَآءِ مَلَكًا رَّسُولًا ؛ ما از آسمان بر آنان فرشته ‏اي را به عنوان رسول ، فرو مي‏ فرستاديم» .(اسراء /95) روشن است كه فرشته ، شخص مي‏باشد و كم‏كم و به تدريج فرود نمي‏ آيد . نيز آيه : «وَقَالُواْ لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِّن رَّبِّهِ ؛ و گفتند چرا بر او آيه ‏اي از پروردگارش نازل نم ي‏شود» .(رعد/7) و يك آيه ، يكجا نازل مي‏گردد . و آيه : «وَ يَقُولُ الَّذِينَ آمَنُواْ لَوْلَا نُزِّلَتْ سُورَةٌ فَإِذَآ أُنزِلَتْ سُورَةٌ ؛ و كساني كه ايمان آوردند مي‏ گويند: چرا سوره ‏اي نازل نشد؟» .(محمد/20) يعني نزول دفعي آن . و آيه : «وَلَوْ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ كِتَابًا فِي قِرْطَاسٍ فَلَمَسُوهُ ؛ و اگر كتابي در كاغذي بر تو نازل مي‏ كرديم تا آن را لمس كنند . . .» .(انعام/7) يعني نزول آن به صورت يكجا .
اشكال ديگر ديدگاه علامه كه واژه «انزال» را ويژه امور بسيط دانسته ، اين آيه است : «هُوَ الَّذِي أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَبِهَتٌ ؛ او كسي است كه كتاب را بر تو نازل كرد ، [بخشي‏] از آن ، آياتي محكم‏ اند كه آن‏ها ، اساس كتاب مي‏ باشند ، و [بخشي ]ديگر ، آيات متشابه» .(آل عمران/7) كتاب نازل شده كه در آن ، محكم و متشابه وجود دارد ، همين قرآني است كه تفصيل و تبيين دارد .
نيز آيه «وَهُوَ الَّذِي أَنزَلَ إِلَيْكُمُ الْكِتَابَ مُفَصَّلاً ؛ او كسي است كه كتاب را به تفصيل به سوي شما نازل كرده است» .(انعام/114) آن چه به صورت «مفصَّل» نازل شده [و با تعبير أنزل آمده‏] همين قرآني است كه جدا جدا نازل گرديده .
و هر دو تعبير درباره قرآن ، در يك آيه جمع شده است : «وَ أَنزَلْنَآ إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ ؛ و ما ذكر [: قرآن‏] را به تو نازل كرديم تا براي مردم ، آن چه را بسويشان نازل شده ، تبيين نمايي و باشد كه آنان ، بينديشند» .(نحل/44)"(2)

(1)- الميزان ، ج2، صص 18- 16
(2)- التمهيد ، ايت الله معرفت ، ج 1 ،صص 475-483

هدی;358403 نوشت:
ليك به نظر مي‏رسد حقيقت چيزي ديگر است ، چرا كه خداوند ، اين سخن عرب را نقل فرموده كه : «لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَ احِدَةً ؛ چرا قرآن يكجا بر او نازل نشد؟»(فرقان/32) در اين جا ، از نزول دفعي قرآن ، تعبير به «تنزيل» شده . همچنين : «لَنَزَّلْنَا عَلَيْهِم مِّنَ السَّمَآءِ مَلَكًا رَّسُولًا ؛ ما از آسمان بر آنان فرشته ‏اي را به عنوان رسول ، فرو مي‏ فرستاديم» .(اسراء /95) روشن است كه فرشته ، شخص مي‏باشد و كم‏كم و به تدريج فرود نمي‏ آيد . نيز آيه : «وَقَالُواْ لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِّن رَّبِّهِ ؛ و گفتند چرا بر او آيه ‏اي از پروردگارش نازل نم ي‏شود» .(رعد/7) و يك آيه ، يكجا نازل مي‏گردد . و آيه : «وَ يَقُولُ الَّذِينَ آمَنُواْ لَوْلَا نُزِّلَتْ سُورَةٌ فَإِذَآ أُنزِلَتْ سُورَةٌ ؛ و كساني كه ايمان آوردند مي‏ گويند: چرا سوره ‏اي نازل نشد؟» .(محمد/20) يعني نزول دفعي آن . و آيه : «وَلَوْ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ كِتَابًا فِي قِرْطَاسٍ فَلَمَسُوهُ ؛ و اگر كتابي در كاغذي بر تو نازل مي‏ كرديم تا آن را لمس كنند . . .» .(انعام/7) يعني نزول آن به صورت يكجا .
اشكال ديگر ديدگاه علامه كه واژه «انزال» را ويژه امور بسيط دانسته ، اين آيه است : «هُوَ الَّذِي أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَبِهَتٌ ؛ او كسي است كه كتاب را بر تو نازل كرد ، [بخشي‏] از آن ، آياتي محكم‏ اند كه آن‏ها ، اساس كتاب مي‏ باشند ، و [بخشي ]ديگر ، آيات متشابه» .(آل عمران/7) كتاب نازل شده كه در آن ، محكم و متشابه وجود دارد ، همين قرآني است كه تفصيل و تبيين دارد .
نيز آيه «وَهُوَ الَّذِي أَنزَلَ إِلَيْكُمُ الْكِتَابَ مُفَصَّلاً ؛ او كسي است كه كتاب را به تفصيل به سوي شما نازل كرده است» .(انعام/114) آن چه به صورت «مفصَّل» نازل شده [و با تعبير أنزل آمده‏] همين قرآني است كه جدا جدا نازل گرديده .
و هر دو تعبير درباره قرآن ، در يك آيه جمع شده است : «وَ أَنزَلْنَآ إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ ؛ و ما ذكر [: قرآن‏] را به تو نازل كرديم تا براي مردم ، آن چه را بسويشان نازل شده ، تبيين نمايي و باشد كه آنان ، بينديشند» .(نحل/44)"(2)

سلام
ظاهرا این اشکال جناب معرفت وارد نیست چراکه علامه انزال را اعم از تدریجی و دفعی گرفته اند و آنچه که دفعی بودن را در آیاتی که با تعبیر انزال آمده ثابت می کند شواهدی از قبیل آمدن ضمیر غایب است
انا انزلنا
ه فی لیله القدر
همانا ما آنرا در شب قدر نازل کردیم
و اگر منظور از انزال همان نزول تدریجی بود با توجه به دقت غریب قرآن در طرح مطالب و حقایق باید می فرمود : انا انزلنا منه فی لیله القدر تا دلالت کند براینکه بخشی از قرآن در شب قدر نازل شده است نه تمام آن
پس بیان علامه صحیح است و انزال اعم از نزول دفعی و تدریجی است و چیزی که نشان دهنده نوع آن است قرائن موجود دیگر جمله است
والله الموفق

عبدالرسول;356899 نوشت:
بعثت چه زمانی شروع شد ؟

آن چه نزد ما[ شيعه] در تعيين روز مبعث صحيح است ، روز بيست و هفتم ماه رجبِ اصب [ : فروريزنده رحمت ]مي ‏باشد ، آن سان كه در روايات اهل بيت‏ عليهم السلام آمده و روزه ، عبادات و آداب ويژه آن مستحب است و شيعه اماميه بدان ملتزم بوده هر ساله ، اين روز مبارك را مقدس مي‏ شمرند ، روزي كه در آن ، رحمت بر همه مردم نازل گشته و درهاي بركت گسترده ، بر اهل زمين گشوده شده است ، چرا كه پيامبرصلي الله عليه وآله به عنوان رحمتي براي جهانيان ، برانگيخته شد . چه روز مباركي!
امام صادق ‏عليه السلام فرمود : «در روز بيست و هفتم رجب ، نبوت بر رسول خداصلي الله عليه وآله نازل شد .»(1) و فرمود : «روزه روز بيست و هفتم رجب را رها نكن ، چرا كه روز نزول نبوّت بر محمدصلي الله عليه وآله است» .(2)
و امام رضاعليه السلام فرمود : «خداوند بزرگ ، محمّدصلي الله عليه وآله را به عنوان رحمتي براي جهانيان ، در بيست و هفتم رجب مبعوث نمود . پس هر كه آن روز را روزه دارد ، خداوند برايش [پاداش ]روزه شصت ماه را ثبت فرمايد .»(3)
روايات در اين مورد از طرق اهل بيت‏ عليهم السلام فراوان است.(4)
البته علامه مجلسي بطور كلي 5 نظر را در خصوص آغاز بعثت مطرح مي كنند :
اوّل : هفدهم ماه رمضان .
دوم : هجدهم ماه رمضان .
سوم : بيست و چهارم ماه رمضان .
چهارم : دوازدهم ربيع الاوّل .
پنجم : بيست و هفتم ماه رجب .(5) و (6)

(1)- بحار الانوار ، ج 88 ، ص 189، ح 21
(2)- اصول كافي ، ج4 ، ص 149، ح 1
(3)- ر.ك : همان ، ح 2
(4)- به نقل از التمهيد ، ج 1 ، ص 156
(5)- بحار الانوار ، ج 18 ، ص 190
(6)- به نقل از التمهيد ، همان، ص 157

عبدالرسول;356899 نوشت:
آغاز نزول صحیح قرآن ( از نظر دفعی یا تدریجی بودن آن ) چه زمان بود ؟

عبدالرسول;356899 نوشت:
آیا زمان آغاز نزول و به بعثت رسیدن پیامبر یکی بوده یا متفاوت است ؟

مرحوم ايت الله معرفت در توضيح و تبيين اينكه آيا آغاز نزول قرآن و بعثت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم يكي است يا خير مي فرمايند :
ترديدي نيست كه قرآن ، در شب قدر از ماه رمضان بر رسول خداصلي الله عليه وآله نازل گرديد ، به دليل اين آيات : «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ ؛ ماه رمضان كه قرآن در آن نازل شد» .(بقره/185) و «إِنَّآ أَنزَلْنَهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَرَكَةٍ ؛ ما در حقيقت آن را در شبي مبارك نازل كرديم» .(دخان/3) و «إِنَّآ أَنزَلْنَهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ ؛ ما به يقين آن را در شب قدر نازل نموديم» (قدر/1)
اما مرحوم معرفت معتقدند كه در اين بيان سوالاتي و زواياي قابل بحثي وجود دارد :
اول آنكه ترديدي نيست كه بعثت ، همراه بود با نزول آياتي از قرآن : پنج آيه نخست سوره علق . و اين ، چگونه با نزول قرآن - همه آن يا آغاز نزولش - در شب قدر ماه رمضان ، سازگار است؟
دوم اينكه مقصود از نزول قرآن در يك شب : شب قدر چيست ، آيا تمامي قرآن يكجا در آن شب نازل گرديد؟ با اين كه مي‏ دانيم قرآن ، به صورت جدا جدا و در مدّت زمان بيست يا بيست و سه سال ، بر حسب مناسبت‏ها و شرايط گوناگوني نازل شد كه به نام «اسباب نزول» خوانده مي‏ شود؟!
سوم اين كه : نخستين آيه يا سوره نازل شده از قرآن چيست؟ اگر سوره علق يا آياتي از آن باشد ، پس چرا سوره حمد «فاتحة الكتاب» [ : آغازگر كتاب‏] نام گرفت؟ زيرا معناي آن ، اين نيست كه در آغاز مصحف نوشته شد . چه ، ترتيب كنوني ، پس از رحلت پيامبرصلي الله عليه وآله يا دست كم در دوره پاياني از حيات حضرت شكل گرفت ، در حالي كه اين سوره ، از همان ابتداي نزول و بر زبان پيامبرصلي الله عليه وآله ، فاتحة الكتاب ناميده شد : «هيچ نمازي نيست جز با فاتحة الكتاب» .(1) و (2)


(1)- با اندكي تلخيص و تغيير :التمهيد ، ج 1، صص 158و159
(2)- منتخب كنزالعمال در حاشيه مسند، ج 3، ص 180

ايشان در پاسخ به اين سه پرسش و جمع ميان نظرات بيان مي كنند كه بي ترديد آغاز بعثت غير از آغاز نزول قرآن به عنوان كتابي آسماني است ، زيرا حضرت ، به نبوّت رسيد ولي مأمور به تبليغ عمومي آن نگرديد مگر پس از سه سال ، كه در طي آن ، به صورت پنهاني به دعوت مشغول بود . تا آن كه اين آيه نازل شد : «فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ ؛ پس آن چه بدان مأموري آشكار كن و از مشركان روي برتاب» .(حجر/94) از اين زمان بود كه قرآن به طور پيوسته ، به عنوان كتاب نازل شده از آسمان ، نزول يافت و بر روي جريده‏ هاي نخل و سنگ‏هاي نازك سفيد ثبت مي‏گرديد ، و آن را شمار كمي از مؤمنان كه نوشتن مي‏ دانستند ، در طول بيست سال به نگارش درآوردند .
آغاز نزول قرآن - پس از اين مدت - در شب قدر از ماه رمضان بود و بدين جهت ، تعبير به نزول قرآن در شب قدر صحيح است ، هر چند نزول پيوسته آن ، بيست سال به طول انجاميد ، زيرا هر پديده مهمي كه مدت و امتدادي دارد ، تاريخ آن براساس مبدأ آغاز آن ثبت مي ‏گردد .
اما نخستين آيه نازل شده ، همان آيات پنج گانه آغاز سوره علق است و ساير آيات آن ، مدتي بعد نزول يافت . ليك نخستين سوره كاملي از قرآن كه نازل گشت ، سوره حمد بود ، بدين جهت «فاتحة الكتاب» نام گرفت .(1)

(1)- التمهيد ، ج 1 ، ص159

با سلام

حامد;358414 نوشت:
علامه انزال را اعم از تدریجی و دفعی گرفته اند و آنچه که دفعی بودن را در آیاتی که با تعبیر انزال آمده ثابت می کند شواهدی از قبیل آمدن ضمیر غایب است
انا انزلناه فی لیله القدر
همانا ما آنرا در شب قدر نازل کردیم

لطفا آدرس و مستند بيان علامه در اين مورد را بياوريد .
آنچه ما از نظر علامه يافتيم اين بود كه فرمودند مراد از نازل كردن آن در شب قدر ، نازل نمودن حقيقت يكپارچه كتاب به قلب رسول خداصلي الله عليه وآله به صورت دفعي است ، چنان كه قرآنِ داراي فصول و اجزاء ، در فاصله‏ هاي زماني و شرايطي ، و در مدّت دعوت نبوي به صورت تدريجي بر دل حضرت نازل گرديد . . . .(1)

حامد;358414 نوشت:
و اگر منظور از انزال همان نزول تدریجی بود با توجه به دقت غریب قرآن در طرح مطالب و حقایق باید می فرمود : انا انزلنا منه فی لیله القدر تا دلالت کند براینکه بخشی از قرآن در شب قدر نازل شده است نه تمام آن
پس بیان علامه صحیح است و انزال اعم از نزول دفعی و تدریجی است

بله مرحوم معرفت هم معتقدند كه انزال ، عام است و اختلاف نظري در اين خصوص نداريم . لطفا به پست 6 و بياناتي كه از مرحوم معرفت نقل كرديم مراجعه بفرماييد .

هدی;358454 نوشت:
آنچه ما از نظر علامه يافتيم اين بود كه فرمودند مراد از نازل كردن آن در شب قدر ، نازل نمودن حقيقت يكپارچه كتاب به قلب رسول خداصلي الله عليه وآله به صورت دفعي است ، چنان كه قرآنِ داراي فصول و اجزاء ، در فاصله‏ هاي زماني و شرايطي ، و در مدّت دعوت نبوي به صورت تدريجي بر دل حضرت نازل گرديد . . . .(1)

سلام خواهر گرامی
همین جمله خود مستند است
چون جناب علامه برای معنای دفعی انزال
قید شب قدر را می آورند و این همان است که ما عرض کردیم موید و مقرون به قرینه هست و دیگر متعرض آیات دیگر که انزال را در معنای تدریج می آورد نشده اند به اصطلاح بر قاعده اثبات الشی نفی ماعدا نمی کند اعتماد کرده اند
پس می توان مجموعا چنین استنباط کرد که ایشان هم انزال را اعم از نزول دفعی و تدریجی می داند الا اینکه در بیان خود به معنای دفعی آن اکتفا فرموده اند و آن موردی است که بی شک دلالت بر نزول دفعی دلالت دارد
چه اینکه آیات مربوط به نزول در شب قدر جز بر معنای نزول دفعی نمی تواند دلالت داشته باشد
والله الموفق

نزول قرآن و بعثت
پرسش: با توجه به نظریات نزول دفعی و تدریجی قرآن به سوالات زیر پاسخ دهید :

1 ) کدام یک اتفاق افتاده ؟ آیا امکان وقوع هر دو نوع نزول وجود داشته است ؟

2 ) بعثت چه زمانی شروع شد ؟

3 ) آغاز نزول صحیح قرآن ( از نظر دفعی یا تدریجی بودن آن ) چه زمان بود ؟

4 ) آیا زمان آغاز نزول و به بعثت رسیدن پیامبر یکی بوده یا متفاوت است ؟
پاسخ : در پاسخ به اين سوال كه قرآن داراي نزول دفعي و تدريجي است يا خير در ميان مفسرين و دانشمندان علوم قرآني اتفاق نظر وجود ندارد .
برخي قرآن را داراي دو نزول دفعي و تدريجي مي دانند ومعتقدند كه قرآن نزول يكجا به بيت العزّه يا بيت معمور نازل شده و سپس در طول بيست سال بر پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم نازل گشته است البته توضيحات و تعابير در ميان طرفداران اين نظريه متفاوت است . علامه طباطبايي كه يكي از معتقدين به نزول دفعي و تدريجي قرآن است در اين خصوص مي گويند كه قرآن كريم داراي يك حقيقت والا و وجودي بسيط است، همان‌گونه كه واجد يك حقيقت تفصيل يافته و تجزيه شده در قالب الفاظ و كلمات است ( يعني همين قرآني كه در دست ما مي باشد.) و اين مطلب را از آية اول سورة هود و آيات ديگري استفاده مي‌كنند، آن‌جا كه مي‌فرمايد: « كتاب احكمت آياته ثم فصلت من لدن حكيم خبير؛ كتابي است كه آيات آن استحكام يافته، سپس از جانب حكيمي آگاه تشريح و بيان شده است.» در آيه، احكام در مقابل تفصيل قرار گرفته و معناي آن عدم تفصيل است، يعني قرآن در يك مرحله، اجزاء‌ و فصول نداشته و اين تفصيل و جزئيات آيات، كه اكنون در قرآن مشاهده مي‌كنيم، پس از مرحله احكام بوده است.
يك بار همان حقيقت بسيط و روح كلي و متعالي قرآن، از لوح محفوظ كه مرتبه‌اي از علم الهي است، به صورت دفعي بر قلب مبارك پيامبر نازل شد. بار ديگر همان حقايق پس از تفصيل و پذيرش قالب الفاظ و آيه‌ها در ظرف مدت رسالت نبوي، متناسب با نيازهاي هدايتي امت و در زمانهاي خاص و متناسب با آيات، بر قلب و روح پيامبر نازل شده تا به مردم ابلاغ نمايد.(1)
و برخي نيز قرآن كريم را داراي يك نزول كه همان نزول تدريجي است مي دانند . مرحوم آيت الله معرفت به اثبات نظر خود در اين زمينه پرداخته و چنين مي گويند :
"از چيزهايي كه دستاويزي براي باورمندان به نزول دوگانه - دفعي و تدريجي - قرآن قرار گرفته ، تفاوت بين دو تعبير «انزال و تنزيل» در مورد نزول قرآن است . آنان گفته‏اند : هر جا تعبير به «انزال قرآن» شده ، مراد نزول دفعي آن است ، مانند : «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ ؛ ماه رمضان كه قرآن در آن نازل شد» ،(بقره/185) «إِنَّآ أَنزَلْنَهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَرَكَةٍ ؛ ما آن را در شبي مبارك نازل كرديم» ،(دخان/3) و «إِنَّآ أَنزَلْنَهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ ؛ ما آن را در شب قدر فرو فرستاديم» .(قدر/1(
و امّا تعبير به «تنزيل» ، نزول تدريجي را مراد مي‏ كند : «وَ قُرْآنًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَي النَّاسِ عَلَي‏ مُكْثٍ وَ نَزَّلْنَاهُ تَنزِيلاً ؛ و قرآني [با عظمت‏] را بخش بخش نازل كرديم تا آن را به آرامي بر مردم بخواني ، و آن را به تدريج نازل كرديم» .(اسراء/106)
راغب اصفهاني گويد : تفاوت انزال و تنزيل در توصيف قرآن و فرشتگان آن است كه «تنزيل» ، اختصاص به موردي دارد كه به نازل كردن آن جداگانه و يكي پس از ديگري اشاره مي‏ كند ، ولي «انزال» عام است .
او درباره آيات سه گانه نخست نيز مي‏ گويد : و همانا لفظ «انزال» را به خود ويژه گردانيد و نه «تنزيل» ، چون روايت شده كه قرآن ، يكجا به آسمان دنيا نازل شد ، سپس بخش بخش فرود آمد . و در آيه «الْأَعْرَابُ أَشَدُّ كُفْرًا وَ نِفَاقًا وَ أَجْدَرُ أَلَّا يَعْلَمُواْ حُدُودَ مَآ أَنزَلَ اللَّهُ عَلَي‏ رَسُولِهِ ؛ باديه‏ نشينان عرب ، در كفر و نفاق [از ديگران‏] سخت تر ، و به اين كه حدود آن چه را خدا بر فرستاده ‏اش نازل كرده ندانند ، سزاوارترند» .(توبه/97) لفظ «انزال» آورد تا اعمّ باشد . و در آيه «لَوْ أَنزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَي‏ جَبَلٍ ؛ اگر اين قرآن را بر كوه نازل مي‏كرديم . . .» .(حشر/21) نفرمود : «لَوْ أَنزَلْنَا» ، تا بفهماند اگر ما يكبار آن را به تو داديم ، چندين بار در اختيار تو ننهاده‏ ايم «لَّرَأَيْتَهُ خَشِعًا . . .» .(حشر/21)"(2)
ايشان در ادامه نظر مرحوم علامه را در باب نزول دفعي و تدريجي نقد نموده و شاهد مثال از آيات بر كاربرد انزال در معناي نزول تدريجي آورده اند :
"سرور علامه طباطبايي در پي آن دو ، بر اين مطلب تأكيد كرده و پاي فشرده است كه تعبير به «انزال» ، به اعتبار نزول حقيقت بسيط قرآن به صورت دفعي در شب قدر ماه رمضان بوده ، ولي تنزيل ، نزول بخش‏هاي آن به صورت تدريجي در تمام مدت رسالت است .(3)
ليك به نظر مي‏رسد حقيقت چيزي ديگر است ، چرا كه خداوند ، اين سخن عرب را نقل فرموده كه : «لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَ احِدَةً ؛ چرا قرآن يكجا بر او نازل نشد؟»(فرقان/32) در اين جا ، از نزول دفعي قرآن ، تعبير به «تنزيل» شده . همچنين : «لَنَزَّلْنَا عَلَيْهِم مِّنَ السَّمَآءِ مَلَكًا رَّسُولًا ؛ ما از آسمان بر آنان فرشته ‏اي را به عنوان رسول ، فرو مي‏ فرستاديم» .(اسراء /95) روشن است كه فرشته ، شخص مي‏باشد و كم‏كم و به تدريج فرود نمي‏ آيد . نيز آيه : «وَقَالُواْ لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِّن رَّبِّهِ ؛ و گفتند چرا بر او آيه ‏اي از پروردگارش نازل نمي ‏شود» .(رعد/7) و يك آيه ، يكجا نازل مي‏گردد . و آيه : «وَ يَقُولُ الَّذِينَ آمَنُواْ لَوْلَا نُزِّلَتْ سُورَةٌ فَإِذَآ أُنزِلَتْ سُورَةٌ ؛ و كساني كه ايمان آوردند مي‏ گويند: چرا سوره ‏اي نازل نشد؟» .(محمد/20) يعني نزول دفعي آن . و آيه : «وَلَوْ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ كِتَابًا فِي قِرْطَاسٍ فَلَمَسُوهُ ؛ و اگر كتابي در كاغذي بر تو نازل مي‏ كرديم تا آن را لمس كنند . . .» .(انعام/7) يعني نزول آن به صورت يكجا .
اشكال ديگر ديدگاه علامه كه واژه «انزال» را ويژه امور بسيط دانسته ، اين آيه است : «هُوَ الَّذِي أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَبِهَتٌ ؛ او كسي است كه كتاب را بر تو نازل كرد ، [بخشي‏] از آن ، آياتي محكم‏ اند كه آن‏ها ، اساس كتاب مي‏ باشند ، و [بخشي ]ديگر ، آيات متشابه» .(آل عمران/7) كتاب نازل شده كه در آن ، محكم و متشابه وجود دارد ، همين قرآني است كه تفصيل و تبيين دارد .
نيز آيه «وَهُوَ الَّذِي أَنزَلَ إِلَيْكُمُ الْكِتَابَ مُفَصَّلاً ؛ او كسي است كه كتاب را به تفصيل به سوي شما نازل كرده است» .(انعام/114) آن چه به صورت «مفصَّل» نازل شده [و با تعبير أنزل آمده‏] همين قرآني است كه جدا جدا نازل گرديده .
و هر دو تعبير درباره قرآن ، در يك آيه جمع شده است : «وَ أَنزَلْنَآ إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ ؛ و ما ذكر [: قرآن‏] را به تو نازل كرديم تا براي مردم ، آن چه را بسويشان نازل شده ، تبيين نمايي و باشد كه آنان ، بينديشند» .(نحل/44)"(4)

آغاز بعثت
آن چه نزد ما[ شيعه] در تعيين روز مبعث صحيح است ، روز بيست و هفتم ماه رجبِ اصب [ : فروريزنده رحمت ]مي ‏باشد ، آن سان كه در روايات اهل بيت‏ عليهم السلام آمده و روزه ، عبادات و آداب ويژه آن مستحب است و شيعه اماميه بدان ملتزم بوده هر ساله ، اين روز مبارك را مقدس مي‏ شمرند ، روزي كه در آن ، رحمت بر همه مردم نازل گشته و درهاي بركت گسترده ، بر اهل زمين گشوده شده است ، چرا كه پيامبرصلي الله عليه وآله به عنوان رحمتي براي جهانيان ، برانگيخته شد . چه روز مباركي!
امام صادق ‏عليه السلام فرمود : «در روز بيست و هفتم رجب ، نبوت بر رسول خداصلي الله عليه وآله نازل شد .»(5) و فرمود : «روزه روز بيست و هفتم رجب را رها نكن ، چرا كه روز نزول نبوّت بر محمدصلي الله عليه وآله است» .(6)
و امام رضاعليه السلام فرمود : «خداوند بزرگ ، محمّدصلي الله عليه وآله را به عنوان رحمتي براي جهانيان ، در بيست و هفتم رجب مبعوث نمود . پس هر كه آن روز را روزه دارد ، خداوند برايش [پاداش ]روزه شصت ماه را ثبت فرمايد .»(7)
روايات در اين مورد از طرق اهل بيت‏ عليهم السلام فراوان است.(8)
البته علامه مجلسي بطور كلي 5 نظر را در خصوص آغاز بعثت مطرح مي كنند :
اوّل : هفدهم ماه رمضان .
دوم : هجدهم ماه رمضان .
سوم : بيست و چهارم ماه رمضان .
چهارم : دوازدهم ربيع الاوّل .
پنجم : بيست و هفتم ماه رجب .(9) و (10)

همزماني آغاز بعثت و نزول قرآن
مرحوم آيت الله معرفت در توضيح و تبيين اينكه آيا آغاز نزول قرآن و بعثت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم يكي است يا خير مي فرمايند :
ترديدي نيست كه قرآن ، در شب قدر از ماه رمضان بر رسول خداصلي الله عليه وآله نازل گرديد ، به دليل اين آيات : «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ ؛ ماه رمضان كه قرآن در آن نازل شد» .(بقره/185) و «إِنَّآ أَنزَلْنَهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَرَكَةٍ ؛ ما در حقيقت آن را در شبي مبارك نازل كرديم» .(دخان/3) و «إِنَّآ أَنزَلْنَهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ ؛ ما به يقين آن را در شب قدر نازل نموديم» (قدر/1)
اما مرحوم معرفت معتقدند كه در اين بيان سوالاتي و زواياي قابل بحثي وجود دارد :
اول آنكه ترديدي نيست كه بعثت ، همراه بود با نزول آياتي از قرآن : پنج آيه نخست سوره علق . و اين ، چگونه با نزول قرآن - همه آن يا آغاز نزولش - در شب قدر ماه رمضان ، سازگار است؟
دوم اينكه مقصود از نزول قرآن در يك شب : شب قدر، چيست ، آيا تمامي قرآن يكجا در آن شب نازل گرديد؟ با اين كه مي‏ دانيم قرآن ، به صورت جدا جدا و در مدّت زمان بيست يا بيست و سه سال ، بر حسب مناسبت‏ها و شرايط گوناگوني نازل شد كه به نام «اسباب نزول» خوانده مي‏ شود؟!
سوم اين كه : نخستين آيه يا سوره نازل شده از قرآن چيست؟ اگر سوره علق يا آياتي از آن باشد ، پس چرا سوره حمد «فاتحة الكتاب» [ : آغازگر كتاب‏] نام گرفت؟ زيرا معناي آن ، اين نيست كه در آغاز مصحف نوشته شد . چه ، ترتيب كنوني ، پس از رحلت پيامبرصلي الله عليه وآله يا دست كم در دوره پاياني از حيات حضرت شكل گرفت ، در حالي كه اين سوره ، از همان ابتداي نزول و بر زبان پيامبرصلي الله عليه وآله ، فاتحة الكتاب ناميده شد : «هيچ نمازي نيست جز با فاتحة الكتاب» .(11) و (12)

ايشان در پاسخ به اين سه پرسش و جمع ميان نظرات بيان مي كنند كه بي ترديد آغاز بعثت غير از آغاز نزول قرآن به عنوان كتابي آسماني است ، زيرا حضرت ، به نبوّت رسيد ولي مأمور به تبليغ عمومي آن نگرديد مگر پس از سه سال ، كه در طي آن ، به صورت پنهاني به دعوت مشغول بود . تا آن كه اين آيه نازل شد : «فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ ؛ پس آن چه بدان مأموري آشكار كن و از مشركان روي برتاب» .(حجر/94) از اين زمان بود كه قرآن به طور پيوسته ، به عنوان كتاب نازل شده از آسمان ، نزول يافت و بر روي جريده‏ هاي نخل و سنگ‏هاي نازك سفيد ثبت مي‏گرديد ، و آن را شمار كمي از مؤمنان كه نوشتن مي‏ دانستند ، در طول بيست سال به نگارش درآوردند .
آغاز نزول قرآن - پس از اين مدت - در شب قدر از ماه رمضان بود و بدين جهت ، تعبير به نزول قرآن در شب قدر صحيح است ، هر چند نزول پيوسته آن ، بيست سال به طول انجاميد ، زيرا هر پديده مهمي كه مدت و امتدادي دارد ، تاريخ آن براساس مبدأ آغاز آن ثبت مي ‏گردد .
اما نخستين آيه نازل شده ، همان آيات پنج گانه آغاز سوره علق است و ساير آيات آن ، مدتي بعد نزول يافت . ليك نخستين سوره كاملي از قرآن كه نازل گشت ، سوره حمد بود ، بدين جهت «فاتحة الكتاب» نام گرفت .(13)

(1)- الميزان ، ج2، صص 18- 16
(2)- التمهيد ، ايت الله معرفت ، ج 1 ، صص 466-474
(3)- الميزان ، همان، صص 18- 16
(4)- التمهيد ، همان ،صص 475-483
(5)- بحار الانوار ، ج 88 ، ص 189، ح 21
(6)- اصول كافي ، ج4 ، ص 149، ح 1
(7)- ر.ك : همان ، ح 2
(8)- به نقل از التمهيد ، ج 1 ، ص 156
(9)- بحار الانوار ، ج 18 ، ص 190
(10)- به نقل از التمهيد ، همان، ص 157
(11)- با اندكي تلخيص و تغيير :التمهيد ، ج 1، صص 158و159
(12)- منتخب كنزالعمال در حاشيه مسند، ج 3، ص 180
(13)- التمهيد ، ج 1 ، ص159

موضوع قفل شده است