آیا دلیلی برای بوسیدن عصای نقره ای حرم امام رضا(ع) وجود دارد؟

با سلام خدمت شما کاربر گرامی و عرض ادب

یکی از مراسمی که از قدیم در حرم امام رضا(علیه السلام) بوده است در دست داشتن عصای نقره ای توسط دربانان است که حفظ آرامش در صحن‌ها و راهنمايي زائران را بر عهده دارند. اين گروه همچنين وظيفه غبارروبي و برف‌روبي صحن‌ها و بام حرم مطهر را برعهده دارند. دربانان را مي‌توان در كنار درب‌هاي ورودي صحن‌ها با لباس رسمي خدمت به رنگ مشكي و عصاي نقره‌اي ديد.

البته اين گروه از خدمه به هنگام حضور در مراسم خطبه شهادت امام رضا (عليه السلام)، شب عاشورا و شام غريبان، عصاي چوبي در دست دارند. در حدود 1200 دربان به صورت رسمي موروثي و رسمي غيرموروثي، افتخاري، تشرفي و ويژه در هشت كشيك خدمتي، مشغول انجام وظيفه هستند. حضور در رواق دارالسعاده يا دارالذكر جهت شركت در مراسم خطبه صبح و تحويل كشيك‌ها نيز از وظايف دربانان است.[1]

از دلایل بوسیدن عصای نقره ای می توان به قصد تبرک و همچنین ابراز علاقه و محبت اشاره کرد.این بوسیدن و اظهار علاقه تنها مختص مسائل مذهبی نیست بلکه در بسیاری از اوقات انسان ها به هر آنچه که نشانی از محبوب دارد اظهار علاقه می کند.

اینگونه امور در منابع دینی ما نیز مورد تایید قرار گرفته است. به تصریح قرآن کریم، حضرت یعقوب، لباس یوسف را بر چشم خود نهاد و بینایى خود را باز یافت:

« فَلَمَّا أَن جَاء الْبَشِيرُ أَلْقَاهُ عَلَى وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِيرًا قَالَ أَلَمْ أَقُل لَّكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ مِنَ اللّهِ مَا لاَ تَعْلَمُونَ »؛ [2]
« چون مژده دهنده آمد و جامه بر روی او انداخت ، بينا گشت گفت :، آيانگفتمتان که آنچه من از خدا می دانم شما نمی دانيد»

امام صادق(ع) فرمود: «... و چون به حجر الأسود نزدیک شدى، دست‌ها را به دعا بردار و خدا را حمد و ثنا کن و بر پیامبر خدا درود و صلوات بفرست و از خدا درخواست کن تا دعا و ثنایت را بپذیرد. بعد از آن حجر الأسود را در آغوش بگیر و ببوس و اگر نتوانستى با دست خود مسح کن و اگر نتوانستى به‌سوى آن اشاره کن‏...» .[3]

در منابع اهل سنت نیز تبرک و بوسیدن به اشیائی که به پیامبر ارتباط دارند مورد تایید واقع شده است. از جمله احمد بن حنبل در پاسخ به گفته پسرش كه گفت مردم براي تبرك به منبر پيامبر(ص) دست مي كشند و ميبوسند و به همين گونه قبر مطهر را لمس كرده مي بوسند(احمد) مي گويد كه با كي نيست[4]

مسلم بن حجاج قشيري در صحيح خود (معروف به صحيح مسلم) در كتاب حج آورده است كه پيامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) يكبار سواره طواف مي كرد و ركني را با عصاي خويش استلام نموده و عصا را بوسيد و در شرح اين مطلب امام نووي از بزرگان اهل سنت مي گويد اين امر كه كسي با عصا استلام كند و آن را ببوسد از مذهب و عقايد ماست[5]به نقل مسلم بن حجاج و امام نووي بوسيدن عصائي كه متبرك به ركن كعبه (حجر الاسود) شده است جائز است و پيامبر اكرم(صلی الله علیه و آله)نيز اينگونه عمل كرده است علماء اهل سنت به گفته سمهودي اتفاق نظر و اجماع درند كه قبر متضمن به جسد و اعضاي پيامبر(صلی الله علیه و آله) بر كعبه فضيلت دارد و آنگاه سمهودي اضافه مي كند كه اين اجماع را قاضي عياض و پيش از او قاضي ابوالوليد باجي نقل كرده اند چنانكه خطيب بن جمله به نقل از ابواليمن بن عساكر و ديگران با كمال صراحت مدينه را بر مكه فصيلت داده اند به خاطر وجود پيامبر اكرم(صلی الله علیه و آله)در شهر مدينه.[6]

بنابراين اهل سنت بوسيدن قبر و ساير اموري كه از ديدگاه اسلام مقدس مي باشند موجب شرك نمي دانند زيرا هيچ گونه ملازمه عقلي و شرعي بين بوسيدن و احترام گذاشتن چيزي و بين شرك و عبادت وجود ندارد.
بلكه فقط فرقه وهابيت به پيروي از احمد بن تيميه حراني ( 661-735ه‍ 728ه‍ ) و محمد بن عبدالوهاب (1115-1206) بوسيدن قبور و زيارت و توسل و شفاعت را موجب شرك دانسته و آن را با توحيد در عبادت در تضاد مي پندارند.[7]

در نهايت امر، ما به گفته ابن حجر عسقلاني يكي از بزرگان اهل سنت اشاره مي كنيم كه مي گويد: برخي از علماء، مشروعيت بوسيدن حجر الاسود را دليل جواز بوسيدن هر انسان و غير انساني مي دانند كه شايستة تعظيم و احترام مي باشد تا آنجا كه گويد: از ابي صيف يماني از علماي شافعي مذهب مكه نقل شده كه وي گفته: مي توان قرآن و كتابهاي حديثي و قبور صالحين را بوسيد. و طيب ناشري از محب طبري نقل كرده كه مي توان قبر را بوسيد و دست بر آن كشيد و علماي صالحين نيز سيرة شان بر آن جاري بوده است.[8]

[1] ر.ک:سایت آستان قدس رضوي
[2] یوسف (12)، آیه 96.
[3] وسائل الشیعه، ج 13، ص 313 و 314، شیخ حرّ عاملی،مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1409ق
[4] وهابيان،ص64، فقيهي، علي اصغر، انتشارات صبا، چاپ سوم، 1366 ه‍ ش، ، به نقل از كتاب وفا الوفاء سمهودي از علماء مورد اعتماد اهل تسنن و وهابيون
[5] امام نووي، شرح صحيح مسلم، دارالقلم بيروت، چاپ اول، 1407ه‍ ق، ج9، ص23 و 24
[6] وهابيها، ص422 و 423 به نقل از كتاب وفاء الوفاء سمهووي
[7] ر.ك: آيت الله سبحاني، جعفر، آئين وهابيت، دفتر انتشارات اسلامي، چاپ ششم، 1373ه‍ ش، ص24 و 185
[8] وهابي ها، ص413