کلام امیر(بهترين شيوه بندگى)
تب‌های اولیه
قال على عليه السلام:
«يا كُمَيْلُ! انَّ احَبَّ مَا امْتَثَلَهُ الْعِبادُ الَى اللَّهِ، بَعْدَ الْاقْرارِ بِه وَ بِاوْليائِه، التَّعَفُفُ وَ التَّحَمُّلُ وَ الْاصْطِبارُ»؛
«اى كميل! محبوبترين چيزى كه بندگان خدا مىتوانند به وسيله آن بندگى خدا كنند، بعد از اقرار به وحدانيّت خدا و حقانيّت اوليائش، (سه چيز مىباشد):
تعفّف و تحمّل و اصطبار است».[1]
شرح و تفسير
1- «تعفّف» چيست؟ تعفّف يك معنى خاص دارد و يك معنى عام:
معنى خاصّش همان عفّت در مسايل جنسى است، به تعبير قرآن مجيد:
«وَ الَّذينَ هُمْ لِفُروجِهِمْ حافِظُونَ»؛ «مؤمنين كسانى هستند كه دامن خود را (از آلوده شدن به بىعفّتى) حفظ مىكنند»،[2]
و امّا معنى عامّ آن، هرگونه پارسايى و زهد و بىاعتنايى به حرام در مورد مال و مقام و تمام امكانات زندگى مىباشد. تعفّف طبق اين تفسير، چشمپوشى از حرام در تمام زمينهها است. عفّت به معناى وسيع كلمه نشانه شخصيّت و ايمان انسان است.
2- منظور از «تحمّل» چيست؟ بدون شك زندگى براى هر كس مشكلاتى در پى دارد؛ درس خواندن، معاشرت با مردم، كسب روزى حلال، بندگى خدا، صداقت و عفاف، سير و سلوك الى اللَّه و خلاصه هرگونه فعاليّتى، مشكلاتى بر سر راه خود دارد، كه بايد آن مشكلات را تحمّل كرد و از پاى نيفتاد. در تحمّل مشكلات- همانند ساير مسايل- بايد از پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله درس بگيريم، هنگامى كه دشمن دندانهاى آن حضرت را مىشكند و پيشانىاش را مجروح مىنمايد، حضرت نه تنها نااميد نمىشود، بلكه با غلبه بر اين مشكلات حتّى در همان لحظه دست از هدايت مردم برنمىدارد و براى آنان دعا مىكند! «اللَّهُمَّ اهْدِ قَوْمى فَانَّهُمْ لايَعْلَمُونَ؛ پروردگارا! قوم مرا هدايت كن، (اگر آنان اشتباهى كردند و مرا آزردند) آنها مردمى جاهل و نادان هستند».[3] هدايت مردم و تبليغ دين نياز به تحمّل دارد؛ تحمّل ملايمات و سختىها.
3- «اصطبار» چيست؟ اصطبار از مادّه «صبر» است. تفاوت «صبر» و «تحمّل» در اين است كه «صبر» جنبه مثبت دارد، ولى تحمّل داراى جنبه منفى است. حضرت على عليه السلام مىفرمايد: «فَصَبَرْتُ وَ فِى الْعَيْنِ قَذًى وَ فِى الْحَلْقِ شَجاً؛ (در طول خلافت خلفاى ثلاثه) صبر كردم، در حالى كه (بسان انسانى بودم كه) استخوانى در گلو و خار و خاشاكى در چشم داشت»»
حقيقتاً بيست و پنج سال چنين صبر كردن، كار بسيار مشكلى است.
ما هم براى رسانيدن انقلاب اسلامى به نسلهاى آينده بايد صبر و تحمّل داشته باشيم. عفّت و چشمپوشى از محرّمات الهيّه و تحمّل مشكلات و ناملايمات و صبر و خويشتندارى، موجبات مناسبى براى حفظ و بقاء انقلاب اسلامى خواهد بود.
[1] - بحار الانوار، جلد 74، صفحه 414.
[2] - سوره مؤمنون، آيه 5.
[3] - بحار الانوار، جلد 20، صفحه 21.