جمع بندی بررسی حدیثی در ذم « زرارة »

سلام به شما پرسشگر گرامی

این روایت درباره تفسیر آیه 97 آل عمران است که وجوب حج بر افراد مستطیع را بیان نموده است. راوی، یک مساله فقهی حج را از قول زراره برای امام صادق (علیه السلام) نقل می کند که زراره فتوای شما را چنین روایت می کند! امام، فتوای او را نادرست شمرده و او را تکذیب و لعن می کند و نظر خود را بیان می دارد.

تا جایی که بنده بررسی نمودم، این روایت تنها در رجال کشی آمده (1) و در جای دیگری نقل نشده است؛ کتاب های دیگر _مثل بحارالانوار (2)_ از رجال کشی نقل کرده اند. سید بن طاووس _همان گونه که شما نقل نموده اید_ در سند این روایت اشکال نموده و آن را مقطوع دانسته است.

ظاهرا روش کتاب های رجالی چنین بوده که هر آنچه در تحقیقاتشان درباره راویان بدست می آورده اند را نقل می کرده اند تا در مرحله سنجش وثاقت یا ضعف راویان، واقع بینانه و بدور از تعصب عمل نمایند، و نقل موارد اینچنینی به معنای تاییدشان نبوده؛ چه اینکه جناب کشی، در عنوان «زرارة بن أعين»، روایات متعددی که در شأن و منزلت و وثاقت زراره وارد شده را نقل می کند. (3) جلالت و وثاقت «زراره بن اعین» از مسلمات است و احدی در آن تردید ندارد. به عنوان نمونه، به چند روایت از رجال کشی توجه فرمایید:

و روایات متعدد دیگر.

پی نوشت
---------------------
1- رجال کشی، ص 147.
2- بحارالأنوار، ج 5، ص 45، ح 71.
3- رجال کشی، ص 133.
4- رجال‏ الكشي/ ص 136، ح 217.
5- واقعه/10و11؛ و پيشى گيرندگان كه پيشتازند، اينان مقرّبان [درگاه خداوند] هستند.
6- رجال‏ الكشي/ ص 136، ح 218.

علامه مجلسی ذیل این روایت مطلبی ذکر نکرده اند.
کتاب سفینه البحار حاج شیخ عباس قمی را ندارم و نمی دانم که نظر ایشان درباره این روایت چیست، اما اگر مطلبی که شما در پست اول آورده اید از کتاب سفینه ایشان نقل کرده اید، بنابراین نظر حاج شیخ عباس قمی، موافق نظر سید بن طاووس است و روایت را مقطوع و از نظر سندی ضعیف می داند.

به طور کلی، وقتی سند یک روایت ضعیف بود، بدین معناست که محتوای آن روایت به امام نسبت داده شده، پس اگر دلیل معتبر دیگری آن محتوا را پشتیبانی و تقویت نکند، آن انتساب ارزشی نخواهد داشت. در اینجا نه تنها دلیلی بر تقویت و پشتیبانی لعن موجود در این روایت نداریم، بلکه روایات متعدد صحیح و معتبر بر خلاف آن داریم که در آنها زراره مورد ستایش ویژه امام باقر و امام صادق (علیهماالسلام) قرار گرفته که چند موردش را در پست قبلی نقل کردم؛ مگر اینکه گفته شود لعن موجود در این روایت از روی تقیه و مانند آن گفته شده که بحث دیگری است.

سلام عليكم

سالها قبل با مخالفين بحثهايي داشتيم حتي اخباري بدتر از اينها در ذم زراره آورده اند ! اما نتيجه اينكه بفرموده خود امام صادق (ع) چون جو خفقان بوده واصحاب امام امنيت نداشتند امام (ع) براي حفظ جان اصحابشان گاها ايشان را تعييب ميكردند تا در امان باشند :

ما رواه الكشي بسنده عن عبد الله بن زرارة قال: قال لي أبو عبد الله عليه السلام : اقرأ مني على والدك السلام، وقل له: إني إنما أعيبك دفاعاً مني عنك، فإن الناس
والعدو يسارعون إلى كل من قرَّبناه وحمدنا مكانه، لإدخال الأذى فيمن نحبه ونقرِّبه، يرمونه لمحبتنا له وقربه ودنوّه منا، ويرون إدخال الأذى عليه وقتله، ويحمدون كل من عبناه نحن وأن
نحمد أمره، فإنما أعيبك لأنك رجل اشتهرتَ بنا ولِمَيْلك إلينا، وأنت في ذلك مذموم عند الناس غير محمود الأثر، لمودتك لنا ولميلك إلينا، فأحببتُ أن أعيبك ليحمدوا أمرك في الدين بعيبك
ونقصك، ويكون بذلك منا دافع شرّهم عنك، يقول الله جل وعز ( أَمَّا السَّفِينَةُ فَكَانَتْ لِمَسَاكِينَ يَعْمَلُونَ فِي الْبَحْرِ فَأَرَدتُّ أَنْ أَعِيبَهَا وَكَانَ وَرَاءهُم مَّلِكٌ يَأْخُذُ كُلَّ سَفِينَةٍ غَصْبًا )

تفصيل در :
zarareh.doc Downloadدرباره زراره وتعييب وي از سوي امام

پرسش:
در روایتی که در رجال کشی آمده ظاهرا امام صادق زراره را تکذیب و لعن می کند: كش: محمد بن قولويه، عن محمد بن أبي القاسم ماجيلويه، عن زياد بن أبي الحلال قال: قلت لابي عبد الله عليه السلام: إن زرارة روى عنك في الاستطاعة شيئا فقبلنا منه وصدقناه وقد أحببت أن أعرضه عليك. فقال: هاته، فقلت: زعم أنه سألك عن قول الله عزوجل: " ولله على الناس حج البيت من... فقال: ليس هكذا سألني ولا هكذا قلت، كذب علي والله، كذب علي والله لعن الله زرارة ! لعن الله زرارة...

حكى عن ابن طاووس مناقشة في سند هذا الخبر بقوله: الذي يظهر أن الرواية غير متصلة لان محمد بن أبى القاسم كان معاصرا لابي جعفر محمد بن بابويه... و مع هذا كله ما قرب ابن طاووس من انقطاع الحديث قوى جدا.

بفرمایید:
1 آیا این حدیث زراره را ذم می کند؟
2 آیا صحیح است؟
3 موضوع کلی آن چیست؟ واقعا زراره حکم اشتباه داده؟

پاسخ:
سلام به شما پرسشگر گرامی

این روایت درباره تفسیر آیه 97 آل عمران است که وجوب حج بر افراد مستطیع را بیان نموده است. راوی، یک مساله فقهی حج را از قول زراره برای امام صادق (علیه السلام) نقل می کند که زراره فتوای شما را چنین روایت می کند! امام، فتوای او را نادرست شمرده و او را تکذیب و لعن می کند و نظر خود را بیان می دارد.

تا جایی که بنده بررسی نمودم، این روایت تنها در رجال کشی آمده (1) و در جای دیگری نقل نشده است؛ کتاب های دیگر _مثل بحارالانوار (2)_ از رجال کشی نقل کرده اند. سید بن طاووس _همان گونه که شما نقل نموده اید_ در سند این روایت اشکال نموده و آن را مقطوع دانسته است.

ظاهرا روش کتاب های رجالی چنین بوده که هر آنچه در تحقیقاتشان درباره راویان بدست می آورده اند را نقل می کرده اند تا در مرحله سنجش وثاقت یا ضعف راویان، واقع بینانه و بدور از تعصب عمل نمایند، و نقل موارد اینچنینی به معنای تاییدشان نبوده؛ چه اینکه جناب کشی، در عنوان «زرارة بن أعين»، روایات متعددی که در شأن و منزلت و وثاقت زراره وارد شده را نقل می کند. (3) جلالت و وثاقت «زراره بن اعین» از مسلمات است و احدی در آن تردید ندارد. به عنوان نمونه، به چند روایت از رجال کشی توجه فرمایید:

و روایات متعدد دیگر.

پی نوشت
---------------------
1- رجال کشی (کشی) ص 147.
2- بحارالأنوار (علامه مجلسی)، ج 5، ص 45، ح 71.
3- رجال کشی، ص 133.
4- رجال‏ الكشي/ ص 136، ح 217.
5- واقعه/10و11؛ و پيشى گيرندگان كه پيشتازند، اينان مقرّبان [درگاه خداوند] هستند.
6- رجال‏ الكشي/ ص 136، ح 218.