کلام علوی(دو چيز مايه هلاكت مردم است!)
تب‌های اولیه
قال على عليه السلام:
«اهْلَكَ النَّاسَ اثْنانِ: خَوْفُ الْفَقْرِ وَ طَلَبُ الْفَخْرِ»؛
«دو چيز مردم را به هلاكت افكنده است: وحشت و ترس از فقر، و تمنّاى افتخارات موهوم»[1]
اگر درباره علل افزايش تجاوزها، سرقتها، رشوه خوارىها، دزدىها، كم فروشىها در أشكال مختلف، و همچنين تلاشهاى بىرويه آزمندانه و چپاولگرانه جمع كثيرى از مردم دقّت كنيم، مىبينيم كه دو عامل فوق اثر عميقى در پيدايش غالب اين رويدادها دارد.
عدّهاى با داشتن همه چيز، فقط به خاطر ترس از فقر (دقّت كنيد ترس از فقر، نه فقر واقعى!) و يا به قول خودشان براى «تأمين آينده»! دست به هر كار خلافى مىزنند. و جمعى نيز آرامش زندگى و روح خود را فداى چشم هم چشمىها و جلب افتخارات موهوم مىكنند، در حالى كه اگر اين دو صفت زشت را رها كنند، زندگى راحت و آسودهاى خواهند داشت.[2]
تعبير به «اهلك الناس؛ مردم را هلاك كرده ...» ممكن است اشاره به هلاكت معنوى و دورى از خدا و گرفتار شدن در چنگال گناهان بوده باشد، و نيز ممكن است اشاره به هلاكت ظاهرى و جسمانى و به اصطلاح «فيزيكى» باشد؛ چرا كه خوف فقر و آرزوى افتخارات موهوم و برترى جويىها، انسان را وادار به كارهاى خطرناكى مىكند كه گاه جان خود را نيز بر سر آن مىنهد.
اضافه بر اين «خوف فقر» و «طلب فخر» دو عامل ويرانگر اعصاب است كه پيوسته اعصاب انسان را در هم مىكوبد و آرامش را از او سلب مىكند و مانند «خوره» او را از درون مىخورد و به مرگ زودرس گرفتار مىسازد. جمع ميان دو تفسير نيز دور از حقيقت نيست.
[1] - تحف العقول مترجم، صفحه 239.
[2] - يكصد و پنجاه درس زندگى، صفحه 94.