کلام علوی (هميشه به ضعف‏ها بينديشيم‏)

تب‌های اولیه

1 پست / 0 جدید
کلام علوی (هميشه به ضعف‏ها بينديشيم‏)

قال على عليه السلام:
«يا كُمَيْلُ! انَّ ذُنُوبَكَ اكْثَرُ مِنْ حَسَناتِكَ، وَ غَفْلَتَكَ اكْثَرُ مِنْ ذِكْرِكَ، وَ نِعَمَ اللَّهِ عَلَيْكَ اكْثَرُ مِنْ عَمَلِكَ»؛
«اى كميل! خطاهايت، از كارهاى خوبت بيش‏تر، و غفلتت از حضور قلبت فزون‏تر، و نعمت‏هاى پروردگار از قدرت شكرگزارى تو بيش‏تر است».[1]
در تفسير جملات سه‏گانه فوق بايد به اين نكات توجّه كرد:
1- اين كه نعمت‏هاى پروردگار فزون‏تر از قدرت شكرگزارى انسان‏هاست مطلبى واضح و بديهى است. به عنوان مثال، اگر نعمت بسيار ارزشمندِ چشم از انسان گرفته شود، چه مصيبت بزرگى رخ مى‏دهد! اگر انسان بخواهد تا آخر عمر تنها شكر همين يك نعمت را بجا آورد، آيا قادر خواهد بود؟ چشمه جوشانى كه در چشم انسان‏ها وجود دارد و دائماً سطح چشم را مرطوب نگه مى‏دارد، و اگر نباشد پلك‏ها چشم را آزار خواهند داد و در مدّت زمان كوتاهى بينايى انسان را از بين خواهند برد، و چاه فاضلابى كه اضافه آب چشم را جذب مى‏كند و اگر نباشد انسان دائماً گريان و صورتش خيس خواهد بود! آيا اين‏ها نعمت‏هاى بزرگ الهى نيستند؟ اگر يكى از اين‏ها نبود (چشمه جوشان، يا چاه فاضلاب) چه مى‏شد؟ گاهى از اوقات نعمت‏هايى داريم كه در طول زندگى متوجّه آن نمى‏شويم! حقيقتاً كه نعمت‏هاى پروردگار فزون‏تر از قدرت شكرگزارى ما انسان‏هاست.
2- امّا جمله دوم: «وَ غَفْلَتَكَ اكْثَرُ مِنْ ذِكْرِكَ»، با يك محاسبه ساده آن را هم تصديق خواهيم كرد. در طول شبانه روز چقدر به ياد خدا هستيم؟
تمام نمازهاى شبانه‏روزى ما چقدر طول مى‏كشد؟ در مدّتى كه مشغول خواندن نماز هستيم، چقدر به ياد خدا هستيم؟ اگر به ياد خدا باشيم، همه گمشده‏ها را در نماز نمى‏يابيم! كيست كه دائماً متوجّه خدا باشد؟ آيا در حال خواب و كار به ياد خدا هستيم؟ بله، اولياء اللَّه در حال خواب هم به ياد خدا هستند، ولى آن‏ها انگشت‏شمار هستند. نتيجه اين كه مدّت زمان غفلت از ياد خدا، بيش‏تر از زمان حضور قلب است.
3- امّا جمله سوم: «انَّ ذُنُوبَكَ اكْثَرُ مِنْ حَسَناتِكَ»، نيز با قدرى تفكّر روشن مى‏شود. متأسّفانه بسيارى از گناهان را گناه نمى‏شمريم! دروغ‏ها، تهمت‏ها غيبت‏ها، ناشكرى‏ها، شايعه‏سازى‏ها، نقل شايعات، تمسخر ديگران و مانند آن. يا برخى كارها شايسته شخصيّت انسان نيست، ولى انجام مى‏دهيم! مثل پرگويى، نماز بى‏حضور قلب، نمازى كه شك بين 3 و 4 و 5 مى‏كنيم، اتلاف وقت و مانند آن. و گاهى حسناتى را انجام مى‏دهيم كه به ظاهر حسنه است، ولى هنگامى كه در آن دقيق مى‏شويم مى‏بينيم كه عبادت نيست. بنابراين گناهان ما از حسنات ما بيش‏تر است.
سؤال: هدف حضرت اميرمؤمنان عليه السلام از اين جملات سه‏گانه چيست؟
پاسخ: هدف حضرت اين است كه مبادا ما خود را از خداوند طلبكار بدانيم، بلكه بايد همواره خويش را بدهكار پروردگار حساب كنيم و به فكر جبران باشيم. يكى از رموز تكامل همين است كه خود را ناقص بدانيم. آن كس كه خود را كامل مى‏داند، اوّل بدبختى و توقّف اوست.

[1] - بحار الانوار، جلد 74، صفحه 415.