جمع بندی اسرار نماز (تسبیحات)

سلام
بنابراین( تسبیح مقید نیز،می باید همین معنا به حسب همان قیدی که برای آن هست در آن لحاظ شود،)در تسبیحات نماز باید چه معنایی لحاظ شود؟

پرسش: راز نماز

سلام

لطفا كمي در مورد سر تسبيحات نماز توضيح دهيد و در حقيقت ما وقتي به تسبيحات نماز ميرويم و ان سه ذكر را سه بار تكرار ميكنيم داريم چه كاري انجام ميدهيم و در ان موقعيت ما بايد به چه چيزي توجه داشته باشيم.و تفسير تسبيحات چيست.

ممنون

پاسخ: با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی

در ابتدا بايد گفت: در ركعت سوم و چهارم نماز، به جاي سوره ي حمد مي توان ذكر تسبيحات اربعه را قرائت كرد. تسبيحات اربعه از مجموع تسبيح، تحميد، تهليل و تكبير برآمده است كه همه به نوعي از خانواده ي تسبيح مي باشند.

«سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اكبر »، را تسبيحات اربعه ناميده اند، با آن كه تنها يكي از آن چهار تا سبحان الله است و بقيه تسبيح نيست، بلكه تحميد و تهليل و تكبير است، اين است كه:

تسبيح به معناي منزّه دانستن خدا از عيب و نقص است؛ از اين حيث، تحميد هم تسبيح است؛ زيرا تحميد منزه دانستن خدا از هر ناپسندي است، زيرا گفته شده:« التحميد هو الثناء على علوه و ارتفاعه ذاتا و صفاتا و أفعالا عن كل نقيصة و علة »؛ يعني تحميد همان ثنايي است كه بر بزرگي و رفعت شأن خدا از نظر ذات و صفات و افعال، صورت مي گيرد.

تهليل نيز تسبيح است؛ زيرا تنزيه خدا از هر گونه شريك و همتاست.

تكبير نيز تسبيح است؛ چرا كه تنزيه خدا از هر گونه محدوديت و توصيف ناقص است.

بنابراين سه ذكر تحميد و تهليل و تكبيرهم خود، نوعي تسبيح، بلكه سرور همه تسبيحات هستند.(1)

سرّ تسبيحات اربعه

در ركعات سوم و چهارم نماز مي توان به جاي حمد تسبيحات اربعه را خواند كه سرّ چهارگانه بودن اين تكبيرات چهار ضلعي بودن كعبه و بيت المعمور و عرش الهي است؛ (2) به عبارت ديگر حقيقت عيني و خارجي كه اين تسبيحات به آن اشاره دارند، يك موجود واقعي و عيني در عالم برتر به نام بيت المعمور است كه چهار وجه دارد و هر قسمت از اين تسبيحات به يكي از آن وجوه اشاره مي كنند.

در ابتداي تسبيحات نمازگزار سبحان الله گفته و خداوند را از نسبتهايي كه مخلوقين به او مي دهند پاك و منزه مي شمرد و اقرار مي كند كه عبادت ما شايسته مقام قدس او نيست، اما چون خود خدا اذن داده و بلكه امر فرموده كه همين عبادتهاي ناقص را انجام دهيم ادامه داده و از اين بابت از خداوند قدرداني نموده و حمد و ثناي الهي را بر زبان جاري مي كند و سپس لا اله الا الله گفته و اعلام مي كند كه هر گونه ستايش و پرستش فقط مخصوص خداست و ليس في الدار غيره ديار، و در پايان الله اكبر گفته و مجدداً تاكيد مي نمايد كه اينها كه ما مي فهميم و بر زبان جاري مي نماييم هرگز لايق مقام ربوبي نبوده و خداوند متعال بزرگتر از آن است كه به وصف در آيد.

همچنين گفته شده كه الحمدلله اشاره به توحيد افعالي و لااله الا الله اشاره به توحيد صفاتي و اسمائي و الله اكبر اشاره به توحيد ذاتي دارد و سبحان الله ابتداي تسبيحات بيانگر تنزيه خداوند از تمامي اين مراتب تصور شده مي باشد. و چون سوره حمد نيز به نوعي مشتمل بر اين توحيدات ثلاثه است اين تسبيحات مي توانند در ركعات سوم و چهارم، جايگزين سوره حمد گردند. (3)

پي نوشت ها:

1. عبد الحسين طيب، أطيب البيان في تفسير القرآن، ناشر موسسه تحقيقات و نشر معارف اهل البيت(ع) 1378 ش،ج‏1، ص 172.

2. عبدالله، جوادي آملي، اسرار الصلوة، نشر موسسه اسرا، قم 1375 ش، ص79.

3. قاضي سعيد محمدبن محمد مفيد قمي، الاربعينات، تصحيح و مقدمه توسط كتابخانه مجلس شوراي اسلامي نشر ميراث مكتوب، تهران، 1381ش، ص46.

موفق باشید.