مکه و بکة

[="Times New Roman"]سلام عليكم و رحمه الله

بنا بر اين نقل استاد هدي گرامي
ظاهرا اختلاف نظر بين ائمه لغت - راغب و زبيدي - است با زمخشري
چون راغب و زبيدي بترتيب در مفردات و تاج العروس نقل قول داشته اند از زمخشتري ولي آنرا قلب لفظي "ميم" به "باء" ندانسته اند و رد كرده اند
و آنرا ( بنا بر معناي لغت ) محل ازدحام و تجمع هنگام طواف معني كرده اند
ولي
زمخشتري معتقد به قلب "ميم" به "باء" بوده اند و بكه را همان مكه دانسته .
فخر رازي هم كه هر دو را در تفسيرش نقل كرده
نميدانم
درست متوجه شده ام يا خير

باسپاس

بسم الله الرحمن الرحیم و الصلاة و السلام علی رسولنا الکریم و آله الطیبین الطاهرین .

أما بعد ,

إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذي بِبَكَّةَ مُبارَكاً وَ هُدىً لِلْعالَمينَ . آل‏ عمران : 96

وَ هُوَ الَّذي كَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنْكُمْ وَ أَيْدِيَكُمْ عَنْهُمْ بِبَطْنِ مَكَّةَ مِنْ بَعْدِ أَنْ أَظْفَرَكُمْ عَلَيْهِمْ وَ كانَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصيراً .الفتح : 24

قبل از همه چیز هنر قرآن این است که مفرده را به طور دقیق اختیار می کند و به طور بسیار اعجاز انگیر در جا و سیاق مناسب به کار می برد .

مفسرین یه ذره دقت نکردن به قرآن و سیاق آیات شریفه متاسفانه عجیب است از فخر رازی و یا حتی زمخشری - که نوع علمای ما در این گونه موارد از آنها تبیعت می کنن - به هر حال پیش می یاد .

اما مکه و بکه بی شک مراد همان مکه مکرمه است و بحث این که مکه همه شهر است و بکه جزیی از آن و غیره خیلی شاید جا نداشته باشد .

مکه از مکک گرفته شده به معنای نقض و هلاک .

صاحب مجمع البحرین می فرماید :

(مكك) المك: النقض و الهلاك. و سمي البلد الحرام مكة لأنها تنقض الذنوب و تنفيها. أو تمك من قصدها بالظلم أي تهلكه كما وقع لأصحاب الفيل أو لقلة الماء بها.

بکة هم از بک گرفته شده به معنای ازدحام است .

صاحب العین اعلی الله مقامه می فرماید :

بك: البك: دق العنق. و سميت مكة: بكة، لأن الناس يبك بعضهم بعضا في الطواف، [أي‏]: يدفع بعضهم بعضا بالازدحام .

حالا به آیه شریفه بعد 96 آل عمران دقت بفرمایید :

فيهِ آياتٌ بَيِّناتٌ مَقامُ إِبْراهيمَ وَ مَنْ دَخَلَهُ كانَ آمِناً وَ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبيلاً وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعالَمينَ .آل ‏عمران : 97

چون بحث در مورد حج و در سیاق حج بیت خدا بود لفظ و مفرده بکة را به کار برد چون محل اجتماع حجاج و ازدحام آنها است لذا بهترین مفرده همین بکة بود در ضمن این که دلالت بر بکاء نیز می شه از آن استفاده کرد و چون حج محل عبادت است و همراه با بکاء حجاج از خشیت خدا و ... است لذا بهترین لفظ بکة است که دقیقا آن را در محل خود استعمال کرد .

اما مکة خود آیه شریفه الفتح دلالت واضح به استعمال لفظ مکة که از مک گرفته شده چون سیاق بحث در رابطه با هلاک عدو و استئصال دشمن است بهترین لفظ و مفرده همین مکة است که آن را در معنای خود و در جای مناسب خود به کار برد .

و این است فصاحت و بلاغت قرآن تفاوت این دو از آن جهتی که مفسرین ذکر کردن شاید جا داشته باشد ولی اصلا و ابدا مد نظر قرآن کریم نبوده است .

علی کل , هذه فصاحة القرآن و بلاغته , یا لیت قومی یعلمون .