آداب تشییع

گویند ابو سعید خدری که از اصحاب بزرگ رسول خدا صل الله علیه و آله است از امیر مومنان علی علیه السلام پرسید که راه رفتن در جلو جنازه بهتر است یا در پشت آن؟

امام علیه السلام فرمودند:همانند تویی از این مطلب می پرسد ؟ابوسعید پاسخ داد :آری به خدا سوگند همانند من می پرسد

پس امام علیه السلام فرمودند:
همانا فضیلت (برتری) رونده در پشت جنازه بر رونده در جلو آن مثل برتری نماز واجب بر مستحب است ابو سعید گفت :آیا این مطلب را از خودت می گویی یا از رسول خدا صل الله علیه و آله شنیدی ؟حضرت فلرمودند بله از رسول خدا صل الله علیه و آله شنیدم که چنین فرمود(1

هم چنان که تشییع پیکر مومن از پشت آن بهتر از مشایعت از جلو است تشییع او از دو طرف راست و چپش بهترین شیوه تشییع او شمرده شده است

امام باقر علیه السلام فرمودند:
هرکس دوست دارد که در محل حرکت فرشتگان ثبت کننده اعمال راه برود پس در دو طرف تابوت (تختی که مرده بر آن گذارده شده است)حرکت کند(2

پی نوشت:
1- بحار الانوار ج 78 ص 284
2-کلینی ،کافی ج 3 ص 170

2- پیاده و نه سواره:

احترام به مومن اقتضای آن دارد که سواره تشییعش نکنند بلکه با پای پیاده او را همراهی کنند امام صادق علیه السلام فرمودند:

رسول خدا صل الله علیه و آله گروهی را دید که پشت جنازه ای به حال سواره حرکت می کنند پس فرمود آیا این ها شرم نمی کنند که سواره یارشان را را دنبال می کنند در حالی که با این حال تسلیمش کرده اند(1

مومن به اندازه ای ارزشمند است که فرشتگان خدا با پای پیاده در تشییع جنازه او شرکت می کنند پس چگونه رواست که اهل ایمان سواره او را مشایعت کنند

امام صادق علیه السلام سرگذشت دیگری از سیره رسول خدا صل الله علیه و آله را چنین نقل می فرمایند:
مردی از انصار که از اصحاب رسول خدا صل الله علیه و آله بود در گذشت پس رسول خدا در تشییع جنازه او با پای پیاده راه می رفت که برخی اصحابش گفتند یا رسول الله سوار نمی شوی؟پس فرمود همانا من کراهت دارم از این که سوار شوم در حالی که فرشتگان پیاده اند و حضرت از سوار شدن دوری کرد(2

پی نوشت:
1- کلینی ،کافی ج 3 ص 170 ،ح 1
2- همان ،ح2

3- ماندن تا هنگام دفن

کمال احترام به مومن آن است که از آغاز مراسم تشییع تا پایان دفن با او همراهی کرد و تا پیش از دفن جمع مشایعت کنندگان را ترک نکرد مگر که صاحبان عزا خود به ترک مراسم اذن دهند

امام صادق علیه السلام به نقل از رسول خدا صل الله علیه و آله فرمودند:

امیران وَلیسا بامیرین لَیسَ لمَن تَبِعَ جَنازةً ان یرجع حتّی یدفن اَو یوذن له و......(1

دو دستور دهنده (که اطاعتشان لازم است) هستند که دستور دهنده (نصب شده از سوی امام )نیستند:یکی آن کسی که در پی جنازه ای می رود (مشایعت می کند) که تا پایان دفن یا به اذن صاحبان عزا حق بازگشت ندارد

البته با اذن صاحبان عزا ،شایستگی ادامه تشییع از بین نمی رود بلکه ناپسندی ترک مراسم برطرف می شود

پی نوشت:
1- کلینی کافی ج 3 ص 171 ،ح 2

4- پرهیز از خنده:

خندیدن بر متوفا و خنده در گورستان ،شکستن حرمت مومن است از این رو شایسته است که از خندیدن در محیط قبرستان پرهیز شود و لازم است که از هتک حرمت مومن اجتناب شود.
رسول خدا صل الله علیه و آله فرمودند:

هرکس بر جنازه ای بخندد خداوند در روز قیامت در برابر چشم همگان خوارش سازد و دعایش اجابت نمی شود و هر کس در گورستان بخندد از آنجا بر می گردد در حالی که وزری همچون کوه احد بر گردن او است....(1

گویند امیر مومنان در پی جنازه ای حرکت می کرد که صدای خنده مردی را شنید پس فرمودند:
گویا مرگ در دنیا (فقط ) برای دیگران نوشته شده و گویا اوامر و نواهی (فقط )بردیگران واجب شده است و گویا مردگان را مسافرانی می بینیم که کم به سوی ما باز می گردند. گورهایشان را برایشان آماده می کنیم و میراثشان را می خوریم گویا ما پس از آنها جاودانیم به حتم هر امر و خصلت پند دهنده ای را از یاد برده ایم و در بلای ویران گری افکنده شدیم (2

پی نوشت:
1- بحار الانوار ج 78 ص 264
2- صبحی صالح ،نهج البلاغه ص 490 حکمت 122

ر. ک. اخلاق الاهی ،ج 28 پیوندها و حقوق آیت الله مجتبی تهرانی