ادوار عرفان اسلامی

تب‌های اولیه

6 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
ادوار عرفان اسلامی

باسمه تعالی
باسلام:
عرفان ،پیشینه پردامنه ای در ژرفنای تاریخ بشر دارد از هنگام پیدایش ساحتی باطنی در درون انسان عرفان نیز مطرح بوده است. اما ظهور دین اسلام زمینه حرکت پرشوری را در فضای عرفانی پدید آوردو فضایی آفرید که به کمک آموزه های آن حقایق عرفانی روشنی و و گسترش بسیاری یافت(1)
و حتی در شاهکارهای شعر و ادب راه یافت.

این آموزه های اسلام که به ساحت باطنی مربوط بودند. موجب شکل گیری عرفان در همان قرون نخستین گردید.از این رو در قرون نخست اسلام شاهد ظهور عارفانی هستیم که بیشتر تحت تاثیر اسلام و نه عوامل بیرونی -اساس توجه خود را از امور معنوی و باطنی قرار دادند.

پی نوشت:
1- صائن الدین ابن ترکه ،تمهیدالقواعد ص 65

عرفان اسلامی با توجه به روندی که در طول زمان پیموده است به سه دوره کلی قابل تقسیم است:

دوره نخست:از آغاز عرفان تا پایان قرن پنجم که می توان آن را دوره شکل گیری و پیدایش عرفان اسلامی ،تثبیت ،تحکیم ،وتدوین اولیه آن دانست.
آموزه هایی مثل سیر و سلوک ،درجات قرب، عشق و فنا جایگاه مطلوب خود را در این دوره یافته اند.

روند پیشرفت عرفان در این دوره سه مرحله دارد.

مرحله جوانه ها،مرحله کمال و پختگی و سرانجام مرحله تکمیل و تنظیم

در قرن دوم با عارفانی همچون فضیل عیاض(م 187) ،ابراهیم ادهم (م166) ،رابعه عدویه (م 180) ،شقیق بلخی (م194) و معروف کرخی(م200) روبه رو هستیم.
که با استفاده از شریعت ،تفسیر قرآن کریم ،دست گیری امامان معصوم و شاگردان ایشان به شکل دادن عرفان اسلامی به معنای اصطلاحی آن موفق شدند
در این میان معروف کرخی که سلسله های بسیاری همچون سهروردیه خود را پیوسته به وی می دانند پدر و مادری نصرانی یا صابئی داشته است به دست علی بن موسی الرضا علیه السلام اسلام آورد و از موالیان آن حضرت و دربان حضرت بود(1)

از این رو این سلسله ها خود را از طریق وی به امام رضا علیه السلام منسوب می دانند

ادامه دارد.....

پی نوشت:
1- ابوعبدالرحمن سلمی ،طبقات صوفیه ص82 ،قشیری الرسالة القشیریه ص 41

از آغاز قرن سوم تا نیمه های قرن چهارم مرحله کمال و پختگی و به معنای واقعی عصر طلایی دوره نخست است. این دوران با مشایخ بسیار بزرگی در مصر ،بغداد، شام و خراسان مانند :ذوالنون مصری ،جنید بغدادی ،ابو سعید خراز ،ابن عطا آدمی ،سهل تستری ،حکیم ترمذی ،وحارث محاسبی همراه شد که هر یک تاثیری ژرف در رشد و پیشرفت عرفان اسلامی داشتند.

در این مرحله مشایخ عرفان به نگارش آثاری پرداختند به گونه ای که عرفان این مرحله از جوشندگی و آفرینندگی ویژه ای برخوردار شد این حرکت پر شتاب به میزان پر حجمی مبدل شد که چاره ای جز گردآوری و تنظیم نداشت که در مرحله سوم این دوره مشایخی همچون قشیری سلمی ،ابوطالب مکی ،هجویری ،و خواجه عبدالله انصاری این وظیفه را به دوش گرفتند و سخنان عارفان مرحله اول و دوم را گرد آوری کردند.

طبقات صوفیه سلمی ،کشف المحجوب هجویری ،قوت القلوب ابو طالب مکی و طبقات الصوفیه خواجه عبدالله انصاری از جمله کتاب هایی است که با این هدف نوشته شده اند
در این دوره عرفان عملی رشد مناسبی داشت اما عرفان ادبی و آموزه های عرفان نظری هر چند به صورت پراکنده وجود داشت ولی اوج ان را باید در دوره دوم جست وجو کرد.

ادامه دارد.....

دوره دوم :این دوره از اوایل قرن ششم آغاز و تا قرن نهم ادامه می یابددر این دوره ابعاد پنهان عرفان دوره نخست به سرعت رشد کردند و گسترش چشم گیری یافتند در این دوره عرفان عملی رشد بیشتری پیدا کرد و عرفان نظری و ادبی که به صورت خام و بدون انسجام اثباتی و ثبوتی در دوره نخست یافت می شد در این دوره به کمال خود رسید و در نتیجه آن فرقه ها نیز گسترش بسیاری یافتند

این دوره نیز به سه مرحله قابل تقسیم است :

در مرحله نخست این دوره (500-575)چهره های برجسته ای مانند: عین القضات همدانی(م525) ،خواجه یوسف همدانی (م525) ،سنایی غزنوی (م545 )،احمد جام(م 536) ،ابو نجیب سهروردی (م563)

در این مرحله عرفان ادبی به صورت رسمی با سنایی آغاز شد تا در قرن های بعد توسط مولوی ،حافظ و دیگران به اوج برسد.

ادامه دارد....

مرحله دوم (575-700) با عارفان نامور و تاثیر گذاری مانند:عطار نیشابوری (م618) ، مولوی(م 672 ) ، روزبهان بقلی (م606) ،شهاب الدین سهروردی (م688) ، و ابن فارض (م 632) عصر طلایی این دوره به شمار می رود.
در این دوره عرفان ادبی با مولوی و عراقی و عرفان نظری با محی الدین و شاگردانش به اوج رسید به گونه ای که دوره های بعدی عرفان بسیار متاثر از فرزانگان این مرحله است.

مرحله سوم(700-900) این دوره را نیز که بیش تر در شرح عرفان مرحله دوم گذشت عارفانی مثل: اوحدی مراغه ای (م736 )،علاء الدین سمنانی (م 736 ) ،شاه نعمت الله ولی (م 834 ) سید حیدر آملی (متوفای اواخر قرن هشتم ) و جامی (م 898 )
تشکیل می دهند

ادامه دارد...

دوره سوم :این دوره نیز از اوایل قرن دهم آغاز گردید و تاکنون ادامه دارد.

در دوره دوم با کوشش عارفانی همچون سید حیدر آملی ،عرفان به تشیع نزدیک شد و در دوره سوم با پیدایش ملا صدرا عرفان با فلسفه هم افق گردید.

موضوع قفل شده است