شانس و علیت

با سلام خدمت شما دوست گرامی

ابتدا به صورت خلاصه عرض می شود که امری که در بین مردم تحت عنوان "شانس" مطرح می شود ، اگر منظور از آن پدیده بدون علت است ، چنین چیزی از نظر دینی و همچنین از نظر فلسفی ، وجود ندارد . فلذا چیزی که وجود ندارد نمی تواند با علیت منافات داشته باشد .

در نگاه دینی علت تمام پدیده ها خداوند است . تمام موجودات به خواست و اراده الهی به وجود می آیند و مراحلی را طی می کنند و سپس می میرند . خداوند در قرآن کریم خود را چنین معرفی می کند : تَبَارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ(1) بزرگوار و متعالی است خداوندی که ، فرمانروايی به دست اوست و او بر هرچيزی تواناست . در این آیه تمام امور عالم در اختیار خداوند معرفی شده است و هر پدیده ای که در جهان رخ می دهد ، به خواست اوست .
با توجه به این دیدگاه ، امری در جهان اتفاق نمی افتد که به خواست الهی نباشد ، کوچک ترین امور حتی افتادن یک برگ از درخت نیز به اراده الهی است .

مطلب دیگر اینکه این جهان بدون هدف و برنامه و اصطلاحا شانسی نبوده است . خداوند در قرآن می فرماید : وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالأرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا لاعِبِینَ (2)ما اين آسمانها و زمين و آنچه را ميان آنهاست به بازيچه نيافريده ايم . این آیه نیز نشان می دهد که خلقت جهان ، انسان ها و تمام موجودات بر پایه حکمت الهی بوده است و اهداف بلندی از این خلقت در نظر بوده است .

با توجه به مطالب فوق ، تمام امور عالم علتی دارند و هیچ امری بدون علت رخ نمی دهد . علت تمام علت های موجود در هستی ، خداوند است و اگر هم موجود دیگر دارای اختیار و قدرت است ، در طول اراده خداوند است و منافاتی با اراده خداوند ندارد . در این بین ممکن است علت برخی از امور برای ما معلوم باشد و علت برخی دیگر مجهول باشد ، این مسئله در اصل قانون تغییری ایجاد نمی کند .

موفق باشید

1. ملک . 1
2. دخان 38

با سلام خدمت شما دوست گرامی

دوست گرامی بحث ما در این پست در مورد اثبات وجود خداوند نیست .
عرض بنده این است که طبق براهین فلسفی ، از آنجایی که هر معلولی ، علتی دارد ، این جهان نیز به عنوان یک معلول ، باید علتی داشته باشد. علت این جهان موجودی است که قوی تر از این جهان است . آن موجود قوی در ادبیات دینی ، خدا نامیده می شود . فلذا استدلال دوری نیست .
در ادامه گفته می شود که با توجه به اینکه آن موجود قوی ، دارای قدرت بی نهایت است ، تمام وقایع عالم تحت نظر او و با خواست او محقق می شود .

در مورد بخش دوم سوالتان عرض می شود که وقایع عالم همگی قبل از وقوع در نزد خداوند حاضر هستند و او که دارای علم مطلق است ، تمام پدیده ها را قبل از وقوع می داند. هر مثالی که در نظر گرفته شود مانند نتیجه پرتاب یک تاس

موفق باشید

با سلام خدمت شما دوست گرامی

دو مطلب خدمت شما عرض می شود :

- اینکه اموری نتیجه اش از پیش برای ما مشخص نیست (مانند نتیجه پرتاب کردن سکه) منافاتی با قانون علیت ندارد . به عبارت دیگر سکه بر اساس میزان انرژی ای که به او وارد می شود و متناسب با میزان وزش باد و عوامل دیگری که در این زمینه دخالت دارند ، باید یک روی ان واقع شود و تمام این امور بر اساس قانون علیت هستند . حال اگر به خاطر برخی امور ، ما از محاسبه تمام این عوامل تاثیر گذار عاجز هستیم ، خدشه ای در قانون علیت ایجاد نمی کند. اگر ما میزان تاثیر گذاری هر کدام از این عوامل را بدانیم و به طور مثال انرژی وارد شده بر سکه را هم به اندازه دقیق وارد کنیم (تمام عوامل موثر به اندازه لازم ، موجود باشند) می توانیم پیش بینی کنیم که کدام روی سکه واقع خواهد شد . فلذا باز هم طبق قانون علیت خواهد بود.

- در مورد اینکه قانون علیت چگونه اثبات می شود ، بحث های مفصلی وجود دارد . بسیاری از فلاسفه قانون علیت را امری بدیهی می دانند که نیاز به اثبات ندارد و بداهتا هرکسی در می یابد که وقتی موجودی نبوده است و سپس به وجود آمده است ، یقینا توسط امر دیگری موجود شده است و عدم / نیستی نمی تواند موجب به وجود آمدن هستی شود . (در این زمینه مباحث مفصلی وجود دارد که برای مطالعه بیشتر می توانید به کتبی نظیر بدایه الحکمه یا ترجمه آن از مرحوم علامه طباطبایی مراجعه کنید )

سوال :
آیا پدیده های شانسی علت دارند؟

پاسخ :
ابتدا به صورت خلاصه عرض می شود که امری که در بین مردم تحت عنوان "شانس" مطرح می شود ، اگر منظور از آن پدیده بدون علت است ، چنین چیزی از نظر دینی و همچنین از نظر فلسفی ، وجود ندارد . فلذا چیزی که وجود ندارد نمی تواند با علیت منافات داشته باشد .

در نگاه دینی علت تمام پدیده ها خداوند است . تمام موجودات به خواست و اراده الهی به وجود می آیند و مراحلی را طی می کنند و سپس می میرند . خداوند در قرآن کریم خود را چنین معرفی می کند : تَبَارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ(1) بزرگوار و متعالی است خداوندی که ، فرمانروايی به دست اوست و او بر هرچيزی تواناست . در این آیه تمام امور عالم در اختیار خداوند معرفی شده است و هر پدیده ای که در جهان رخ می دهد ، به خواست اوست .
با توجه به این دیدگاه ، امری در جهان اتفاق نمی افتد که به خواست الهی نباشد ، کوچک ترین امور حتی افتادن یک برگ از درخت نیز به اراده الهی است .

مطلب دیگر اینکه این جهان بدون هدف و برنامه و اصطلاحا شانسی نبوده است . خداوند در قرآن می فرماید : وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالأرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا لاعِبِینَ (2)ما اين آسمانها و زمين و آنچه را ميان آنهاست به بازيچه نيافريده ايم . این آیه نیز نشان می دهد که خلقت جهان ، انسان ها و تمام موجودات بر پایه حکمت الهی بوده است و اهداف بلندی از این خلقت در نظر بوده است .

با توجه به مطالب فوق ، تمام امور عالم علتی دارند و هیچ امری بدون علت رخ نمی دهد . علت تمام علت های موجود در هستی ، خداوند است و اگر هم موجود دیگر دارای اختیار و قدرت است ، در طول اراده خداوند است و منافاتی با اراده خداوند ندارد . در این بین ممکن است علت برخی از امور برای ما معلوم باشد و علت برخی دیگر مجهول باشد ، این مسئله در اصل قانون تغییری ایجاد نمی کند .

- اینکه اموری نتیجه اش از پیش برای ما مشخص نیست (مانند نتیجه پرتاب کردن سکه) منافاتی با قانون علیت ندارد . به عبارت دیگر سکه بر اساس میزان انرژی ای که به او وارد می شود و متناسب با میزان وزش باد و عوامل دیگری که در این زمینه دخالت دارند ، باید یک روی ان واقع شود و تمام این امور بر اساس قانون علیت هستند . حال اگر به خاطر برخی امور ، ما از محاسبه تمام این عوامل تاثیر گذار عاجز هستیم ، خدشه ای در قانون علیت ایجاد نمی کند. اگر ما میزان تاثیر گذاری هر کدام از این عوامل را بدانیم و به طور مثال انرژی وارد شده بر سکه را هم به اندازه دقیق وارد کنیم (تمام عوامل موثر به اندازه لازم ، موجود باشند) می توانیم پیش بینی کنیم که کدام روی سکه واقع خواهد شد . فلذا باز هم طبق قانون علیت خواهد بود.

- در مورد اینکه قانون علیت چگونه اثبات می شود ، بحث های مفصلی وجود دارد . بسیاری از فلاسفه قانون علیت را امری بدیهی می دانند که نیاز به اثبات ندارد و بداهتا هرکسی در می یابد که وقتی موجودی نبوده است و سپس به وجود آمده است ، یقینا توسط امر دیگری موجود شده است و عدم / نیستی نمی تواند موجب به وجود آمدن هستی شود . (در این زمینه مباحث مفصلی وجود دارد که برای مطالعه بیشتر می توانید به کتبی نظیر بدایه الحکمه یا ترجمه آن از مرحوم علامه طباطبایی مراجعه کنید )

1. ملک . 1
2. دخان 38