وفاي به عهد چيست؟

تب‌های اولیه

8 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
وفاي به عهد چيست؟

«وقتی ما به دوستان خود قول میدهیم کاری برایشان انجام دهیم ویا قراری می گذاریم» آیا اینها نیز جزو وفای به عهد هستند (که در احادیث به آن اهمیت زیادی داده شده است)؟

پای‌بندی به عهد و پیمان یک اصل جهانی است و از امهات فضائل به شمار می‌رود.
تمام افراد بشر، از هر قاره و اقلیمی، به این اصل ریشه دارد عمق وفای به عهد عنایت خاصی دارند و عهدشکنی را خیانت و رعایت عهد و پیمان را فضیلت می‌شمارند.
وفای به عهد یکی از اصول و پایه‌های با اهمیت اخلاقی است که هم در قرآن مجید و هم در روایات و سخنان پیشوایان دین، بر آن تأکید شده است.
در قرآن آمده است: و به عهد (خود) وفا کنید، که از عهد سؤال می‌شود.

حضرت علی علیه‌السلام فرمود: همانا عهد و پیمان‌ها گردن بندهایی در گردن‌ها هستند تا روز قیامت. کسی که آن را به پا دارد، خداوند او را به (هدفش) می‌رساند و کسی که آن را بشکند خداوند او را به خودش وا می‌گذارد.

پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم می‌فرمود: کسی که به عهد و پیمانش وفا نکند دین ندارد.

عهد و پیمان دو قسم است:
1- عهد و پیمان با خدا، یعنی انسان بر اساس خلقت و فطرت پاک انسانی و تعالیم دین الهی متعهد است تا خدا را بپرستند و از او اطاعت کند و از پیروی شیطان دور گزیند چنان که خداوند در قرآن فرمود: ای فرزندان آدم آیا با شما عهد نکردم که شیطان را نپرستید، زیرا برای شما دشمن آشکاری است و این که مرا بپرستید که راه مستقیم این است.
و باز می‌فرماید به پیمانی که با خدا بسته‌اید وفا کنید تا من نیز به پیمان شما وفا کنم.

2-عهد و پیمان انسان‌ها با یکدیگر که بر چندگونه است، مانند پیمان‌های حقوقی، تجاری، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و...

1-وفای به عهد در خانواده:
پیشوایان اسلام در سخنان خود به تربیت صحیح کودکان و آموزش اخلاق و رفتار اجتماعی به آنان در خانواده اشاره کرده‌اند.
خاتم انبیا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم می‌فرماید :وقتی یکی از شما به فرزند کوچکی وعده دادید حتماً باید به آن وفا کنید.

امیر مؤمنان علی علیه‌السلام می‌فرماید: شایسته نیست انسان به شوخی یا جدی دروغ بگوید و شایسته نیست کسی به فرزند خود وعده‌ای بدهد و به آن وفا نکند.

این همه تأکید درباره‌ی وفای به عهد نسبت به کودکان به این دلیل است که اعمال بزرگترها در صفحه‌ی خاطر طفل نقش می‌بندد و در آینده او تأثیر انکارناپذیر دارد.

2-وفا به قراردادهای مالی و بازرگانی:
خوش قولی و خوش حسابی در کلیه‌ی معاملات و روابط حقوقی و اقتصادی موجب پیدایش ثبات و اطمینان و امنیت اقتصادی می‌شود، البته مشروط بر این که این تعهدات نامشروع نباشد.

3-پیمان زناشویی:
وفای متقابل میان زن و مرد که اسلام دستورات مؤکدی درباره‌ی آن صادر کرده، باعث استحکام نظام خانواده می‌شود تا آن‌جا که مثلاً طلاق را البته بدون علل ضروری موجه مبغوض‌ترین امور حلال در نزد خدا شمرده است، زیرا کانون خانواده که هسته‌ی اولیه اجتماع است در صورتی قابل‌ بقا است، که روابط زن و مرد صمیمانه و استوار باشد.

4- پیمان ملل مسلمان با ملل غیر مسلمان:
این پیمان نیز محترم و واجب‌الوفا است و تا زمانی که از این پیمان‌ها زیان و اهانتی متوجه اسلام و مسلمین نباشد، نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم):



من عامل الناس فلم يظلمهم وحدثهم فلم يكذبهم ووعدهم فلم يخلفهم فهو ممن كملت مروته وظهرت عدالته ووجبت اخوته وحرمت غيبته

هر كس در معاشرت با مردم به آنان ظلم نكند، دروغ نگويد، خلف وعده ننمايد، جوانمرديش كامل ، عدالتش آشكار، برادرى با او واجب و غيبتش ‍ حرام است .




خصال ص 208.

امام على (عليه السلام):



ليس من فرائض الله شى ء الناس اشد عليه اجتماعا مع تفرق اهوائهم و تشتت آرائهم من تعظيم الوفاء بالعهود؛

هيچ يك از فرائض الهى مانند وفاى به عهد نيست كه مردم به همه خواسته هاى گوناگون و ديدگاه هاى مختلف ، بيشتر بر آن اتفاق نظر داشته باشند.



نهج البلاغه از نامه 53.

باسمه تعالی
با سلام:
واژه عهد که در فارسی به ان پیمان ،قول و وعده می گویند نوعی قرارداد است که بین دو نفر یا دو گروه یا چند نفر و چند گروه یا بین امت و امام (به عنوان بیعت ) بسته می شود که اگر به طور مشروع و صحیح باشد حتما باید به آن پایبند بود.


دین اسلام تاکید زیادی بر وفای به عهد دارد و این امر یکی از اصول انسانی دین است که باید نسبت به هر کسی آن را رعایت کرد.


و اوفوا بالعهد ان العهد کان مسئوولا (1) به عهد و پیمن وفا کنید زیرا عهد و پیمان مورد بازپرسی است

و اذکر فی الکتاب اسماعیل انه کان صادق الوعد...(2)؛ به داستان زندگی اسماعیل توجه کن، بی تردید او انسان وفادار به عهد و پیمان بود".

خداوند متعال بر وفای به عهد و و پیمان های خود تاکید ورزیده و از بندگان خود خواسته که به او وفادار باشند تا او هم به عهد خویش وفا کنداوفوا بعهدی اوف بعهدكم(3
به عهد و پیمان من پایبند باشید تا که به عهد و پیمانم با شما وفادار باشم

وفاي به عهد، يكي از بديهي ترين ارزش هاي اجتماعي است كه مقبوليت عمومي دارد. در واقع، وفای به عهد و پیمان یکی از فرایض و از جمله آداب معاشرت و حسن سلوک با مردم به شمار می رود، که باید همیشه مورد توجه همه ما انسانها در تمامی شرایط از جمله کسب و کار، ازدواج، قول و قرار و … باشد.

حضرت علي(ع) در اين رابطه مي فرمايند: هيچ موضوعي همانند وفاي به عهد در ميان مردم با تمام اختلافاتي كه دارند، مورد اتفاق نيست. حتي مشركان هم، پيمان ها را در ميان خود محترم مي شمردند، زيرا عواقب پيمان شكني را دريافته بودند. (4

پی نوشت:
1- سوره اسرا /34
2-مریم / 54
3- بقره 40
4-نهج البلاغه، نامه ۵۳

خداوند در آيات نخستين سوره مومنون، برجسته ترين صفات مومنان را بيان مي كند. اين صفات نشانگر رفتاري ريشه دار و ژرف در شخصيت مومنان است. در اين آيات به شش صفت از مهم ترين و اساسي ترين صفات آنان اشاره شده كه در بيان پنجمين صفت از اوصاف آن ها در آيه ۸ آمده: و آنان كه امانت ها و پيمان ها را رعايت مي كنند. (1

ذكر وفاي به عهد به عنوان صفت برجسته يك انسان مومن در قرآن و قرار گرفتن اين صفت در كنار ديگر اوصاف اساسي او نظير خشوع در نماز، روي گرداني از كارهاي لغو، پرداخت زكات، پاكدامني و محافظت بر نمازها، نشان دهنده اهميت والاي وفاي به عهد است.

ذكر وفاي به عهد به عنوان يكي از اساسي ترين صفت نيكوكاران: در آيه ۱۷۷ سوره بقره، پانزده صفت نيك در قالب اصول مهم اعتقادي، عملي و اخلاقي براي نيكوكاران واقعي بيان شده است. در بخش اعتقاد به مساله ايمان به خدا، فرشتگان، انبياء، قيامت و كتب آسماني اشاره شده و در بخش عملی به برپايي نماز، پرداخت زكات، آزاد نمودن بردگان و صبر اشاره گرديده است. در قسمت اخلاقي نيز، وفاي به عهد و دل كندن از ماديات و ترحم به فقرا، به عنوان اصول اين بخش معرفي شده اند. (2)

ذكر وفاي به عهد به عنوان يكي از اصول اخلاق نيكوكاران واقعي و قرارگرفتن اين شاخصه مهم اخلاقي در كنار اساسي ترين مسائل اعتقادي و عملي، نشان دهنده جايگاه ويژه وفاي به عهد است.


پی نوشت:
1-تفسير هدايت، مترجمان، ج۸، ص ۱۵۳ -۱۴۶
2-تفسير نور، محسن قرائتي، ج ۱ ص ۲۷۰

احادیثی در مورد وفای به عهد:

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:لادين لمن لا عهد له (1)آنکس که وفای به عهد و پیمان نکند دین ندارد.

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:من كان يومن بالله من لم يرع عهوده و دممه (2)آنکس که به خدا و روز قیامت ایمان دارد باید به وعده ای که می دهد وفا کند.

حضرت علی علیه السلام فرمودند:ما ايقن بالله من لم يرع عهوده و دممه (3)کسی که عهد و پیمان خود را رعایت نکرد به خدای سبحان یقین نیاورده است.

حضرت علی علیه السلام فرمودند:لا تعتمد علي موده من لا يوفي بعهده (4)بر دوستی کسی که به عهد و پیمان خود وفا نمی کند اعتماد نکن


مسئله وفای به عهد از مسائل مهم و اساسی به شمار می رود که در دین مقدس اسلام مورد کمال عنایت قرار گرفته است تا جایی که سهل انگاری در آن از آسیب های بزرگ اخلاقی شمرده شده زیرا اگر بنا باشد به این مسئله اساسی توجه نشود زندگی مردم متلاشی خواهد شد و در اثر بی نظمی و هرج و مرج مردم از یکدیگر سلب اعتماد خواهند کرد و در نتیجه زیر بنای روابط اجتماعی سست می شود.

نکته این است که نسبت به بندگان خداوند و مراعات حق و حقوق آنها قول و قرار به آنها و وقت آنها باید سخت دقت کرده و مراعات آن را داشت تا که ان شاء الله این فضیلت اخلاقی در جان ما بنشیند و خود توفیقی دیگر را به همراه بیاورد.

در مورد سوال بالا باید عرض کنم وقتی ما به دوستان خود قول میدهیم کاری برایشان انجام دهیم ویا قراری می گذاریم اینها جزو مصادیق وفای به عهد است.


پی نوشت:
1- بحار الانوار ،ج 75،ص 96
2-اصول کافی ،ج 2،ص364
3- غررالحکم ،ص 366
4- غررالحکم ،ص 324



موضوع قفل شده است