آيا انبياء باستاني وجود نداشته‌اند؟

با عرض سلام و ادب

از آنجایی که بررسی نام های واقعی انبیای الهی در زبان های غیر عربی نیازمند تحقیق و بررسی بیشتری است،اما نکته ای که باید بدان توجه داشته باشیم این است که: قرار نیست ما فقط در صورت یافتن نام این بزرگواران در سنگ نوشته ها و کتیبه های باستانی به وجود آنها علم پیدا کنیم.مگر نام تمام کسانی که در تاریخ نامشان مشهور است،در سنگ نوشته ها و کتیبه ها موجود است.ما برای اثبات وجود پیامبران متعدد در طول تاریخ بشریت دلایل دیگری داریم که با توجه به این دلایل،نیازی به جستجوی نام آن فرستادگان الهی در آثار باستانی و کتیبه ها نیستیم.

راههاي علم و آگاهي پيدا كردن نسبت به حقائق، مختلف است، بعضي مطالب با براهين و استدلال‌هاي عقلي و برخي نيز با تجربه و مشاهده معلوم و ثابت مي‌شوند؛ امّا نبايد فراموش كرد كه تنها راه علم و آگاهي پيدا كردن به يك حقيقت، تعقّل و انديشيدن و يا تجربه نيست. چه بسا مطالبي كه قابل تجربه نبوده و با براهين و ادلة عقلي نيز ثابت نمي‌شوند همانند تاريخ و سرگذشت پيشينيان.
به خوبي روشن است كه كسي از راه تجربه و يا تفكّر و انديشيدن نمي‌تواند نسبت به تاريخ گذشته آگاهي پيدا كند در اين‌گونه موارد تنها راه كسب اطّلاعات و آگاهي، گوش سپردن به گفته تاريخ نگاران و يا كساني است كه از گذشته به هر طريقي آگاهي دارند و راستگويي آنها مُبَرهن است.
مسألة تعداد انبياء و همچنين تعداد امامان و اينكه چه كساني پيامبر يا امام بوده‌اند. از جمله مواردي اند كه با حس، تجربه و عقل ثابت نمي‌شود.
البته اصل ضرورت بعثت انبياء و امامت و مسائلي همچون لزوم عصمت انبياء و امامان و همچنين نيازمندي جامعه بشري به انبيا و امامان متعدد، با ادلة عقلي ثابت مي‌شوند، چنانکه علماي علم كلام اين ادله را ذكر نموده‌اند[1] و در روايات هم بر اين ادله عقلي تأكيد شده است و معصومين ـ عليهم السّلام ـ نيز در موارد متعدد به اين ادله عقلي استدلال نموده‌اند.[2]
امّا اينكه پيامبران و امامان چند نفر و چه كساني بوده‌اند مسلّماً خارج از حوزة عقل و تجربه است. تنها راه آگاهي از اين مسأله گوش سپردن به گفته هاي مورّخين و كتب تاريخي و يا گوش سپردن به كساني است كه خداوند آگاهي و دانش اين مطالب را به آنها ارزاني داشته است.

امام صادق(ع) به زنديق ـ كه از او پرسيده بود: به چه دليل و از كجا ضرورت وجود انبيا و رسل را ثابت كنيم؟ ـ فرمود: وقتي ثابت كرديم خالقي داريم كه ما و جهان را خلق كرده و آن خالق از ما و همه جهان برتر است و اثبات كرديم كه اين خالق، حكيمي است كه مشاهده او، مباشرت، بحث و جدال با او براي بندگانش ممكن نيست، پس بايد سفيراني در ميان مخلوقات خود داشته باشد تا پيام‏ها و هدايت‏هاي او را به آنها برسانند و آنان را به مصالح و منافعشان هدايت كنند و آنچه را كه انجام آن مايه بقا و تركش مايه فنا و نابودي آنهاست بيان كنند، پس آمران و ناهياني كه از جانب خداي حكيم در ميان مخلوقاتش باشند، لازم است. اين سفيران همان انبيا و برگزيدگان او از مخلوقاتند كه مؤدب به حكمت الهي و مبعوث به آن هستند و كسي از مردم در احولاتشان شريك نيست، آنان از ناحيه حكيم عليم به حكمت تأييد شده‏اند ... .

در اين حديث امام صادق(ع) با حد وسط قرار دادن فصل ممتاز «حكمت حق تعالي» برهان ضرورت رسالت را تنظيم و تدوين كرده است.

پي نوشتها:
1 . ر.ک: مصباح يزدي، محمد تقي، آموزش عقائد، ج2-1.
2 . فيض كاشاني، ملامحسن، الوافي، اصفهان، چاپ مؤسسة امير المؤمنين، ص 21، باب اضطرار الي الحجة، ح 1.

با عرض سلام و ادب

جناب فریدون عزیز،وقتی ما با دلیل عقلی لزوم بعثت پیامبران الهی را ثابت کردیم،بر فرض اینکه در هیچ کتیبه و سنگ نوشته ای هم نامی از آنها نیامده باشد،مشکلی در اصل موضوع ایجاد نمی کند،عقل و خرد انسان با توجه به صفاتي كه در خدا جمع است، و اين كه آفريدگار يكتا، حكيم و منزه از هر نوع لغو و عبث مي‏باشد، با توجه به اين صفات، وجوب و بايدي را كه مناسب با مقام ربوبي است كشف مي‏كند، و مي‏گويد: با توجه به اينكه خدا حكيم است، و كار لغو انجام نمي‏دهد، بايد براي جلوگيري از لغو بودن خلقت و هدر رفتن استعدادها و توانها، آموزگاراني از جانب خود ارسال نمايد، تا بشر را به اهداف خلقت آشنا سازند و به هرج و مرج در قلمرو معارف و زندگي اجتماعي و بهره‏گيري از غرائز پايان بخشند.

نکته دیگر اینکه معمولاً کتیبه ها و سنگ نوشته هایی که تا کنون کشف شده اند،متعلق به حاکمان و پادشاهانی بوده است که در دوران خود از قدرت و امکانات مادی زیادی بهره مند بودند،چرا که اینگونه کارها نیازمند هزینه های سنگین می باشد و علاوه بر این انبیای الهی بدنبال اسم و رسم پیدا کردن هم نبوده اند تا بخواهند با اینگونه کارها شهرتی پیدا کنند.

در ضمن به هیچوجه خداوند نخواسته تا پیامبرانش گمنان باشند،هر چند در هر دوره ای حاکمان ظالم و ستمگر و خونریز که حضور پیامبران الهی را مخالف خواسته های دنیایی خود می دیدند سعی در حذف فیزیکی فرستادگان الهی داشتند،لذا در برخی مواقع فرستادگان خدا مجبور بودند مخفیانه به تبلیغ دین خدا بپردازند،همچنین غالباً در طول تاریخ،کسانی که به ثبت و ضبط حوادث تاریخی پرداخته اند،غالباً در خدمت حکومت ها بوده اند و مطالبی را نوشته و ثبت می کردند که مورد رضایت و خشنودی حاکمان بوده است،به همین دلیل کمتر به معرفی مخالفان حاکمان و پادشاهان می پرداختند.از بین رفتن بسیاری از آثار و منابع تاریخی در اثر حوادث طبعی و انسانی نیز یکی از دلایلی است که ما از گذشته بشریت اطلاعات چندانی نداشته باشیم و این اختصاص به انبیا الهی هم ندارد.

آنچه که برای ما مهم و قابل استناد هست این است که هم طبق دلیل قطعی عقلی و هم صریح ایات و روایات در طول تاریخ خداوند پیامبرانی را برای هدایت بشر مبعوث کرده است،ولو اینکه نام این برگزیدگان خدا در هیچ کتیبه یا سنگ نوشته ای هم نیامده باشد.

با توجه به همه این مطالب؛در طول تاریخ آثاری وجود داشته اند که منتسب به یکی از پیامبران الهی بوده اند.

[="Tahoma"]پرسش:

اگر اين استدلال را بپذيريم كه خداوند همواره سفيرانی در زمين دارد، آنگاه اين پرسش خودنمايی می‌كند كه مگر حق باريتعالی پيامبرانش را گمنام می‌فرستاده كه هيچ نامی در تاريخ از آنان نيست؟ و اگر بنا بر گمنامی بوده است چرا در قرآن كريم يا اندكی پيش از آن، در تورات آن نامها را آشكار می‌كند؟

پاسخ:

با عرض سلام و ادب
وقتی ما با دلیل عقلی لزوم بعثت پیامبران الهی را ثابت کردیم،بر فرض اینکه در هیچ کتیبه و سنگ نوشته ای هم نامی از آنها نیامده باشد،مشکلی در اصل موضوع ایجاد نمی کند،عقل و خرد انسان با توجه به صفاتي كه در خدا جمع است، و اين كه آفريدگار يكتا، حكيم و منزه از هر نوع لغو و عبث مي‏باشد، با توجه به اين صفات، وجوب و بايدي را كه مناسب با مقام ربوبي است كشف مي‏كند، و مي‏گويد: با توجه به اينكه خدا حكيم است، و كار لغو انجام نمي‏دهد، بايد براي جلوگيري از لغو بودن خلقت و هدر رفتن استعدادها و توانها، آموزگاراني از جانب خود ارسال نمايد، تا بشر را به اهداف خلقت آشنا سازند و به هرج و مرج در قلمرو معارف و زندگي اجتماعي و بهره‏گيري از غرائز پايان بخشند.

نکته دیگر اینکه معمولاً کتیبه ها و سنگ نوشته هایی که تا کنون کشف شده اند،متعلق به حاکمان و پادشاهانی بوده است که در دوران خود از قدرت و امکانات مادی زیادی بهره مند بودند،چرا که اینگونه کارها نیازمند هزینه های سنگین می باشد و علاوه بر این انبیای الهی بدنبال اسم و رسم پیدا کردن هم نبوده اند تا بخواهند با اینگونه کارها شهرتی پیدا کنند.

در ضمن به هیچوجه خداوند نخواسته تا پیامبرانش گمنان باشند،هر چند در هر دوره ای حاکمان ظالم و ستمگر و خونریز که حضور پیامبران الهی را مخالف خواسته های دنیایی خود می دیدند سعی در حذف فیزیکی فرستادگان الهی داشتند،لذا در برخی مواقع فرستادگان خدا مجبور بودند مخفیانه به تبلیغ دین خدا بپردازند،همچنین غالباً در طول تاریخ،کسانی که به ثبت و ضبط حوادث تاریخی پرداخته اند،غالباً در خدمت حکومت ها بوده اند و مطالبی را نوشته و ثبت می کردند که مورد رضایت و خشنودی حاکمان بوده است،به همین دلیل کمتر به معرفی مخالفان حاکمان و پادشاهان می پرداختند.از بین رفتن بسیاری از آثار و منابع تاریخی در اثر حوادث طبعی و انسانی نیز یکی از دلایلی است که ما از گذشته بشریت اطلاعات چندانی نداشته باشیم و این اختصاص به انبیا الهی هم ندارد.

آنچه که برای ما مهم و قابل استناد هست این است که هم طبق دلیل قطعی عقلی و هم صریح ایات و روایات در طول تاریخ خداوند پیامبرانی را برای هدایت بشر مبعوث کرده است،ولو اینکه نام این برگزیدگان خدا در هیچ کتیبه یا سنگ نوشته ای هم نیامده باشد.

با توجه به همه این مطالب؛در طول تاریخ آثاری وجود داشته اند که منتسب به یکی از پیامبران الهی بوده اند.

پي نوشتها:
1 . ر.ک: مصباح يزدي، محمد تقي، آموزش عقائد، ج2-1.
2 . فيض كاشاني، ملامحسن، الوافي، اصفهان، چاپ مؤسسة امير المؤمنين، ص 21، باب اضطرار الي الحجة، ح 1.