درست است كه انسان مرده تا 72 ساعت گوشهايش ميشنود

با توجه به روایاتی که در ادامه می آید پاسخ روشن می شود:

در كتاب "من لا یحضره الفقیه" آمده است كه چون میت را به نزدیك قبر آورند فوراً او را داخل قبر نكنند زیرا براى قبر هول‌هاى بزرگی است، و زمینی که قبر را در بر می‌گیرد از هول آنچه اتفاق خواهد افتاد به خداوند پناه برد؛ بنابراین خوب است که پیکر مرده را نزدیك قبر بگذارند و اندكى صبر كنند تا آماده ورود به منزل گاه ابدی و سختی‌های قبر شود ، پس اندكى او را پیشتر برند و اندكى صبر كنند. آنگاه او را به كنار قبر برند.

علامه محمد تقی مجلسى اول در حوادث قبر گفته است: هر چند روح از بدن مفارقت كرده است و روح حیوانى مرده است اما نفس ناطقه زنده است و تعلق او از بدن كاملا زایل نشده و از بین نرفته است، و خوف ضغطه(1) قبر و سؤال منكر و نكیر و رومان فتّان قبور (2)، و عذاب برزخ هست تا آنكه براى دیگران عبرت باشد و تا همه بیندیشند كه چنین حادثه‌اى در پیش دارند...

و در حدیثی که گویا از حسن بصری، از یونس آمده، منقول است كه گفت حدیثى از حضرت امام موسى كاظم(علیه‌السلام) شنیدم كه فرمودند: چون مرده را به كنار قبر مى‌برید، ساعتى او را مهلت دهید تا استعداد و آمادگی پرسش منكر و نكیر بیابد.

از احادیث ذکر شده بر می آید که با مرگ انسان و ورود آن به عالم برزخ بدلیل باز شدن چشم و گوش برزخی اش، اگر چه به حسب ظاهر مرده است اما از هوشیاری بیشتری نسبت به قبل از ورود به عالم برزخ برخوردار است. و اگر چه روح حیوانی اش می میرد اما نفس ناطقۀ آن زنده و هوشیار است و هم بهتر از قبل می بیند و هم بهتر می شنود.

احادیث بسیاری در بارۀ سخنان مرده، مکالمات و حالات مختلف وی در برابر گفتار و رفتار حاضران در بستر میت و هنگام تشییع و تدفین وارد شده است که همه گویای هوشیاری و فعال بودن چشم و گوش برزخی مرده است.

مضافاً اینکه شخص مرده با گوش و چشم خود چیزهائی را می بیند که اطرافیان و انسان های زنده از دیدن آن عاجزند.

آنچه در این موضوع پر اهمیت و عبرت آمیز است؛ سختی های هنگام مرگ و درون قبر و عالم برزخ است که در آیات نورانی قرآن و کلام معصومان (ع) به کرات به آن اشاره شده است.