جمع بندی چرا حضرت علی (ع) حق یکسانی از بیت المال برای مردم در نظر می گرفتند؟

تب‌های اولیه

3 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
چرا حضرت علی (ع) حق یکسانی از بیت المال برای مردم در نظر می گرفتند؟

با سلام.

چرا حضرت علی (ع) در دوران خلافتشان حق یکسانی از بیت المال برای مردم در نظر می گرفتند؟

با تشکر

بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام و احترام


قبل از امیرالمومنین(علیه السلام) به افراد بر اساس معیارهایی مانند خویشاوندی با پیامبر(ص)، سابقه در اسلام، شرکت در جنگ ها و... حقوق پرداخت می شد. مثلا افرادی که زودتر ایمان آورده بودند نسبت به دیگران از حقوق بیشتری برخوردار بودند.

در حالی که نزد خداوند ملاک و معیار تقوا می باشد« إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَليمٌ خَبيرٌ»[1] )گرامى ‏ترين شما نزد خداوند با تقواترين شماست خداوند دانا و آگاه است).

قرآن همه مسلمانان را برادر یکدیگر معرفی می کند« إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ»[2] (مؤمنان برادر يكديگرند(.

بر این اساس امیر المومنین(علیه السلام) میان افراد مختلف در تقسیم بیت المال تفاوتی قائل نمی شدند و اگر فردی به دلیلی مانند فقر به کمک بیشتری نیاز داشت، از سایر منابع مانند خمس و زکات نیازش را برطرف می کردند.

[1] - سوره حجرات،آیه13.

[2] - سوره حجرات،آیه10.

پرسش
چرا حضرت علی (سلام الله علیه) در دوران خلافتشان حق یکسانی از بیت المال برای مردم در نظر می گرفتند؟

پاسخ
از دریچه نگاه اسلام هیچ کدام از انسان ها به خودی خود بر دیگری برتری ندارند، همان­طور که پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرموده اند:

«إِنَّ النَّاسَ مِنْ عَهْدِ آدَمَ إِلَى يَوْمِنَا هَذَا مِثْلُ أَسْنَانِ الْمُشْطِ لَا فَضْلَ لِلْعَرَبِيِّ عَلَى الْعَجَمِيِّ وَ لَا لِلْأَحْمَرِ عَلَى الْأَسْوَدِ إِلَّا بِالتَّقْوَى‏»؛ به درستی که مردم از زمان آدم(علیه السلام) تا به امروز مانند دندانه های شانه هستند، عرب هیچ فضیلتی بر عجم ندارد، و برای سرخ و سفیدان هیچ ترجیحی بر سیاه پوستان نیست.(1)

بنابراین یکسان بودن پرداخت بیت المال طبیعی است، آنچه جای سوال دارد تفاوت در پرداخت بیت المال است نه تساوی در آن، در روایت آمده است یک زن عرب و یک زن عجم با هم برای گرفتن سهمشان از بیت المال مراجعه کردند، و وقتی زن عرب دید سهم یکسانی به هر دو پرداخت شده است اعتراض کرد، امیرالمومنین(سلام الله علیه) در پاسخ فرمودند:
«وَ اللَّهِ لَا أَجِدُ لِبَنِي إِسْمَاعِيلَ فِي هَذَا الْفَيْ‏ءِ فَضْلًا عَلَى بَنِي إِسْحَاق‏»؛ به خدا قسم من برتری برای بنی اسماعیل بر بنی اسحاق نمی بینم.(2)

همچنین در آن زمان که تعداد زیادی از اصحاب امیر المؤمنین (علیه السلام) از دور آن حضرت پراکنده شده و به خاطر مطامع دنیوی به سوی معاویه رفتند، گروهی از یاران حضرت اش خدمت او رسیدند و عرضه داشتند: «ای امیر مؤمنان! این اموال را بین اشراف عرب و قریش و کسانی را که می ترسی زیر بار فرمان تو نروند و به سوی معاویه بگریزند تقسیم کن و در تقسیم بیت المال آنها را برتری بده تا ایشان نزد تو بمانند، امام(سلام الله علیه) در پاسخ فرمودند:

«أَتَأْمُرُونِّي أَنْ أَطْلُبَ النَّصْرَ بِالْجَوْرِ وَ اللَّهِ لَا أَفْعَلُ مَا طَلَعَتْ شَمْسٌ وَ مَا لَاحَ فِي السَّمَاءِ نَجْمٌ وَ اللَّهِ لَوْ كَانَ مَالُهُمْ لِي لَوَاسَيْتُ بَيْنَهُمْ فَكَيْفَ وَ إِنَّمَا هِيَ أَمْوَالُهُم‏»؛ مرا می گویید که پیروزی را از راه ستم بجویم؟! نه، به خدا سوگند! تا خورشید می تابد و ستاره ای در آسمان می درخشد، دست به چنین کاری نمی زنم .به خدا سوگند! اگر این اموال از خودم بود، هر آینه مساوات را در میان آنان مراعات می کردم، چه رسد به این که مال خودشان است.(3)

و نیز در روایت مشابهی وقتی به حضرت علی (علیه السلام) خرده گرفتند که چرا به کسانی که در اسلام، سابقه بیشتر دارند و در جنگ ها شرکت جسته اند و به آنان که دارای حسب و نسب عالی هستند، بیش از دیگران، از بیت المال، بخشش نمی فرماید، فرمود:
«أَتَأْمُرُونِّي أَنْ أَطْلُبَ النَّصْرَ بِالْجَوْرِ فِيمَنْ وُلِّيتُ عَلَيْهِ وَ اللَّهِ لَا أَطُورُ بِهِ مَا سَمَرَ سَمِيرٌ وَ مَا أَمَّ نَجْمٌ فِي السَّمَاءِ نَجْماً- [وَ] لَوْ كَانَ الْمَالُ لِي لَسَوَّيْتُ بَيْنَهُمْ فَكَيْفَ وَ إِنَّمَا الْمَالُ مَالُ اللَّه‏»؛ آیا به من فرمان می دهید تا از راه ستم کردن به کسی که مرا، به او ولایت داده اند، پیروزی به دست آورم؟ نه، به خدا سوگند! تا دهر افسانه ی بقا سراید و اختران در پی یکدیگر بچرخند، به چنین کاری نزدیک نگردم. اگر مال، از من بود، همانا میان مردمان به مساوات پخش می کردم، چه رسد که مال، مال خدا است.(4)

ایشان حتی از بیت المالی که در دوران خلفای سابق مثل عثمان به ناعدالتی توزیع شده بود نیز نمی گذشتند و می فرمودند:
«وَ اللَّهِ لَوْ وَجَدْتُهُ قَدْ تُزُوِّجَ بِهِ النِّسَاءُ وَ مُلِكَ بِهِ الْإِمَاءُ لَرَدَدْتُه‏»؛ به خدا سوگند! اگر ببینم آنچه را (عثمان) بیهوده از بیت المال، به این و آن بخشیده، به مهر زنان یا بهای کنیزان شده باشد، آن را باز می گردانم. (5)
________________________________
1. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج22، ص348.
2. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج15، ص107.
3. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، امالی، ص176.
4. شریف رضی، نهج البلاغه(صبحی صالح) خطبه 126، ص186.
5. همان، خطبه ی 15، ص57.

موضوع قفل شده است