جمع بندی منظور از کلمات در آیه 37 سوره بقره چیست ؟

تب‌های اولیه

2 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
منظور از کلمات در آیه 37 سوره بقره چیست ؟

منظور از کلمات در آیه 37 سوره بقره چیست ؟

فَتَلَقَّى ءَادَمُ مِن رَّبِّهِ كلَِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ(37)

پس آدم از خداى خود كلماتى آموخت و خداوند توبه او را پذيرفت، زيرا خدا بسيار توبه‏پذير و مهربان است. (37)

کارشناس بحث : میقات

جمع بندی

پرسش:
منظور از کلمات در آیه 37 سوره بقره چیست ؟
فَتَلَقَّى ءَادَمُ مِن رَّبِّهِ كلَِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ.

پاسخ:
در آیه 37 سوره بقره می فرماید:«فَتَلَقَّى ءَادَمُ مِن رَّبِّهِ كلمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ»
سپس آدم از پروردگارش كلماتى دريافت داشت (و با آنها توبه كرد.) و خداوند توبه او را پذيرفت چرا كه خداوند توبه‏پذير و مهربان است. (1)

در اين كه "كلمات" و سخنانى را كه خدا براى توبه به آدم تعليم داد چه سخنانى بوده است چندین قول بیان شده:

1. همان جملات سوره اعراف آيه 23 است: «قالا رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِينَ»؛ گفتند: خداوندا ما بر خود ستم كرديم، اگر تو ما را نبخشى و بر ما رحم نكنى از زيانكاران خواهيم بود.

2. منظور از كلمات، اين دعا و نيايش بوده است:
«لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَ بِحَمْدِكَ، عَمِلْتُ سُوءاً وَ ظَلَمْتُ نَفْسِي، فَاغْفِرْ لِي وَ أَنْتَ خَيْرُ الْغَافِرِينَ
لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَ بِحَمْدِكَ، عَمِلْتُ سُوءاً وَ ظَلَمْتُ‏ نَفْسِي، فَاغْفِرْ لِي وَ ارْحَمْنِي وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ
لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ، سُبْحانَكَ اللَّهُمَّ وَ بِحَمْدِكَ، عَمِلْتُ سُوءاً وَ ظَلَمْتُ نَفْسِي، فَتُبْ عَلَيَّ إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِيم‏»

اين موضوع در روايتى از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است.(2)
نظير همين تعبيرات در آيات ديگر قرآن در مورد حضرت يونس(ع) و حضرت موسى(ع) آمده است:
«سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ» (3)
«قالَ رَبِّ إِنِّي ظَلَمْتُ نَفْسِي فَاغْفِرْ لِي فَغَفَرَ لَهُ» (4)

3. در بعضى روایات است كه آن كلمات‏ این گونه بوده:
"سبّوح قدوس ربّ الملائكة و الروح سبقت رحمتك غضبك لا اله الا انت انى ظلمت نفسى فاغفر لى و ارحمنى انّك انت‏ التواب الرحيم الغفور". (5)

4. در مجمع البیان با تعبیر قیل آورده، آن کلماتی که آدم گفت این بوده:
«سُبْحانَ اْللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا الهَ الّا اْللَّهُ وَ اللَّهُ اكْبَر». (6)

5. در بعضى روایات است كه آن كلمات اسامى خمسه طيّبه علیهم السلام است كه آدم انوار و اشباح آنان را در عرش مشاهده کرد و به مقام قرب آنها معرفت پيدا نمود و خداوند را به آنها قسم داد تا خداوند توبه او را پذيرفت.

در روایتی از رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) آمده که آن کلمات چنین بوده:
"بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ إِلَّا تُبْتَ عَلَيَّ فَتَابَ عَلَيْه‏". (7)

در روایت دیگری آمده:
"يَا حَمِيدُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ، يَا عَالِي بِحَقِّ عَلِيٍّ، يَا فَاطِرُ بِحَقِّ فَاطِمَةَ، يَا مُحْسِنُ بِحَقِّ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ، وَ مِنْكَ الْإِحْسَان".‏ (8)

نکته:
جمع بين اين اخبار به اين نحو ممكن است كه آدم به تقصير خود اعتراف كرده، و خداوند را به وحدانيت ستوده و به اسماء مقدسه ‏اش (اسماء خدايش) ياد نموده، و به مقام خمسه طيّبه قسم داده، تا توبه او مورد قبول واقع شده است. (9)

برای مطالعه، می توانید به تفسیر "مجمع البيان في تفسير القرآن"، ج ‏1، ص 200؛ و نیز تفسير "نمونه"، ج ‏1، ص 198 مراجعه نمایید.

 

پی نوشت ها:
(1) بقره، 37.
(2) تفسير القمي، ج ‏1، ص 45؛ الكافي، ج ‏8، ص 305.
(3) انبیاء، 87.
(4) قصص، 16.
(5) البرهان في تفسير القرآن، ج ‏1، ص 194.
(6) مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‏1، ص 200.
(7) الخصال، ج ‏1، ص 270؛ الكافي، ج ‏8، ص 305.
(8) بحار الأنوار، ج ‏44، ص 245.
(9) أطيب البيان في تفسير القرآن، ج ‏1، ص 521.

موضوع قفل شده است