جمع بندی سوره ی حمد سخن خداست یا بندگان؟

خیلی از جاهای قرآن مجید الله جل جلاله چگونگی دعا کردن را به بندگان خود آموخته. بطور مثال صدوهفت ربنا درقرآن داریم که بهترین دعا بپیشگاه خدا محسوب میشه. این کتاب کامل چگونگیه تعبد رو هم به من وتو آموخته.

الله سمیع علیم__ولی منه بنده ی او میگویم: خدای من با سوره حمد بمن امر نمود این گونه مرا بخوان...

بنام خدا.
سلام.

این نشون میده قران چه زمانی از قل استفاده میکنه.
مثلاً قل یا ایها الکافرون.به کافران بگو...
وقتی دعا از زبان بنده به خداوند متعال گفته میشه از قل استفاده نمیشه.اما وقتی از زبان خداوند متعال به بنده گفته میشه یا به بنده گفته میشه که به بنده های دیگر بگوید...از قل استفاده میشود.

موفق و سربلند باشید در پناه حق.

دوست گرامی من... 1 قل و اکثر مخاطب قرآن حضرت رسول(ص) بودند. 2 آیا واقعا یه بنده خداجو نمی فهمه که این آیات شریفه داران چگونگی عبادت رو به اون می آموزند؟ 3 اگر شما میگویید اینها حرفهای انسان هست(نعوظ بالله) خب همون انسان هم میتونس بنویسه ((

ذلک الکتاب لا ریبه فیه(2:2)

توجه شود که خداوند متعال همه سوره را از زبان بندگان حکایت و نقل قول می کند.بنده مومن ابتدا خداوند را حمد و سپاس می گوید و سپس شروع به دعا و درخواست می کند(چنانکه در احادیث نیز ذکر شده است که قبل از دعا ابتدا حمد و سنایش خدا شود)

علامه طباطبایی در اثبات اینکه تمام سوره از زبان بندگان است می نویسد:« ظاهر سياق و به قرينه التفاتى كه در جمله: (إِيَّاكَ نَعْبُدُ) ...، بكار رفته، و ناگهان خداى سبحان مخاطب بندگان قرار گرفته، چنين دلالت دارد كه سوره مورد بحث كلام بنده خداست، به اين معنا كه خداى تعالى در اين سوره به بنده خود ياد مى‏دهد كه چگونه حمدش گويد، و چگونه سزاوار است ادب عبوديت را در مقامى كه مى‏خواهد اظهار عبوديت كند، رعايت نمايد، و اين ظاهر را جمله (الْحَمْدُ لِلَّهِ) نيز تاييد ميكند.
براى اينكه حمد توصيف است، و خداى سبحان خود را از توصيف واصفان از بندگانش‏ منزه دانسته، و فرموده: (سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ، إِلَّا عِبادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ، خدا منزه است از آنچه توصيفش مى‏كنند، مگر بندگان مخلص او)، و در كلام مجيدش هيچ جا اين اطلاق را مقيد نكرده، و هيچ جا عبارتى نياورده كه حكايت كند حمد خدا را از غير خدا، بجز عده‏اى از انبياء مخلصش‏...»

در" عيون اخبار الرضا" ع در حديثى از پيامبر ص مى‏خوانيم:

خداوند متعال چنين فرموده:" من سوره حمد را ميان خود و بنده‏ام تقسيم كردم نيمى از آن براى من، و نيمى از آن براى بنده من است، و بنده من حق دارد هر چه را مى‏خواهد از من بخواهد:هنگامى كه بنده مى‏گويد" بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ" خداوند بزرگ مى‏فرمايد بنده‏ام بنام من آغاز كرد، و بر من است كه كارهاى او را به آخر برسانم و در همه حال او را پر بركت كنم، و هنگامى كه مى‏گويد" الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ" خداوند بزرگ مى‏گويد بنده‏ام مرا حمد و ستايش كرد، و دانست نعمتهايى را كه دارد از ناحيه من است، و بلاها را نيز من از او دور كردم، گواه باشيد كه من نعمتهاى سراى آخرت را بر نعمتهاى دنياى او مى‏افزايم، و بلاهاى آن جهان را نيز از او دفع مى‏كنم، همانگونه كه بلاهاى دنيا را دفع كردم.
و هنگامى كه مى‏گويد" الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ" خداوند مى‏گويد: بنده‏ام گواهى داد كه من رحمان و رحيمم، گواه باشيد بهره او را از رحمتم فراوان مى‏كنم، و سهم او را از عطايم افزون مى‏سازم.
و هنگامى كه مى‏گويد" مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ" او مى‏فرمايد: گواه باشيد همانگونه كه او حاكميت و مالكيت روز جزا را از آن من دانست، من در روز حساب، حسابش را آسان مى‏كنم، حسناتش را مى‏پذيرم، و از سيئاتش صرف نظر مى‏كنم و هنگامى كه مى‏گويد" إِيَّاكَ نَعْبُدُ" خداوند بزرگ مى‏گويد بنده‏ام راست مى‏گويد، تنها مرا پرستش مى‏كند، من شما را گواه مى‏گيرم بر اين عبادت خالص ثوابى به او مى‏دهم كه همه كسانى كه مخالف اين بودند به حال او غبطه خورند.
و هنگامى كه مى‏گويد" إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ" خدا مى‏گويد: بنده‏ام از من يارى جسته، و تنها به من پناه آورده گواه باشيد من او را در كارهايش كمك مى‏كنم، در سختيها به فريادش مى‏رسم، و در روز پريشانى دستش را مى‏گيرم.
و هنگامى كه مى‏گويد" اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ ..." (تا آخر سوره) خداوند مى‏گويد اين خواسته بنده‏ام بر آورده است، و او هر چه مى‏خواهد از من بخواهد كه من اجابت خواهم كرد آنچه اميد دارد، به او مى‏بخشم و از آنچه بيم دارد ايمنش مى‏سازم‏

در قرآن چنین شیوه ای باز هم استفاده شده است.

سوره بقره:

وَ إِذْ يَرْفَعُ إِبْراهيمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَ إِسْماعيلُ رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّميعُ الْعَليمُ (127)
رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ وَ أَرِنا مَناسِكَنا وَ تُبْ عَلَيْنا إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحيمُ (128)
رَبَّنا وَ ابْعَثْ فيهِمْ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِكَ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ يُزَكِّيهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزيزُ الْحَكيمُ (129)

به هر حال مطابق مبنای برخی مفسرین که همه سوره را از زبان بندگان می دانند شما می توانید اول سوره حمد واژه (قولوا) را در تقدیر بگیرید و مطابق مبنای برخی دیگر که از آیه 5 به بعد را از زبان بندگان می دانند می توانید این واژه را قبل از این آیه در تقدیر بگیرید چنانکه فیض الاسلام و طبرسی و...عمل کرده اند.

خیر.سوره حمد به همین شکل نازل شده و هیچ اختلافی میان مسلمین در این رابطه مشاهده نمی شود خصوصا که این سوره در هر نماز و هر روزه بارها تکرار میشده است.در این مطلب که قطعا این سوره به همین شکل نازل شده و کم یا زیاد نشده تردیدی نیست .

بسم الله الرحمن الرحیم


با سلام و احترام


هر سوره ای از قرآن در صدد بیان یک عرض مشخصی است، یعنی اگر ما تمام آیات یک سوره را در نظر بگیریم و نظم خاص و محتوای آن را دنبال کنیم، در می یابیم که می توان از مجموعه سوره هدف معینی را دنبال نمود.


غرض سوره حمد، حمد خداوند است، اما نه تنها بزبان، بلكه باظهار عبوديت، و نشان دادن عبادت و كمك خواهى و در خواست هدايت.


این سوره كلامى است كه خدا به نيابت از طرف بندگان خود گفته، تا ادب در مقام اظهار عبوديت را به بندگان خود بياموزد.


و اظهار عبوديت از بنده خدا همان عملى است كه مى‏ كند، و قبل از انجامش بسم اللَّه مى ‏گويد، و امر ذى بال و مهم همين كارى است كه اقدام بر آن كرده، پس ابتدا به نام خداى سبحان هم راجع به او است، و معنايش اين است: خدايا من به نام تو عبوديت را براى تو آغاز مى ‏كنم.[1]

[1] - ترجمه الميزان، ج‏1، ص: 27( با دخل و تصرف).

بسم الله الرحمن الرحیم


سوره حمد اساسا با سوره‏ هاى ديگر قرآن از نظر لحن و آهنگ فرق روشنى دارد.

به تعبير ديگر در اين سوره خداوند طرز مناجات و سخن گفتن با او را به بندگانش آموخته و در مقام تعلیم به بندگان است.[1]

برخی مفسرین همه سوره را از زبان بندگان می دانند!
برخی دیگر که از مفسرین؛ آیه 5 به بعد را از زبان بندگان می دانند.

ظاهر سياق و به قرينه التفاتى كه در جمله: (إِيَّاكَ نَعْبُدُ) ...، بكار رفته، و ناگهان خداى سبحان مخاطب بندگان قرار گرفته، چنين دلالت دارد كه سوره مورد بحث كلام بنده خداست، به اين معنا كه خداى تعالى در اين سوره به بنده خود ياد مى‏دهد كه چگونه حمدش گويد، و چگونه سزاوار است ادب عبوديت را در مقامى كه مى ‏خواهد اظهار عبوديت كند، رعايت نمايد، و اين ظاهر را جمله (الْحَمْدُ لِلَّهِ) نيز تاييد مي كند.

براى اينكه حمد توصيف است، و خداى سبحان خود را از توصيف واصفان از بندگانش منزه دانسته، و فرموده: (سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ، إِلَّا عِبادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ، خدا منزه است از آنچه توصيفش مى ‏كنند، مگر بندگان مخلص او)، «1» و در كلام مجيدش هيچ جا اين اطلاق را مقيد نكرده، و هيچ جا عبارتى نياورده كه حكايت كند حمد خدا را از غير خدا، بجز عده‏اى از انبياء مخلصش، كه از آنان حكايت كرده كه حمد خدا گفته ‏اند، در خطابش به نوح ع فرموده: (فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي نَجَّانا مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ، پس بگو حمد آن خدايى را كه ما را از قوم ستمكار نجات داد.[2]


این سوره كلامى است كه خدا به نيابت از طرف بندگان خود گفته، تا ادب در مقام اظهار عبوديت را به بندگان خود بياموزد.

و اظهار عبوديت از بنده خدا همان عملى است كه مى‏ كند، و قبل از انجامش بسم اللَّه مى ‏گويد، و امر ذى بال و مهم همين كارى است كه اقدام بر آن كرده، پس ابتدا به نام خداى سبحان هم راجع به او است، و معنايش اين است: خدايا من به نام تو عبوديت را براى تو آغاز مى ‏كند.[3]

سوال:
چرا خداوند در سوره ی حمد به زبان بندگان سخن گفته؟

پاسخ:
هر سوره ای از قرآن در صدد بیان یک عرض مشخصی است، یعنی اگر ما تمام آیات یک سوره را در نظر بگیریم و نظم خاص و محتوای آن را دنبال کنیم، در می یابیم که می توان از مجموعه سوره هدف معینی را دنبال نمود.

غرض سوره حمد، حمد خداوند است، اما نه تنها بزبان، بلكه باظهار عبوديت، و نشان دادن عبادت و كمك خواهى و در خواست هدايت.

این سوره كلامى است كه خدا به نيابت از طرف بندگان خود گفته، تا ادب در مقام اظهار عبوديت را به بندگان خود بياموزد.
از يك نظر اين سوره به دو بخش تقسيم مى‏شود، بخشى از حمد و ثناى خدا سخن مى‏گويد و بخشى از نيازهاى بنده.

چنان كه در" عيون اخبار الرضا" ع در حديثى از پيامبر ص مى ‏خوانيم:

خداوند متعال چنين فرموده:" من سوره حمد را ميان خود و بنده ‏ام تقسيم كردم نيمى از آن براى من، و نيمى از آن براى بنده من است، و بنده من حق دارد هر چه را مى ‏خواهد از من بخواهد:
هنگامى كه بنده مى ‏گويد" بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ" خداوند بزرگ مى‏ فرمايد بنده ‏ام بنام من آغاز كرد، و بر من است كه كارهاى او را به آخر برسانم و در همه حال او را پر بركت كنم، و هنگامى كه مى ‏گويد" الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ" خداوند بزرگ مى‏ گويد بنده ‏ام مرا حمد و ستايش كرد، و دانست نعمتهايى را كه دارد از ناحيه من است، و بلاها را نيز من از او دور كردم، گواه باشيد كه من نعمتهاى سراى آخرت را بر نعمتهاى دنياى او مى ‏افزايم، و بلاهاى آن جهان را نيز از او دفع مى ‏كنم، همانگونه كه بلاهاى دنيا را دفع كردم.

و هنگامى كه مى ‏گويد" الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ" خداوند مى‏ گويد: بنده ‏ام گواهى داد كه من رحمان و رحيمم، گواه باشيد بهره او را از رحمتم فراوان مى ‏كنم، و سهم او را از عطايم افزون مى ‏سازم.

و هنگامى كه مى ‏گويد" مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ" او مى ‏فرمايد: گواه باشيد همانگونه كه او حاكميت و مالكيت روز جزا را از آن من دانست، من در روز حساب، حسابش را آسان مى‏كنم، حسناتش را مى ‏پذيرم، و از سيئاتش صرف نظر مى ‏كنم.

و هنگامى كه مى ‏گويد" إِيَّاكَ نَعْبُدُ" خداوند بزرگ مى‏گويد بنده‏ام راست مى‏گويد، تنها مرا پرستش مى ‏كند، من شما را گواه مى ‏گيرم بر اين عبادت خالص ثوابى به او مى‏ دهم كه همه كسانى كه مخالف اين بودند به حال او غبطه خورند.

و هنگامى كه مى ‏گويد" إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ" خدا مى‏گويد: بنده‏ام از من يارى جسته، و تنها به من پناه آورده گواه باشيد من او را در كارهايش كمك مى ‏كنم، در سختيها به فريادش مى ‏رسم، و در روز پريشانى دستش را مى ‏گيرم.

و هنگامى كه مى ‏گويد" اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ ..." (تا آخر سوره) خداوند مى ‏گويد اين خواسته بنده ‏ام بر آورده است، و او هر چه مى ‏خواهد از من بخواهد كه من اجابت خواهم كرد آنچه اميد دارد، به او مى ‏بخشم و از آنچه بيم دارد ايمنش مى‏ سازم.[1]

اهر سياق و به قرينه التفاتى كه در جمله: (إِيَّاكَ نَعْبُدُ) ...، بكار رفته، و ناگهان خداى سبحان مخاطب بندگان قرار گرفته، چنين دلالت دارد كه سوره مورد بحث كلام بنده خداست، به اين معنا كه خداى تعالى در اين سوره به بنده خود ياد مى ‏دهد كه چگونه حمدش گويد، و چگونه سزاوار است ادب عبوديت را در مقامى كه مى ‏خواهد اظهار عبوديت كند، رعايت نمايد، و اين ظاهر را جمله (الْحَمْدُ لِلَّهِ) نيز تاييد مي كند.

براى اينكه حمد توصيف است، و خداى سبحان خود را از توصيف واصفان از بندگانش منزه دانسته، و فرموده: (سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ، إِلَّا عِبادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ، خدا منزه است از آنچه توصيفش مى ‏كنند، مگر بندگان مخلص او)، و در كلام مجيدش هيچ جا اين اطلاق را مقيد نكرده، و هيچ جا عبارتى نياورده كه حكايت كند حمد خدا را از غير خدا، بجز عده ‏اى از انبياء مخلصش، كه از آنان حكايت كرده كه حمد خدا گفته ‏اند، در خطابش به نوح ع فرموده: (فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي نَجَّانا مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ، پس بگو حمد آن خدايى را كه ما را از قوم ستمكار نجات داد.[2]