بالفعل و بالقوه یعنی چه؟

بالفعل یعنی:

علامه طباطبائی در تعریف فعل و قوه می نویسد:

وجود الشئ في الأعيان بحيث تترتب عليه آثاره المطلوبة منه يسمى ( فعلا ) ، ويقال : ( إن وجوده بالفعل ) ، وإمكانه الذي قبل تحققه يسمى ( قوة ) ، ويقال : ( إن وجوده بالقوة ) . مثال ذلك النطفة ، فإنها ما دامت نطفة هي إنسان مثلا بالقوة ، فإذا تبدلت إنسانا صارت إنسانا بالفعل ، له آثار الإنسانية المطلوبة من الإنسان .

یعنی وجود هر چیزی اگر دارای آثاری باشد «فعل» و «وجود بالفعل» نام دارد، اما امکانی قبل از تحقق آن «قوه» و «وجود بالقوه» نام دارد، مثال آن نطفه است، نطفه تا وقتی نطفه است انسان بالقوه است، اما وقتی به انسان تبدیل شد، انسان بالفعل می شود، آنگاه دارای آثار انسانی که مطلوب انسانی می شود.(1)

و به تعبیر شهید مطهری:

هر گذشته قوّه آينده‏ اى است و هر آينده فعليّت گذشته ‏اى است و باز آن آينده به نوبه خود قوّه آينده‏ اى ديگر است يعنى همان نسبت را با آينده خود دارد كه گذشته وى با او داشت و آن گذشته نيز با گذشته خود همان نسبت را دارد كه آينده خودش با او داشت.(1)

موفق باشید.
ــــــــــــــ
(1)نهایة الحکمة ص 249.
(1)‏ مجموعه آثار شهید مطهری ج 5 ص 406.