جمع بندی اثر وضعی نجاست...آری یا خیر؟؟

تب‌های اولیه

5 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
اثر وضعی نجاست...آری یا خیر؟؟

بسم الله الرحمن الرحیم

سوالی داشتم که در ذهن بسیاری از دوستان است
در مورد عدم یقین به نجاست،از نظر تکلیفی،ما وظیفه ای نداریم
این مساله ایست که نیاز به بحث و پاسخ ندارد


اما آیا اگر شی خوراکی و یا پوشیدنی و .... اگر در واقع نجس باشد و ما علم
به آن نداشته باشیم،آیا اثرات وضعی اش پابرجاست و یا محو میشوند؟

فقط تقاضایی که از کارشناسان عزیز دارم این است که تا جایی که ممکن است
مستند و با سند بفرماییند،گرچه اگر هم طور دیگری عمل کنند،فرمایش خودشان
برای ما سند است
:Gol:

کارشناس بحث : اویس

[="arial black"][="navy"]با عرض سلام و ادب خدمت همه دوستان
از آنجا که آثار وضعی، مربوط به وجودات خارجی اشیاء است و تمامی تشریعیات از متن تکوینیات برخواسته اند و لذا نمیتوان به جهت ندانستن نجاست یک شیئی، به طور کلی تمامی آثار وضعی مترتب بر این مساله را منتفی دانست.
به دیگر سخن اگر چه در روایت آمده است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرموده: «رفع عن امتی مالایعلمون» یعنی از امت من اموری که نمیدانند برداشته شده است، اما به نظر میرسد این فرمایش پیامبر ناظر به احکام تکلیفی باشد نه تمامی آثار وضعی و تکوینی، اگر چه بعضی از فقها نیز در باب فقه شمول این روایت را تمامی احکام تکلیفی و وضعی دانسته اند و معتقد شده اند که بواسطه این فرمایش حضرت، حتی آثار وضعی نیز به جهت ندانستن مساله رفع خواهد شد، اما با قبول این اصل فلسفی و عرفانی که تمامی احکام تشریعی مبتنی بر اسباب و علل تکوینی هستند و هیچ واجب و حرام و مستحب و مکروهی نیست جز اینکه ریشه در علل و اسباب طبیعی نظام آفرینش دارد، باید پذیرفت که آثار وضعی و تکوینی مربوط به احکام الهی را نمیتوان به جهت ندانستن مساله ای مرتفع دانست. ولذا خداوند در قرآن کریم مي فرمايد: «و ما اصابکم من مصيبه فبما کسبت ايديکم و يعفو عن کثير»(1) یعنی هر گرفتاري که به شما رسد به خاطر اعمالي است که انجام داده ايد و بسياري را نيز عفو مي کند.
پینوشت:
1-آيه 29 سوره شوري

[/][/]

[="Tahoma"][="Navy"]

a_rezahu;239673 نوشت:
اما آیا اگر شی خوراکی و یا پوشیدنی و .... اگر در واقع نجس باشد و ما علم
به آن نداشته باشیم،آیا اثرات وضعی اش پابرجاست و یا محو میشوند؟

اثر وضعی اعمال
در این که اعمال، دارای اثر وضعی هستند شکی نیست و آیات و روایات فراوانی به این مطلب اشاره دارند
اما آثار وضعی اعمال دو گونه است، آثاری که موجب عذاب در دینا و آخرت، ذلت و خواری در دنیا یا آخرت می شوند، به عبارتی موجب بدبختی و شقاوت می شوند، اما دسته دوم، آثاری که فقط موجب سلب بعضی از توفیقات و خیرات خواهد شد مثل داشتن چشم برزخی، ولی عذابی به دنبال ندارند یا خیر کثیری از دست انسان نمی رود و موجب بدبختی و نگون ساری نمی گردند، مثلا انسان را از بهشت نمی راند. آنچه که مسلم است، اعمالی که از روی علم به مفسده، انجام می گیرید، دارای آثار وضعی و تکوینی ای هستند که موجب عذاب خواهد بود یا ذلت و خواری در دنیا را به دنبال خواهد داشت، در قرآن شواهدی بر این مطلب، مدعاست:

1. هلاكت دسته جمعي: «و كم من قرية اهلكناها و هي ظالمه...»؛ حج/ 45. چه بسيار شهرها و آبادي‌هايي كه آنها را نابود و هلاك كرديم در حالي كه (مردمش) ستمگر بودند». شكّي در اين نيست كه اين هلاكت‌ها در اثر شيوع عمل ستمكاري در جامعه رخ داده است. «و ما كان ربك ليهلك القري بظلمٍ و اهلها مصلحون»[هود/ 117] و چنين نبود كه پروردگارت آبادي‌ها را به ظلم و ستم نابود كند در حالي كه اهلش در صدد اصلاح بوده باشند. اما علم طبيعي هنوز به اين مرحله از رشد نرسيده است كه اين رابطه‌ها را كشف كند. چه بسا سنخيّت اين رابطه‌ها با علوم طبيعي متفاوت است و اساساً براي علم طبيعي قابل كشف نيست.
2. فرو بردن زمين: «أفأمن الذين مكرو السيئات ان يخسف بهم الارض او يأتيهم العذاب من حيث لا يشعرون»[نحل/ 46ـ45.] آيا توطئه‌گران از اين ايمن گشتند كه ممكن است خدا آنها را در زمين فرو برد و يا مجازات (الهي) از آن‌جا كه انتظارش را ندارند به سراغشان آيد. مسلّم است كه بين خسف (فرو بردن) زمين و مكر سيئات ارتباط مستقيم وجود دارد چرا كه نوع و كيفيت و مقدار عذاب بستگي به نوع و كيفيّت عمل دارد. اما دانشمندان علوم طبيعي (زمين‌شناسان) تا به امروز موفّق به كشف اين ارتباط نشده‌اند.
3. عذاب دسته جمعي به خاطر راضي بودن به اعمال ظالمين: «فكذبوه فعقروها فدمدم عليهم ربهم بذنبهم فسوّيها»[شمس/ 12] ولي آنها او را تكذيب كردند و ناقه را پي كردند (و به هلاكت رساندند) از اين رو پروردگارشان آنها (و سرزمينشان) را بخاطر گناهشان درهم كوبيد و با خاك يكسان و صاف كرده و با آن‌كه يك نفر عمل سييء و ناشايستي را انجام داد ليكن چون بقيّه مردم نيز به اين ظلم راضي بودند، نتيجه آن شد كه عذاب بر همة آن مردم نازل شد. اما كيفيت ارتباط بين اين عمل (راضي بودن به ظلم) و عذاب دسته جمعي هنوز بر طبيعي‌دانان مشخص نشده است.
4. واژگوني و زير و رو شدن زمين: «فلّما جاء امرتنا جعلنا عاليها سافلها و امطرنا عليها حجارة من سجيل منضود»[هود/ 82] و هنگامي كه فرمان ما فرا رسيد آن (شهر و ديار) را زير و رو كرديم و باراني از سنگ متراكم بر روي هم بر آنها نازل كرديم اين عذاب بر قوم لوط نازل گشت. با توجه به نوع عمل ناشايستي كه انجام مي‌دادند (لواط) عذاب آنها نيز كيفيت خاص خود را داشت باران سنگ‌هايي از گل متراكم.
5. تغيير در ساختمان جسم و روح انسان: «فلمّا عتوا عن مانهوا قلنا لهم كونوا قردةً خاسئين»[اعراف/ 163ـ164] هنگامي كه براي آنچه از آن نهي شده بودند سركشي كردند به آنها گفتيم (به شكل) ميموني‌هايي طرد شده در آييد.» آنچه امروز براي بشر قابل امكان است دگرگوني روحي به روح ديگر است اما دگرگوني جسمي براي بشر، قابل درك نيست.
6. ايجاد امراض جسماني: «فانزلنا علي الذين ظلموا رجزاً من السماء بما كانوا يفسقون»[بقره/ 61] پس بر ستمگران عذابي (طاعون) از آسمان فرو فرستاديم در برابر نافرماني كه انجام دادند. دانشمندان علم طب به كيفيت ارتباط بين عمل ناشايست تحريف و تبديل كلمات خدا و مرض جسماني پي نبرده‌اند.
7. ذلّت اجتماعي: «ضربت عليهم الذلّه اينما ثقفوا... ذلك بأنهم كانو يكفرون بايات الله و يقتلون الانبياء بغير حق ذلك بما عصوا و كانوا يعتدون»[آل‌عمران/ ‌112] هرجا يافت شوند مهر ذلّت بر آنان خورده است... چرا كه آنها به آيات خدا كفر مي‌ورزيدند و پيامبران را به ناحق مي‌كشتند... اينها بخاطر آنست كه گناه كردند و (به حقوق ديگران) تجاوز مي‌نمودند.
ادامه ...[/]

[="Tahoma"][="Navy"]بسیاری از و اجبات نیز، اثرات وضعیه خوبی دارند که البته ما بخاطر این اثرات جزئی، مامور به انجام آنها نشده ایم بلکه بخاطر جلب مصلحت و دفع مفسده ای بزرگتری، مامور به انجام آنها شده ایم و آن تقرب به خدا، و دوری از غذاب و جهنم است، و برخی از آثاری که در روایات برای آنها ذکر شده، جنبه آثار ثانوی و تشویق کننده دارند، به عنوان مثال رسول اکرم(ص) ميفرمايند:روزه بگيريد تا سالم شويد.
امام سجاد(ع)نيز فرمودند:حج و عمره بجا اوريد تا بدنهاي شما سالم گردد.
برخي از عبادتها سبب گشايش در زندگي و روزي فراوان مي شود.
مردي خدمت حضرت رسول رسيد و احضار داشت:دوست دارم ثروتمند شوم و وسعتي در زندگيم پيدا شود،ان حضرت فرمود:هميشه با طهارت باش تا روزي ات زياد شود.
برخی باعث طول عمر انسان می شود مثل صله رحم و صدقه .
نکته ا ین که سفارش اهل بیت، اجتناب از آثار وضعی اعمال، به طور کلی است، مثل آنجا که می فرمایند از امور شبهه ناک اجتناب کنید، اما آثار وضعی ای که به دست ما نیست یا به آن علم نداریم و رعایت آنها ما را در حرج و سختی می اندازد از ما خواسته نشده و مکلف به آنها نیستیم، خیلی از اوقات هنوز در اعمال تکلیفیمان که باعث هلاکت و بدبختی ما می شوند، مانده ایم -که منظور انجام واجبات و ترک محرمات از روی علم است-، تا چه برسد به اثر وضعی آنها. کسی که در این مرحله است، باید دنبال جلب چنین مصالح کلی و دفع مفاسد عظیمه باشد، وقتی این مراحل طی شد، آنگاه به ما نشان خواهند داد که کوچکترین مصلحت و مفسده در چیست تا موجب توفیق بیشتری برای ما گردد.
باید به این نکته توجه داشت، همان خدایی که برای همه اعمال اثری وضعی قرار داده است، می تواند این آثار را به صلاحدید خویش بر دارد که از جمله اعمالی که باعث می شود این آثار از بین برود،استغفار، صدقه دادن، صلوات فرستادن بر محمد آل محمد، نیکی کردن به والدین و اقوام، خدمت به خلق و به طور کلی هر کار خیری است که شرع به آن امر نموده، و در روایات برای آنها برکت ذکر شده است، همه این امور می توانند، جلب مصلحت و دفع مفسده از اعمال بنمایند.
و باید خاطرنشان کردکه آثار وضعیه دسته دوم که در ابتدا ذکر شد، هر چند ممکن است گاهی به دست ما نباشد و به آن علم نداشته باشیم، اما مقدمات آن بدست ماست، اگر اهل مراعات باشیم،خداوند هم به ما نشان خواهد داد، از حضرت زهرا سلام الله علیها حدیث زیبایی نقل شده که فرمودند: هر کس عبادت خالصانه خود به سوی خدا بفرستد، خداوند هم بهترین مصلحتش را برای اوخواهد فرستاد.‏ مَنْ‏ أَصْعَدَ إِلَى‏ اللَّهِ‏ خَالِصَ عِبَادَتِهِ، أَهْبَطَ اللَّهُ [إِلَيْهِ‏] أَفْضَلَ مَصْلَحَتِهِ‏ (التفسير المنسوب إلى الإمام الحسن العسكري عليه السلام ؛ ؛ ص327)

و در آخر باید گفت که تأثير لقمه حرام در حد اقتضا است؛ يعني زمينه و شرط است نه علت تامه ; لقمه حرام زمينه را براي برخي گرايش هاي ناروا فراهم مي كند نه آن كه از انسان سلب اختيار كند. چه بسا فرزندي كه از پدر و مادر كافر به وجود مي آيد ولي راه خير در پيش مي گيرد, چون با اختيار و فطرت خويش به سوي كمال حركت مي كند بنابراين مي توان با اختيار و معرفت خويش آن نقيصه را جبران كنيد. مسلما" مراقبت جبران گذشته ها را خواهد كرد و خداوند نيز هم آمرزنده است و هم جبران كننده . آنچه مسلم است اين است كه عنصر وراثت در شخصيت انسان مو ثر است اما اين تا ثير به حدي نيست كه اختيار را از انسان سلب كند بلكه تنها مسير رسيدن به كمال معنوي را نزديك يا طولاني مي كند. به عبارت ديگر آهنگ و ميزان گرايش به سمت نيكيها و بديها را كمتر يا افزونتر مي سازد و در نتيجه كسي كه با وجود چنين عواملي راه درست را در پيش گيرد از پاداش افزونتري بهره مند خواهد شد زيرا با دشواري و تلاش بيشتري اين راه را پيموده است .[/]

[=Georgia][=georgia]جمع بندی
سئوال:

آیا اثرات وضعی شی خوراکی و یا پوشیدنی که در واقع نجس هستند و ما علم
به آن نداشته باشیم، همچنان پابرجا خواهد بود و یا محو می شوند؟


پاسخ:

1-در این که اعمال، دارای اثر وضعی هستند شکی نیست و آیات و روایات فراوانی به این مطلب اشاره دارند .
2-اما آثار وضعی اعمال دو گونه است، آثاری که موجب عذاب در دنیا و آخرت، ذلت و خواری در دنیا یا آخرت می شوند. و اما دسته دوم، آثاری که فقط موجب سلب بعضی از توفیقات و خیرات خواهد شد مثل داشتن چشم برزخی، ولی عذابی به دنبال ندارند یا خیر کثیری از دست انسان نمی رود و موجب بدبختی و نگون ساری نمی گردند .
3-آنچه که مسلم است، اعمالی که از روی علم به مفسده، انجام می گیرید، دارای آثار وضعی و تکوینی ای هستند که موجب عذاب خواهد بود یا ذلت و خواری در دنیا را به دنبال خواهد داشت، که البته ممکن است علم طبيعي هنوز به اين مرحله از رشد نرسيده است كه اين رابطه‌ها را كشف كند. چه بسا سنخيّت اين رابطه‌ها با علوم طبيعي متفاوت است و اساساً براي علم طبيعي قابل كشف نيست.(و نمونه های فراوان ان در قران است).
4-بسیاری از و اجبات نیز، اثرات وضعیه خوبی دارند که بخاطر جلب مصلحت و دفع مفسده ای بزرگتری، مامور به انجام آنها شده ایم و آن تقرب به خدا، و دوری از غذاب و جهنم است و برخی از آثاری که در روایات برای آنها ذکر شده، جنبه آثار ثانوی و تشویق کننده دارند، به عنوان مثال رسول اکرم(ص) ميفرمايند:روزه بگيريد تا سالم شويد.
5-نکته ا ین که سفارش اهل بیت، اجتناب از آثار وضعی اعمال، به طور کلی است، مثل آنجا که می فرمایند از امور شبهه ناک اجتناب کنید، اما آثار وضعی ای که به دست ما نیست یا به آن علم نداریم و رعایت آنها ما را در حرج و سختی می اندازد از ما خواسته نشده و مکلف به آنها نیستیم.
6-به این نکته توجه داشت، همان خدایی که برای همه اعمال اثری وضعی قرار داده است، می تواند این آثار را به صلاحدید خویش بر دارد که از جمله اعمالی که باعث می شود این آثار از بین برود،استغفار، صدقه دادن و...
7-باید خاطرنشان کردکه آثار وضعیه دسته دوم که در ابتدا ذکر شد، هر چند ممکن است گاهی به دست ما نباشد و به آن علم نداشته باشیم، اما مقدمات آن بدست ماست، اگر اهل مراعات باشیم،خداوند هم به ما نشان خواهد داد، از حضرت زهرا سلام الله علیها حدیث زیبایی نقل شده که فرمودند: هر کس عبادت خالصانه خود به سوی خدا بفرستد، خداوند هم بهترین مصلحتش را برای اوخواهد فرستاد.‏
8-در آخر باید گفت که تأثير لقمه حرام در حد اقتضا است؛ يعني زمينه و شرط است نه علت تامه ; لقمه حرام زمينه را براي برخي گرايش هاي ناروا فراهم مي كند نه آن كه از انسان سلب اختيار كند. چه بسا فرزندي كه از پدر و مادر كافر به وجود مي آيد ولي راه خير در پيش مي گيرد, چون با اختيار و فطرت خويش به سوي كمال حركت مي كند بنابراين مي توان با اختيار و معرفت خويش آن نقيصه را جبران كنيد.

موضوع قفل شده است